کنش‎ های اجرایی و خودکارآمدی در افراد مبتلا به ام‎اس (مولتیپل اسکلروزیس یا فلج چندگانه)

محورهای موضوعی : روان‌شناسی بالینی

راضیه جعفری جوزانی ¹ , سید علی محمد موسوی ² , عبدالجواد احمدی ³ , نصراله عسگری ⁴

1 - کارشناس ارشد روان شناس عمومی دانشگاه بین المللی امام خمینی
2 - دانشیار دانشگاه بین المللی امام خمینی
3 - استادیار دانشگاه بین المللی امام خمینی
4 - استادیار دانشگاه بین المللی امام خمینی

تاریخ دریافت : 1395/06/21 تاریخ پذیرش : 1395/06/21 تاریخ انتشار : 1395/04/01

کلید واژه: خودکارآمدی, کنش‎های اجرایی, مولتیپل اسکلروزیس (ام‎اس),

چکیده مقاله :

هدف پژوهش حاضر مقایسه کنش‎های اجرایی و خودکارآمدی در افراد مبتلا به ام‎اس یا مولتیپل اسکلروزیس و افراد سالم بود. به این منظور از بین افراد مراجعه‌کننده به انجمن مولتیپل اسکلروزیس ایران، 100 فرد مبتلا به مواتیپل اسکلروزیس که حداقل 5 سال از بیماری آنها می‌گذشت، به روش نمونه‌برداری تصادفی انتخاب شدند. به‌منظور تشکیل گروه مقایسه، از بین همراهان افراد مبتلا به مواتیپل اسکلروزیس و کارکنان انجمن، 100 نفر از افراد از لحاظ سن، جنس، تحصیلات، شغل و وضعیت تأهل همتا شدند. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه‌ کنش‎های اجرایی (نجاتی، 1392) و مقیاس خودکارآمدی عمومی (شرر و دیگران، 1982) جمع‌آوری و با استفاده از تحلیل واریانس چندمتغیری و آزمون t تحلیل شد. یافته‌ها نشان داد که نمره افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس در پرسشنامه‌کنش‎های اجرایی و مقیاس خودکارآمدی کمتر است. بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که به ‌دنبال ابتلا به مولتیپل اسکلروزیس، افراد دچار نارسایی در کنش‎های اجرایی و خودکارآمدی می‌شوند و این موضوع، نیاز به توجه جدی متخصصان را در زمینه مداخله در حل مشکلات این گروه نشان می‌دهد. کنش‎های اجرایی، خودکارآمدی، مولتیپل اسکلروزیس (ام‎اس)

چکیده انگلیسی:

This study aimed to compare executive functions and self-efficacy in patients with Multiple Sclerosis to healthy individuals. One hundred patients who have had the disease at least for 5 years were selected randomly from the referents to the Multiple Sclerosis Society of Iran. The comparison group who consisted of patients’ relatives and the staff of the Multiple Sclerosis Society were matched on the basis of age, gender, education, occupation and marital status. The participants completed the Executive Function Questionnaire (Nejati, 2013) and the Self-efficacy Questionnaire (Sherer et al., 1982).The data analyzed using t-test and multivariate analysis of variance. The results indicated that the Multiple Sclerosis patients had lower scores in executive functions and self-efficacy than healthy individuals. The present findings suggest that developing Multiple Sclerosis lead to executive functions and self-efficacy deficiency which demonstrate a need to implement intervention programs for Multiple Sclerosis patients by specialists. executive functions, self-efficacy, Multiple Sclerosis (MS)

منابع و مأخذ:

آقایوسفی، ع.، شقاقی، ف.، دهستانی، م. و برقی‎ایرانی، ز. (1391). ارتباط کیفیت زندگی و سرمایه روان‌شناختی با ادراک بیماری در میان مبتلایان به بیماری ام‎اس. فصلنامه روان‌شناسی سلامت، 1 (1)، 15-1.

احمدزاده‎راجی، م.، خسروی، ع.، صنعتی، م.، حاجی‌حسینی، ر.، ابراهیمی، ا. و نبوی، م. (1390). بررسی پلی‌مورفیسم ژن رسپتور اینترلوکین VII در بیماران مبتلا به ام‎اس. مجله دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، 19 (4)،510-501.

اختیاری، ح.، جنگوک، پ.، جنتی، ع.، صحرائیان، ع.، مکری، آ. و لطفی، ج. (1386). ارزیابی عصب‌روان‌شناختی شاخص‌های عملکرد نواحی پره‌فرونتال مغز در بیماران مبتلا به اسکلروز متعدد در مقایسه با گروه کنترل. فصلنامه تازه‌های علوم شناختی، 9 (2)، 25-12.

اصغرنژاد، ط.، احمدی ده‎قطب‌الدینی، م.، فرزاد، و. و خداپناهی، م. (1385). مطالعه ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس خودکارآمدی عمومی شرر. مجله روان‌شناسی، 10 (3)، 274-262.

