تحلیل جامعه شناختی تاب آوری اقتصادی صندوق های بیمه ای با تاکید بر روش دلفی

محورهای موضوعی : مطالعات توسعه اجتماعی ایران

ابراهیم صادقی فر ¹ , هوشنگ ظهیری ² , احمد میدری ³

1 - دانشجوی دکتری جامعه‏ شناسی‏ اقتصادی و توسعه،‏ واحد گرمسار،‏ دانشگاه آزاد اسلامی‏، سمنان،‏ ایران.
2 - گروه علوم اجتماعی،‏ واحد گرمسار،‏ دانشگاه آزاد اسلامی‏، سمنان،‏ ایران
3 - گروه اقتصاد، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

تاریخ دریافت : 1401/03/27 تاریخ پذیرش : 1401/05/04 تاریخ انتشار : 1403/03/21

کلید واژه: تاب‏آوری اقتصادی, اقتصاد مقاومتی, رویکرد اقتصادی نئولیبرالیستی, دولت رفاه, نظام تأمین اجتماعی, صندوق‏های بیمه.,

چکیده مقاله :

تاب‏آوری اقتصادی، قدرت تحمل تکانه‏های اقتصادی در مواجهه با مخاطراتی ناگهانی است. صندوق‏های بیمه از اجزای اصلی مقاومت جوامع در سطح کلان و خرد است. «بیمه تاب‏آور» یکی از مهمترین ارکان نظام تأمین اجتماعی در دستیابی به اهداف توسعه از جمله رشد اقتصادی پایدار، حمایت اجتماعی قلمداد می‏شود. هدف پژوهش تحلیل جامعه‏شناختی مفهوم، ابعاد و شاخص‏های تاب‏آوری اقتصادی صندوق‏های بیمه‏ای است. روش کیفی و با استفاده از مصاحبه‏های دلفی انجام گردید. 12 مصاحبه با شیوه نمونه‏گیری « هدفمند» صورت گرفت. حجم نمونه مبتنی بر اشباع نظری بود. یافته‏های پژوهش نشان داد که اقتصاد ایران ترکیبی از 2 رویکرد اقتصادی نئولیبرالیستی و دولت رفاه است. شاخص‏های تاب‏آوری صندوق‏های بیمه شامل پابرجایی، افزونگی، تدبیر، واکنش به مخاطره، احیاء هستند. از میان مولفه‏های مربوط به شاخص تاب‏آوری اقتصادی، مولفه افزونگی و قابلیت احیاء از اهمیت ویژه‏ای برخوردار بوده است. صندوق‏های بیمه در سه ویژگی پایداری، کفایت مزایا و کیفیت حکمرانی به شدت دچار چالش هستند. وضعیت شاخص‏های مربوط به این سه ویژگی سبب شده تا «تاب‏آوری» صندوق‏ها به مخاطره‏ای جدی تبدیل شود. صندوق‏های بازنشستگی در ایران از یک طرف با محدودیت سرمایه‏‏گذاری روبه‏رو هستند چراکه ارتباطی با بازارهای مالی جهانی ندارند و از طرف دیگر با تحمیل سیاسی در حوزه مدیریت واحدهای اقتصادی خود مواجه‏اند. این دو ویژگی آنها را در حوزه سرمایه‏گذاری نسبت به همتایان متمایز می‏‏کند. تاب‏آ‏وری اقتصادی صندوقهای بیمه متاثر از اقتصاد مقاومتی بوده و خود این موضوع وجه تمایز بارزی با سایر کشورها است. می‏توان گفت که وضعیت کنونی تاب‏آوری صندوق‏های بیمه آنچنان مطلوب نیست. به عنوان نتیجه می‏توان اظهار کرد که درخصوص سازمان تأمین اجتماعی می‏‏‏توان تاب‏آوری را با محاسبات اکچوئری سنجید و بر این اساس با وارد کردن شوک‏های مختلف به سازمان، پیامدهای مالی آن را ارزیابی کند. بدون در نظر گرفتن این محاسبات و با در نظر گرفتن شاخص‏های کلیدی مانند نسبت پشتیبانی، نرخ بازده سرمایه، منابع در دسترس و وضعیت مالی دولت به نظر می‏رسد صندوق تأمین اجتماعی را نیز صندوقی شکننده باید توصیف کرد.

چکیده انگلیسی:

Economic resilience is the ability to withstand economic impulses in the face of sudden risks. Insurance funds are one of the main components of society's resistance at the macro and micro levels. "Sustainable insurance" is considered one of the most important pillars of the social security system in achieving development goals, including sustainable economic growth and social support. The aim of the research is sociological analysis of the concept, dimensions and indicators of economic resilience of insurance funds. The qualitative method was conducted using Delphi interviews. 12 interviews were conducted with "purposive" sampling method. The sample size was based on theoretical saturation. The findings of the research showed that Iran's economy is a combination of 2 neoliberal economic approaches and the welfare state. Resilience indicators of insurance funds include sustainability, redundancy, tact, reaction to risk, recovery. Among the components related to the economic resilience index, the component of redundancy and revivability has been of special importance. Insurance funds are severely challenged in the three characteristics of sustainability, adequacy of benefits and quality of governance. The status of the indicators related to these three characteristics has caused the "resilience" of the funds to become a serious risk. On the one hand, pension funds in Iran are facing investment restrictions because they are not connected to global financial markets, and on the other hand, they are facing political imposition in the management of their economic units. These two features distinguish them from their peers in the field of investment. The economic resilience of insurance funds is affected by the resistance economy, and this issue is a clear distinction from other countries. It can be said that the current situation of resilience of insurance funds is not so favorable. As a result, it can be stated that regarding the social security organization, resilience can be measured with actuarial calculations and based on this, by introducing different shocks to the organization, its financial consequences can be evaluated. Without considering these calculations and taking into account key indicators such as support ratio, capital return rate, available resources and the government's financial situation, it seems that the social security fund should also be described as a fragile fund.