مقایسه تحرک اجتماعی مردان و زنان در شهر تهران (جامعه مورد مطالعه : شهروندان تهرانی بالای 20 سال)

محورهای موضوعی : مطالعات توسعه اجتماعی ایران

بهرام قدیمی ¹

1 - دانشیار جامعه شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران (Email: [e-mail])

تاریخ دریافت : 1397/06/25 تاریخ پذیرش : 1398/08/20 تاریخ انتشار : 1398/08/01

کلید واژه: قدرت, زنان, نابرابری جنسیتی, تحرک میان نسلی, تحرک درون نسلی,

چکیده مقاله :

در این تحقیق تحرک اجتماعی درون نسلی و میان نسلی زنان و مردان بر حسب عوامل مختلف درکلان شهر تهران مقایسه می شود. در این تحقیق انواع قدرت (اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و نمادین) به عنوان مهمترین عوامل اجتماعی مرتبط با تحرک اجتماعی در نظر گرفته شده و در دو گروه زنان و مردان مورد مقایسه قرارگرفتند. روش تحقیق پیمایش و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه می باشد که در میان حجم نمونه 1054 نفر با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای در سال 1395هجری شمسی انجام گرفته است. اعتبار صوری پرسشنامه با نظر متخصصان و روایی بخشی از پرسشنامه با آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. برای سنجش تفاوت ها از آزمون تی برای دو گروه مستقل استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی از میزان تحرک میان نسلی و درون نسلی صعودی بالا در بین شهروندان تهرانی می باشد. تحرک اجتماعی درون نسلی زنان کمتر از مردان مشاهده شد، اما تحرک اجتماعی میان نسلی زنان و مردان در شهر تهران تفاوتی نداشت. در این تحقیق قدرت اقتصادی، نمادین، اجتماعی و فرهنگی در دو گروه زنان و مردان تفاوت معناداری نداشت اما تنها قدرت سیاسی بود که مردان بیش از زنان از آن برخوردار بودند.

چکیده انگلیسی:

In this research the intergenerational and inner generational social mobility among men and women according to various agents is compared in Tehran metropolis. In terms of Bruce Coen the movement of people during their carrier life in social ladder, usually called as inner generation and from the other side what can be measure out the number of children that continue their father or grandfathers job which is called in term intergeneration. In this research the various types of power (Social, Political, Cultural, Economical, and Symbolic) is considered as a most crucial social factor which is related to social mobility and compared with both men and women groups. The method of this research is gauging the data collection tool is questionnaire that is performed in 1395 SH by cluster sampling method with 1054 people sample size. The face validity of questionnaire is approved by experts and the validity of a part of questionnaire is approved by Cronbach’s alpha. To measuring differences the T test is utilized for both two independent groups. The consequences has revealed that the measure of intergenerational and inner generational mobility has high ascending trend among Tehran metropolis citizens. The inner generational mobility is observed fewer than men thus the intergenerational mobility has no difference between men and women in Tehran. In this research the economic, symbolic, social and cultural power between men and women has no significant difference except in political power point of view men have possessed more than women.

منابع و مأخذ:

1. ایمانی،الهه(1384). بررسی فرصتهای تحرک اجتماعی بین نسلی زنان در شهر تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا، دانشکده علوم اجتماعی- اقتصادی.


2. دهنوی، جلیل و معیدفر،سعید(1384). بررسی رابطه احساس نابرابری جنسیتی و انگیزه تحرک اجتماعی در دختران دانشجو، سال سوم، شماره هفتم.


3. ریتزر، جورج(1380). نظریه جامعه‎شناسی در دوران معاصر، محسن ثلاثی، تهران : انتشارات علمی.


4. سیف اللهی،سیف الله و رازقیان، آناهیتا(1387). عوامل اجتماعی مؤثر بر هویت جنسیتی زنان در ایران(مطالعه موردی تهران)، پژوهش نامه علوم اجتماعی، سال دوم، شماره سوم .


5. کاظمی پور،شهلا(1378). الگویی در تعیین پایگاه اجتماعی اقتصادی افراد و سنجش تحرک اجتماعی با تکیه بر مطالعه موردی در شهر تهران، نامه علوم اجتماعی 14 : 172 – 139 .


6. کوئن،بروس(1389). مبانی جامعه شناسی، ترجمه : غلامعباس توسلی و رضا فاضل، انتشارات سمت.


7. گیدنز، آنتونی(1373). جامعه‎شناسی، منوچهر صبوری، تهران: انتشارات نی.


8. گیدنز، آنتونی(1374). جامعه‎شناسی، منوچهر صبوری، تهران : انتشارات نی.


9. گیدنز، آنتونی(1383). جامعه‎شناسی، منوچهر صبوری، تهران : انتشارات نی.


10. معصومی راد، رضا(1390). عوامل فرهنگی مؤثر بر تحرک اجتماعی «مطالعه موردی در بین مردان ٣٥ تا ٦٤ ساله شهر تهران» رساله دکتری جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران .


11. معصومی راد،رضا.نایبی،هوشنگ(1392).عوامل مؤثر برتحرک اجتماعی (شغلی)اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، فصلنامه راهبرد اجتماعی و فرهنگی ،سال دوم ،شماره هفتم .


12. مقدس، علی اصغر(1374). بررسی تحرک طبقاتی و منزلت شغلی در شهر شیراز و بوشهر، رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.


13. ملک، حسن(1374). جامعه‎شناسی قشرها و نابرابری‎های اجتماعی، تهران، دانشگاه پیام نور.


14.  Breen, Richard. 2004. Social Mobility in Europe. Oxford University Press.


15. Payne, G. and J. Roberts. 2002. Opening and Closing the Gates: Recent Developments in British Male Social Mobility. Sociological Research Online 6(4), http://www.socresonline.org.uk/6/4/payne. (Accessed May 2007).