بررسی عناصر و بن‌مایه‌های اسطوره‌ای و حماسی در ضرب‌المثل‌های رایج استان فارس

محورهای موضوعی : اسطوره

میثم زارع ¹ (دانشجوی دکتری ادبیات غنایی دانشگاه شیراز)
زهرا ریاحی زمین ² (دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز)

تاریخ دریافت : 1400/03/11 تاریخ پذیرش : 1400/06/17 تاریخ انتشار : 1400/10/01

کلید واژه: اسطوره, حماسه, استان فارس, ضرب‌المثل, بن مایه,

چکیده مقاله :

ضرب‌المثل‌ها بخش بزرگی از فرهنگ یک قوم را تشکیل می‌دهند و آیینۀ تمام‌نمای اندیشه، ذوق، آداب و رسوم و عادات جامعه محسوب می‌شوند.لازم به ذکر است که اسطوره ها و باورهای اسطور‌ه‌ای در ساخت مثل‌ها دخیل‌ هستند؛ زیرا مثل‌ها به عنوان قسمت مهمی از فرهنگ عامه نه تنها ریشه در تاریخ بلکه ریشه در اساطیر و مذاهب کهن نیز دارند. هدف از این پژوهش به شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی، بررسی عناصر و بن مایه های حماسی و باورهای اسطوره‌ای انعکاس یافته در مثل های استان فارس از جمله شخصیت های شاهنامه و باورهای اسطوره‌ایِ اژدها، سیمرغ، آب، آتش، خروس، دختر و اعداد است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که بدون برقرار ساختن پیوند میان ضرب‌المثل‌ و اسطوره نمی‌توان به معنای روشنی دست یافت. بن مایه های اساطیری موجود در ضرب المثل های استان فارس در برگیرندۀ مفاهیمی غنی همچون قدرت، زیبایی، اصل و نسب، آگاهی، بخت و اقبال، پاکی و... است. همچنین مشخص شد که مهم ترین شخصیت حماسی که در ضرب‌المثل‌ها بازتاب یافته، شخصیت رستم است؛شایان ذکر است روایت نقّالان در ساخت مثل ها تاثیر گذار بوده است. درون‌مایة بسیاری از این ضرب‌المثل‌ها، متأثر از باورها و آیین‌های گذشته است. برخی از این باورها، پس از آمدن اسلام و فرهنگ اسلامی به ایران، رنگ اسلامی به خود گرفته اند.

چکیده انگلیسی:

Proverbs form a large part of a nation's culture and reflect the thoughts, tastes, customs and habits of a society. Myths and mythological beliefs are involved in the construction of proverbs. Proverbs, as an important part of folk culture, are rooted not only in history but also in ancient myths and religions. The present article, by using descriptive-analytical method, examines the epic themes and mythological beliefs - including the characters of Shāhnāmeh, dragon, Simorgh, water, fire, rooster, girl and numbers - reflected in the proverbs of Fars province. The results indicate that without establishing a link between proverbs and myths, accurate analysis cannot be achieved. The mythological themes in the proverbs of Fars province include rich concepts such as power, beauty, parentage, consciousness, fortune, luck, purity, and so on. The other results of the study are as follows: Rostam is the most important epic character of the proverbs; Naqqalan (the narrators) were influential in the formation of the proverbs; the themes of many of the proverbs are influenced by past beliefs and rituals; some of these beliefs, after the arrival of Islam in Iran, were harmonized with Islamic beliefs.

منابع و مأخذ:

آزاده، حسین. 1388. ضرب‌المثل‌های شمال فارس. چ1، شیراز: بیناد فارس‌شناسی و تخت جمشید.

ـــــــــــ . 1395. ضرب‌المثل‌های سیوندی. ج2. شیراز: بنیاد فارس‌شناسی؛ سیوند.

آل‌ابراهیم، محمدرضا. 1393. ضرب‌المثل‌های سابناتی، چ1. استهبان: سته‌بان.

آیدنلو، سجاد. 1382. «نشانه‌های اساطیری افراسیاب در شاهنامه». پژوهش‌های ادبی. س1. ش2. صص36ـ7. 

