بررسی تغییرات افقی و عمودی پارامترهای فیزیکی و شیمیایی و کلروفیل a در تنگه هرمز (محدوده آب های استان هرمزگان)

محورهای موضوعی : بیولوژی دریا

لیلا بهرامی سامانی ¹ , محمود ابراهیمی ² , مه لقا قربانلی ³

1 - دانشکده علوم و فنون دریایی ، دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد تهران شمال
2 - موسسه تحقیقات شیلات ایران ، پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس بندر عباس و دریای عمان
3 - دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد گرگان

تاریخ دریافت : 1389/07/04 تاریخ پذیرش : 1389/09/03 تاریخ انتشار : 1389/12/28

کلید واژه: تنگه هرمز, ‌کلروفیل a‌, پارامترهای فیزیکوشیمیایی, کانتور سطحی یا خطوط هم‌تراز, پروفیل عمودی, خلیج فارس, ‌دریای عمان,

چکیده مقاله :

به منظور دستیابی به روند تغییرات افقی و عمودی پارامترهای فیزیکی و شیمیایی و کلروفیل a‌ در آب های ساحلی استان هرمزگان از منطقه جاسک تا بندر لنگه در محدوده 00/00/˚54 تا 40/˚57 درجه طول شرقی، تعداد 34 ایستگاه نمونه برداری تعیین گردید. عملیات نمونه برداری در اسفند 1387 ،‌ انجام شده،پارامترهای فوق با استفاده از دستگاهCTD مورد سنجش قرار گرفت.تغییرات توزیع افقی شوری و چگالی ، هر دو از شرق به غرب افزایش نشان داد ، بطوریکه میزان شوری در محدوده بندر جاسک 7/36 و در نزدیکی جزیره کیش (ppt)‌ 9/37 تعیین شد. میزان چگالی نیز در نزدیکی جاسک حدود 8/24 و در نواحی کیش g/cm3 2/26 تعیین گردید ،‌نتایج به دست آمده نشان داد که مقدار شوری و چگالی از سطح به عمق افزایش می یابد.این افزایش در مناطق غربی تنگه هرمز (خلیج فارس) نسبت به نواحی شرقی آن از نوسانات بیشتری برخورد می باشند. نتایج دما نشان داد که میزان آن از شرق به غرب و از سطح به عمق کاهش می یابد. نتایج مربوط به توزیع افقی کلروفیل a نشان داد که در این ماه مقدار کلروفیل a‌ در محدوده بندر عباس و تنگه هرگز به جهت شکوفایی جلبکی به مراتب بیشتراز نواحی شرقی و غربی تنگه هرمز بود. علاوه بر آن تغییرات عمودی کلروفیل a‌ نشان داد که میزان آن در مناطق ساحلی که تحت تاثیر شکوفایی پلانکتونی قرار داشت از سطح به عمق به شدت کاهش یافته(درلایه‌های سطحی حدود25 و درلایه‌های عمقی حدود 2/میکروگرم بر لیتر)اما در ایستگاه های دریایی بیشترین مقدار آن در لایه های عمقی 10 تا 20 متر تعیین گردید. نتایج کدورت آب نشان داد که روند تغییرات آن ،‌مخصوصاً‌ در لایه های سطحی از روند تغییرات کلروفیل a تبعیت می کند. بررسی توزیع افقی کدورت آب در لایه های سطحی مناطق مورد نظر نشان داد که نواحی غربی تنگه هرمز از بیشترین کدورت (حدود12گرم بر لیتر) برخوردار می باشد که علت آن کم عمق بودن آب های این منطقه و مجاورت با جنگل های مانگرو می باشد.همچنین نتایج بدست آمده نشان داد که از نظر توزیع افقی و عمودی ارتباط مستقیمی بین مقدار کلروفیل a و اکسیژن محلول وجود دارد،بطوریکه با افزایش آن مقدار اکسیژن نیز افزایش و با کاهش آن مقدار اکسیژن نیز کاهش می یابد.نتایج حاصل از بررسی آماری بین میزان کلروفیل a و اکسیژن محلول در مناطق سه گانه مورد بررسی نشان داد که در مناطق شمال تنگه هرمز ضریب همبستگی بین این دو پارامتر 9/0 و در مناطق شرقی و غربی 7/0 می باشد. مقدار هدایت الکتریکی از سطح به عمق کاهش و روند تغییرات آن تقریباً‌ از روند تغییرات دما تبعیت می نماید در صورتیکه مقدار اکسیژن محلول در مناطق ساحلی بندر عباس بیشتر از مناطق شرقی و غربی آن به دست آمد.

چکیده انگلیسی:

In order to access the process of horizontal and vertical change in physic- chemical parameters and chl.a in the coastlines of Hormozegan Province from the Jask region to Bandar Lengeh in the area of 54˚ to 57˚ and 49 minutes along the east  , 34 stations were selected .The sampling operation was done in February of 2008 by using R/V Ferdous 1 with the assistance of the Ecology Institute of the Persia Gulf and the Sea of Oman. The  results of the horizontal distribution of salinity and density indicated that the parameters from the east to the west have increased . The salinity in the region of Bandar Jask 36.7 and around KishIsland it has reached 37.9 (ppt). In the Jask area , density has reached 24.8 and around Kish area it has increased to 26.2 g/cm3 . The salinity and density increased from surface to depth.But this increase had more fluctuations in the areas of west of Straight of Hormoz (Persian Gulf) compared to the areas from east to the west and from the surface to the depth where it actually reduces . The results from the horizontal distribution of chl.a indicated that  in this month, the amount of chl.a in the region of Bandar Abbass and the Strait of Hormoz because of Plankton  blooming is relatively more that the east and west of the Strait of Hormoz. In addition to that , the vertical changes of chl.a indicated that its amount in the coastlines where the plankton bloom was visible , was reduced from the surface to the depth , but in the marine stations the highest amount of it was in the 10-20 meter layers of depth .The result from the study of water`s turbidity indicated the process of changes in the water's turbidity , especially in the surface layers follows the chl.a changes . Also , the study of the horizontal distribution of the water's turbidity in the surface of the regions under study indicated that the western regions of the Strait of Hormoz enjoyed or had the highest amount of turbidity and its reason was its being shallow and effects of mangro Forests. The results indicated that there was a direct correlation between the horizontal and vertical distribution and the amount of chl.a and the disolved oxygen. It means that as the chl.a increased , the oxygen also went up and as it went down , the oxygen went down too. The results of the statistical study between chl.a and desolved oxygen in the 3 zone of the study indicated that in the northern region of the Strait of Hormoz , the correlation index between the two parameters was 0.9 and in the east and west it was 0.7 .  The amount of EC from the surface to the depth was reduced and its process of changes followed almost the process of changes in the temperature while the amount of desolved oxygen in the region of the Strait of Hormoz were more than eastern and western stations.