استوار، نوذر. 1392. برگزیده اصطلاحات و ضرب‌المثل‌های ترکی قشقایی. شیراز: قشقایی؛ تخت جمشید.

اسکندری، اکبر و اسکندری، نسرین. 1385.  ارسنجان‌نامه. چ1. شیراز: نوید شیراز.

اسماعیل‌پور مطلق، ابوالقاسم. 1387.اسطوره، بیان نمادین. چ2. تهران: سروش.

اقتداری لارستانی، احمد. 1371.  لارستان کهن و فرهنگ لارستانی. چ2. تهران: جهان معاصر.

الیاده، میرچا. 1375.  مقدّس و نامقدِس. ترجمۀ نصرالله زنگوئی. تهران: سروش.

ــــــــــ . 1382.  افسانه و واقعیت. ترجمۀ نصرالله زنگویی. چ2. تهران: پاپیروس.

الیاده، میرچا و دیگران. 1388. اسطوره و آیین از باستان تا امروز. ترجمۀ ابوالقاسم اسماعیل‌پور مطلق. تهران: اسطوره.

امیری اردکانی، محمد. 1397. فرهنگ گویش اردکان فارس. اصفهان: پیام علوی.

انجوی‌شیرازی، سیّد ابوالقاسم. 1369. فردوسی‌نامه مردم و شاهنامه. چ3. تهران: علمی.

انصاری، جلیل. 1387. ضرب‌المثل‌های رایج لری ممسنی. ممسنی: فریاد کویر.

بلعمی، ابوعلی محمدبن محمد. 1353.  تاریخ بلعمی. تصحصح ملک‌الشعرا بهار. چ2. تهران: زوار.

بهار، مهرداد. 1374. پژوهشی در اساطیر ایران. تهران: آگه.

ــــــــــ . 1386. جستاری در فرهنگ ایران. چ2. تهران: اسطوره.

بهروزی، علی‌نقی. 1348. واژه‌ها و مثل‌های شیرازی و کازرونی. شیراز: اداره کل فرهنگ و هنر فارس.

بهمنیار، محمد. 1369. داستان‌نامه بهمنیاری. به کوشش فریدون بهمنیار. تهران: دانشگاه تهران.

پورداوود، ابراهیم. 1377.  یشت‌ها. ج1و2. تهران: اساطیر.

بیهقی، ابوالفضل. 1385. تاریخ بیهقی. به کوشش خطیب رهبر. چ10. تهران: مهتاب.

بیهقی، حسینعلی. 1365. پژوهش و بررسی فرهنگ ایران. مشهد: آستان قدس رضوی.

جابز، گرترود. 1380. سمبل‌ها ترجمۀ محمدرضا بقاپور. تهران: مترجم.

جعفری، بهادر و جعفری، راضیه. 1386. لپویی ستاره درخشان. شیراز: ایلاف.

جوادی، شفیع. 1374.  گیاهان مقدس. تهران : موسسه جغرافیایی و انتشارت ارشاد.

هال، جمیز 1383. فرهنگ نگاره‌ای نمادها در هنر شرق و غرب .ترجمۀ رقیه بهزادی. چ2. تهران: فرهنگ معاصر.

حاتمی، حافظ و شکرانه، نغمه. 1397. «اسطوره در متل کودکان». فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب. س14. ش52. صص118ـ95.

حافظ، شمس‌الدین محمد. 1380. دیوان. تهران: فکر برتر.

حسنی، زهرا و علی‌محمد نعمت‌اللهی. 1392.  آباده دروازه تمدن فارس. اصفهان: پارس ضیا.

خدیش، حسین. 1379.  فرهنگ مردم شیراز. شیراز: دانشنامه فارس.

دادگی، آذرفرنبغ. 1369.  بندهش. به کوشش مهرداد بهار. تهران: توس.

داورپناه، جمیله و ترکمان، غلامحسین. 1391. مجموعه اصطلاحات و ضرب‌المثل‌های شیرازی. چ4. شیراز: ایلاف.

دلاشو، م.لولفر. 1386. زبان رمزی در قصه‌های پریوار. ترجمۀ جلال ستاری. چ2. تهران: توس.

دهخدا، علی اکبر. 1361.  امثال و حکم. تهران: امیرکبیر.

ـــــــــــــــ . 1377.  لغتنامه. تهران: دانشگاه تهران.

ذوالفقاری، حسن. 1386. «هویت ایرانی و دینی در ضرب‌المثل‌های فارسی». مطالعات ملی. س8. ش2. صص 53ـ27.

ذوالفقاری، حسن. 1387. «قهرمانان شاهنامه در ضرب‌المثل‌های فارسی». فرهنگ مردم. ش25و24. صص 169ـ162.

ــــــــــــــ . 1394. زبان و ادبیات عامه ایران. تهران: سمت.

رحیمی، حبیب و هاشمی، سهیلا. 1388. جام ارسنجان نما. قم: دانشوران.

رحیمی و همکاران. 1399. «بررسی بن‌مایه اساطیری در افسانۀ سیستانی نهنگ بور و شهزاده». فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب. س16. ش57. صص 125ـ93.

رستگار فسایی، منصور. 1379. اژدها در اساطیر. چ1. تهران: توس.

ــــــــــــــ . 1383. پیکرگردانی در اساطیر. چ1. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

رشیدی، خسرو. 1396.  شهرستان خرم بید و فرهنگ مردم آن. شیراز: تخت جمشید ـ قشقایی.

رضایی، غلامرضا. 1387.  شهر من فسا از نگاهی دیگر. شیراز: نوید شیراز.

رضی، هاشم. 1381. دانشنامه ایران باستان. چ1. تهران: سخن.

ــــــــــ . 1383.  جشن‌های آتش. چ2. تهران: بهجت.

روئین اهلی، پروانه. 1396.  ضرب‌المثل‌های شهر اهل. شیراز: نوید شیراز.

شوالیه، ژان و گربران، آلن. 1385.  فرهنگ نمادها. ترجمۀ سودابه فضایلی. ج1. چ1. تهران: جیحون.

شیبانی، حمیدرضا. 1398. ضرب‌المثل‌ها و واژگان شهر صغاد. شیراز: ادیب مصطفوی.

شیرمحمدی، مهری. 1389. «باران خواهی در ایران»، حافظ، شماره 73، صص16-.11.

شیمل،آنه ماری. 1388. راز اعداد. ترجمۀ فاطمه توفیقی. تهران: دانشگاه ادیان و مذاهب.

صفا، ذبیح‌الله. 1384.  حماسه‌سرایی در ایران. چ7 :تهران: امیرکبیر.

عبدالهی، منیژه. 1381. فرهنگنامه جانوران در ادب پارسی. چ1. تهران: پژوهنده.

عبید زاکانی، نظام‌الدین. 1343.  کلیات عبیدزاکانی. تهران: زوار.

عزیزی‌فر، عباس. 1394. «بررسی بن‌مایه‌های اساطیری در داراب نامه طرسوسی». متن‌شناسی ادب فارسی. س7. ش4. صص118ـ110.

عسکری چاوردی، جواد و سلیمان خدادای. 1390. ضرب‌المثل‌های محلی پس کرانه‌های شمال خلیج فارس(لامرد). قم: عطش.

عطار، فریدالدین. 1386.  مصیبت‌نامه. تهران: سخن.

عفیفی، رحیم. 1383.  اساطیر و فرهنگ ایران. چ2. تهران: توس.

عمادی، نظام. 1385.  گویش مرودشت. چ1. شیراز: ایلاف.

فردوسی، ابوالقاسم. 1384.  شاهنامه. به کوشش سعید حمیدیان. چ5 . تهران: قطره.

قلی‌پور، حجت‌الله. 1384.  یاقوت سبز /تاریخ و جغرافیا و فرهنگ مردم شهرستان پاسارگاد ـ سعاد‌تشهر. شیراز: نوید شیراز.

قلی‌زاده، خسرو. 1391.دانشنامه اساطیری جانوران و اصطلاحات وابسته. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه.

کزازی، جلال‌الدین. 1370.  مازهای راز. چ1 تهران: مرکز.

کمال‌دار، محمدعلی. 1376. « ضرب‌المثل‌های رونیز»، روزنامه خبر جنوب. ش4752. 29بهمن.

مردانی، اسدالله. 1378. آتالار سوزو :ضرب‌المثل‌های ترکی قشقایی(ترکان جنوب ایران). شیراز: کیان‌نشر.

مک‌کال، هنریتا. 1375. اسطوره‌های بین‌النهرینی. ترجمۀ عباس مخبر. چ2. تهران: مرکز.

ملک‌زاده، محمدجعفر. 1383.  فرهنگ مثل‌ها، اصطلاحات و کنایات عامیانه زرقانی. تهران: نیک‌آیین.

مقدّسی، اقدس. 1394.  آداب و رسوم مردم داراب. تهران: زبانکده کلام.

مینوی‌خرد. 1354.  به کوشش احمد تفضلی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.

ندیم، مصطفی. 1388. برخی کارکردهای اجتماعی ضرب‌المثل‌های شیرا‌زی، شیراز: ملک سلیمان.

نورآقایی، آرش. 1388. عدد، نماد، اسطوره. تهران: نقد افکار.

نوروزی، علی‌مدد. 1383.  طللوع سبز (تاریخ و فرهنگ مردم کوهمرۀ جروق). قم: سرور.

هدایتی، مهرداد. 1388. حرف‌های گوشه‌دار مثل‌های تر، تعبیرات و اصطلاحات پهلودار فیروزآباد. شیراز: نوید شیراز.

واحددوست، مهوش.1379. نهادینه‌های اساطیری در شاهنامۀ فردوسی. چ1. تهران: سروش.

هفت‌لشکر. 1377. به کوشش مهران افشاری و مهدی مداینی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

همایونی، صادق. 1371.  فرهنگ مردم سروستان. مشهد: آستان قدس رضوی.

هینلز، جان. 1391.  شناخت اساطیر ایران. ترجمۀ ژاله آموزگار و احمد تفضلی. چ16. تهران: چشمه.

یاحقی، محمدجعفر. 1391. فرهنگ اساطیر و داستان‌واره‌ها درادبیات فارسی. چ4. تهران: فرهنگ معاصر.

Abdollahi, Manije. (2002/1381SH). Farhng-nāme-ye Janevarān dar Adab-e Pārsī. 1^st ed. Tehran: Pajuhandeh.

Afifi, Rahim. (2004/1383SH). Osture va Farhang Īrān  .2^nd ed. Tehran: Toos.

Al-ebrahim, Mohammad Reza. (2014/1393SH). Zarbolmaslhā-ye Sābonātī. 1^st ed. Estahban: Setebān.

Amiri Ardakani, Mohammad. (2018/1397SH). Farhang-e Gūuyeš-e Ardakān-e Fārs. Isfahan: Payām-e Alavi.

Ansari, Jalil. (2008/1387SH). Zarbolmaslhā-ye Rāyej-e Lorī-ye Mamasanī. Mamasani: Faryād-e Kavir.

Askari Chavardi, Javad and Soleyman Khodadadi. (2011/1390SH). Zarbolmasalhā-ye Mahalī-ye Pas-karānehā-ye Šomāl-e Xalīj-e Fārs (Lāmerd). Qom: Atash.

Attar, Faridedin. (2007/1386SH). Mosībat-nāmeh. Tehran: Sokhan.

Aydenloo, Sajjad. (2003/1382SH).” Nešānehā-ye Asātīrīe Afrāsiāb dar Šāhname”. Pajūhešhā-ye Adabī.   Year 1. No.2. Pp. 7-36.

Azadeh, Hossein. (2009/1388SH). Zarbolmaslhā-ye Šomāl-e Fārs.1^st ed. Shiraz: Bonyad Fars- shenasi va Takht Jamshid.

______________. (2016/1395SH). Zarbolmasalhā-ye Sīvandī .2^nd ed. Shiraz: Bonyad Fars- shenasi, Sivand.

Azizifar, Abbas. (2015/1394SH). ” Barresi-ye Bonmayehā-ye Aasātīrī dar Dārāb-nāme-ye Tarsūsī”. Matn-šenāsī Adab-e Fārsī. Year 7. No.4. pp. 101-118.

Bahar, Mehrdad .(1995/1374SH). Pajūhešī dar Asātīr-e Īrān. Tehran: Agāh.

_____________. (2007/1386SH). Jostārī dar Farhang-e Īrān.2^nd ed. Tehran: Ostoure.

Bahmanyar, Mohammad. (1990/1369SH). Dāstān-nāmeh Bahmanyārī. With the Effort of Fereydoun Bahmanyar. Tehran: Enteŝārāte Daneŝgāhe Tehrān.

Bal'ami, Abu Ali Mohammad ebn-e Mohammad. (1974/1353SH). Tārīx-e Bal'amī. Ed. by Mohammad Taghi Bahar. 2^nd ed. Tehran: Zavvar.

Bayhaqi, Hossein Ali. (1986/1365SH). Pajūheš va Barresi-ye Farhang-e Īrān. Mashhad: Astān Quds Razavi.

Behrouzi, Ali Naghi. (1969/1348SH). Vājehā va Masalhā-ye Šīrāzī va Kāzerūnī. Shiraz:  Edāre-ye kol-e Farhang va Honar-e Fārs.

Beyhaqi, Abolfazl. (2006/1385SH). Tārīx-e Beyhaqī. With the efforts of Khatib Rahbar. Tehran: Mahtāb.

Chevalier, Jean and Alain Gheerbrant. (2006/1385SH). Farhang-e Namādhā (...‎Dictionnaire des symboles: mythes, reves, coutumes). Vol. 1. Tr. by Suodabeh Fazayeli. Tehran: Jeyhoun.

Dadegi. Azarfarnbaq .(1990/1369SH). Bandahesh. With the Effort of Mehrdad Bahar. Tehran: Toos.

Davarpanah, Jamileh and Gholam Hossein Turkman. (2012/1391SH). Majmūe-ye Estelāhāt va Zarbolmasalhā-ye Šīrāzī. 4^th ed. Shiraz: Eilaf.

Dehxodā, Ali Akbar. (1982/1361SH). Amsāl- o Hekam. Tehran: Amirkabir.

________________. (1998/1377SH). Loghat-nāme. Tehran: Entešārāt-e Danešgāh-e Tehrān.

Eghtedari Larestani, Ahmad .(1992/1371SH). Lārestān-e Kohan va Farhang-e Lārestānī. 2^nd ed. Tehran: Jahān-e Moāser.

Eliade, Mircea .(1996/1375SH). Moqadas va nā Moqadas (The Sacred and the Profane: the nature of religon). Tr. by Nasrullah Zangoui. Tehran: Soroosh.

____________. (2003/1388SH). Afsāne va Vāqeiyat (Myth and reality). Tr. by Nasrollah Zangoui.1^st ed. Tehran: Papyrus.

Eliade. Mircea et al . (2009/1388SH). Ostūre va Ā’īn az Bāstān tā Emrūz (Myth and ritual). Tr. by Abolghasem Esmaeilpour. Tehran: Osture.

Emadi, Nezam. (2006/1385SH). Gūyeŝ-e Marvdaŝt. 1^st ed. Shiraz: Eilaf.

Enjavi Shirazi, Seyyed Abolqasem. (1990/1369SH). Ferdowsī-nāme mardom va Šāhnāme.  3^rd ed. Tehran: Elmi.

Eskandari, Akbar and Nasrin Eskandari. (2006/1385SH). Arsanjānāmeh. 1^st ed. Shiraz: Navid Shiraz.

Esmaeilpur, Abolqasem. (2016/1395SH). Osture Bayān-e Namādīn. 2^nd ed. Tehran: soroosh.

Ferdowsi, Abolghasem. (2005/1384SH). Šāhnameh. With the efforts of Saeed Hamidian. 5^th ed. Tehran: Ghatreh.

Gholipour, Hojjatollah. (2005/1384SH). Yāqūt-e sabz/ Tātīx va Joqrāfiyā va Farhang-e Mardom-e Šahrestān-e Pāsārgād- Saādatšhahr. Shiraz: Navid-e Shiraz.

Gholizade, Khosrow. (2012/1391SH). Daneš-nāme-ye Asātīri-ye Jānevarān va Estelāhāt-e Vābaste. Tehran: Bongāh-e Tarjome va Našr-e Ketāb-e Pārseh.

Hafez, Shamsuddin Mohammad. ( 2001/1380SH). Dīvān. Tehran: Fekr-e Bartar.

Haft Laškar. (1998/1377SH). Ed. by Mehran Afshari and Mahdi Madayeni. Tehran: Institute for Humanities and Cultural Studies.

Hall, James. ( 2004/1383SH). Farhang-e Negārei-ye Nemādhā dar Honar Šarq va Qarb (‎Illustrated dictionary of symbols in Eastern and Western art). Tr. by Roghayeh Behzadi. 2^th ed. Tehran: Farhang-e Moāser.

Hassani, Zahra and Ali Mohammad Nematullahi. (2013/1392SH). Ābādeh, Darvāze-ye Tamadon-e Fars. Isfahan: Pars Zia.

Hatami, Hafez and  Naghme Shokraneh. ” Ostūreh dar Matal-e kūdakān”.  Quarterly Journal of Mytho-Mystic Literature. Year 14. No.52. Pp. 95-118.

Hedayati, Mehrdad. (2009/1388SH). Harfhā-ye Gūŝedār, Masalhā-ye Tar,  Ta’birāt va Estelāhāt-E Pahlūdār-e Fīrūzābād. Shiraz: Navid Shiraz.

Hinnells, John. (2012/1391SH). Šenāxt-e Asātīr-e Īrān (Persian Mythology). Tr. by Jaleh Amouzgar and Ahmad Tafazoli.16^th ed. Tehraān: Cheshme.

Homayouni, Sadegh. (1992/1371SH). Farhang-e Mardom-e Sarvestān. Mashhad: Entešārāt-e Āstān-e Ghods Razavī.

Jafari, Bahador and Raziye Jafari. (2007/1386SH). Lapueī Setāre-ye Deraxšān. Shiraz: Eilaf.

Javadi. Shafi. (1995/1374SH). Giyāhān-e Moqqadas. Tehran: Mo’asese-ye Joqrāfiyāeī va Entešārāt-e Eršād.

Jobs, Gertrude. (2001/1380SH). Sambolhā (Symbols). Tr. by Mohammad Reza Baghapour. Tehran: Motarjem.

Kamaldar, Mohammad Ali. (1997/1376SH). “Zarbolmaslhā-ye Ronīz”. Rūznāmeye Xabar-e Jonūb. No. 4752. 29 Bahman.

Kazzazi, Jalaluddin. (1991/1370SH). Māzhā-ye Rāz .1^st ed.Tehran: Markaz.

Khadish, Hossein. (2000/1379SH). Farhang-e Mardom-e  Šīrāz. Shiraz: Daneshname Fars.

Loeffler-Delachaus, Marguerite. (2007/1386SH). Zabān-e Ramzī dar Qesehā-ye Parīvār (Le symbolisme des contes de fees). Tr. by Jalal Sattari. 2 ^nd ed. Tehran. Toos.

Malekzadeh, Mohammad Jafar. (2004/1383SH). Farhange- Masalhā Estelāhāt va Kkenāyāt-e Āmeiyāne-ye zarqānī. Tehran: Nikaein.

Mardani, Assadollah. (1999/1378SH). Ātālār Sūzo: Zarbolmasalhā-ye Torkī Qaŝqāi. Shiraz: Kiān Naŝr.

McCall, Henrietta. (1996/1375SH). Ostūrehā-ye beynonahreyni  (Mesopotamian myths). 2^nd ed. Tehran: Markaz.

Mīnūye Xerad. (1975/1354SH). With the Effort of Ahmad Tafazzoli. Tehran: Bonyad-e Farhang-e Iran.

Moghaddasi, Aqdas. (2015/1394SH). Ādāb-o Rosūm-e Mardom-e Dārāb. Tehran: Zabānkadeh Kalām.

Nadim, Mostafa. (2009/1388SH). Barxī Kārkerdhā-ye Ejtemāei Zarbolmaslhā-ye Širāzi. Shiraz: Molk-e Soleymān.

Nour Aqaei, Arash. (2009/1388SH). Adad, Ramz, Ostūre. Tehran: Naqd-e Afkār.

Nowrouzi, Ali Madad. (2004/1383SH). Tolū’-e Sabz (Tārīx va Farhang-e Mardom-e Kuhmare-ye Jorūq). Qom: Nashr-e Sorour.

Obeyd Zakani, Nezamuddin. (1964/1343SH). Koliyāt-e Obeyd Zākānī. Tehran: Zavvar.

Ostovar, Nozar. (2013/1392SH). Bargozīde-ye Estelāhāt va Zarbolmaslhā-ye Torkī Qašqaei. Shiraz: Qashqai-taxtjamshid.

Pourdavoud, Ebrahim. (1998/1377SH). Yaŝthā. Vol. 1,2. Tehran: Ostureh.

Rahimi  et al . (2020/1399SH) “Barresi-ye Bonmāyehā-ye Asātīrī dar Afsāne-ye Sīstāni-ye Nahang-e Būr va Šahzāde”.  Quarterly Journal of Mytho-Mystic Literature. Year 16. No. 57. Pp. 93-125.

Rahimi, Habib and Soheila Hashemi. (2009/1388SH).  Jām-e Arsanjān-namā. Qom: Daneshvaran.

Rashidi, Khosrow. (2017/1396SH). Šahrestān-e Xorambīd va Farhang-e Mardom-e ān. Shiraz: Taxt jamšid –Qašqaie.

Rastegar Fasaāei, Mansour. (2000/1379SH). Ejdehā dar Asātī. 1^st ed. Tehran: Toos.

______________________. (2004/1383SH) .Pekargardānī dar Asātīr. 1^st ed. Tehran: Institute for Humanities and Cultural Studies.

Razi, Hashem. (2002/1381SH). Daneš-nāme-ye Īrān Bāstān. 1^st ed. Tehran: Sokhan.

___________. (2004/1383SH). Jašnhāy-e Ātaŝ. 2^nd ed. Tehran: Behjat.

Rezaei, Gholamreza. (2008/1387SH). Šahr-e man Fasā az Negāhī Dīgar. Shiraz: Navid-e Shiraz.

Rouin Aheli, Parvaneh. (2017/1396SH). Zarbolmasalhā-ye Šahr-e ahel. Shiraz: Navid-e Shiraz.

Safa, Zabihollah. (2005/1384SH). Hemāse-sorāeī dar Īrān. 7^th ed. Tehran: Amirkabir.

Schimmel, Annemarie. (2009/1388SH). Rāz-e a’dād (The mystery of numbers). Tr. by Fatemeh Tofiqi. Tehran: daneshgae Adian va Mazaheb.

Sheybani, Hamidreza. (2019/1398SH). Zarbaolmasalhā va Vajegān-e Šahr-e Soqād. Shiraz: Adib Mostafavi.

Shirmohammadi, Mehri. (2010/1389SH). “Bārān xāhī dar Īrān”. Hafez. No. 73. Pp. 11-16

Vaheddoust,Mahvash. (2000/1379SH). Nahādīnehā-ye Asātīrī dar Šāhnāme-ye Ferdowsī. 1^st ed. Tehran: soroosh.

Yahaghi, Mohammad Jafar. (2012/1391SH). Farhang-e Asātīr va Dāstānvārehā dar Adabiyāt-e Fārsī. 1^st ed. Tehran: Farhang Moaser.

Zolfaghari, Hassan. (2008/1386SH). “ Hovīyat-e Īrānī va Dīnī dar Zarmolmasalhā-ye Fārsī”. Fasl-nāme-ye Motāleāt-e Melli. Yaer 8. No.2. Pp. 27-53.

_______________. (2008/1387SH). “Qahramanān-e  Šāhnāmeh dar  Zarbolmasalhā-ye Fārsī“. Farhang-e mardom. No. 24 and 25. Pp. 162-169.

_______________. (2015/1394SH). Zabān va Adabiyāt-e Āmme-ye Īrān. Tehran: Samt.