حسین‌زاده، ع.، عزیزی، م. و توکلی، ح. (1393). حمایت اجتماعی و رضایت از زندگی در نوجوانان: نقش واسطه‌ای خودکارآمدی و حرمت خود. فصلنامه روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 11 (41)، 114-103.

دهقانی، ع.، محمدخان‌کرمانشاهی، س. و معماریان، ر. (1392). بررسی شیوع فراوانی استرس، اضطراب و افسردگی در بیماران مبتلا به بیماری مولتیپل اسکلروزیس. مجله دانشگاه علوم پزشکی البرز، 2 (2)، 88-82.

دهقانی، ع.، محمدخان‌کرمانشاهی، س. و معماریان، ر. (1389). نیازهای آموزشی بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس انجمن MS شهر تهران در سال 1389. مجله تحقیقات علوم پزشکی زاهدان، 14 (1)، 51-47.

مشهدی، ع.، حسنی، ج.، برعرفان، ز.، نجفی‌گل، پ. و دانشور، ش. (1392). ویژگی‌های روان‌سنجی نسخه پیش‌دبستانی سیاهه درجه‌بندی رفتاری کنش‌وری اجرایی (فرم معلم). فصلنامه روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 10(38)، 137-123.

نجاتی، و. (1392). پرسشنامه توانایی‌های شناختی: طراحی و بررسی خصوصیات روان‌سنجی. فصلنامه تازه‌های علوم شناختی، 15 (2)، 19-11.

Artacho, M. Á. R., Milán, E. G., Pérez, M., & Pereda, A. (2006). Executive dysfunction syndrome in multiple sclerosis. Retrievd 20 January 2015 from www.ugr.es/nsetshift/docs/.

Cortez, V. R., Duriez-Sotelo, E., Carrillo-Mora, P., & Pérez-Zuno, J. A. (2012). Correlation between demyelinating lesions and executive function decline in a sample of Mexican patients with multiple sclerosis. Journal of  Neurologia, 28 (7), 394-399.

Etemadifar, M., & Abtahi, H. (2012). Multiple Sclerosis in Isfahan, Iran: Past, present and future. International Journal of Preventive Medicine, 3 (5), 301-302.

Iaffaldano, P., Viterbo, R. G., Goretti, B., Portaccio, E., Amato, M. P., & Trojano, M. (2014). Emotional and neutral verbal memory impairment in Multiple Sclerosis. Journal of the Neurological Sciences, 341, 28-31.

Jongen, P. J., Wesnes, K., Geel, B., Pop, P., Schrijver, H., Visser, L. H., JacobusGilhuis, H.,Sinnige, L. G., & Brands, A. M. (2015). Does self-efficacy affect cognitive performance in persons with clinically isolated syndrome and early relapsing remitting multiple sclerosis? Journal ofMultiple Sclerosis International, 960282, 1-8.

Julian, L. J. (2011). Cognitive functioning in multiple sclerosis. JournalofNeurologic Clinics, 29, 507-525.

Kollndorfer, K., Krajnik, J., Woitek, R., Freiherr, J., Prayer, D., &Schöpf, V. (2013). Altered likelihood of brain activation in attention and working memory networks in patients with multiple sclerosis: An ALE meta-analysis. Journal ofNeuroscience and Biobehavioral Reviews, 37, 2699-2708.

Motl, R. W., McAuley, E., Wynn, D., Sandroff, B., &Suh, Y. (2012). Physical activity, self-efficacy, and health-related quality of life in persons with multiple sclerosis: analysis of associations between individual-level changes over one year. Journal ofQuality of Life Research, 22 (2), 253-261.

Paul, R., Grieve, S. M.,Chaudary, B.,Gordon, N.,Lawrence, J.,Cooper, N., Clark, C. R., Kukla, M., Mulligan, R., &Gordon, E. (2009). Relative contributions of the cerebellar vermis and pre-frontal lobe volumes on cognitive function across the adult lifespan. Journal of Neurobiology of Aging, 30, 457-465.

Prakash, R .E., Kirk I., Snook, E. M., Colcombe, S. J., Motl, R. W., & Kramer, A. F. (2008). Cortical recruitment during selective attention in multiple sclerosis: An fMRI investigation of individual differences. Journal of NeuroPsychologia, 46, 2888-2895.

Santiago, O., Guardia, J., Casado, V., Carmona, O., & Arbizu, Tx. (2007).Specificity of frontal dysfunc-tion in relapsing-remitting multiple sclerosis. Archives of Clinical Neuropsychology, 22, 623-629.

Sherer, M., & Maffux, J. E. (1982). The self- Efficacy Scale: Construction and validation. Journal of Psychological Report, 51, 663-671.

Steckova, T., Hlustik, P., Sladkova, V., Odstrcil, F., Mares, J., &Kanovsky, P. (2014).Thalamic atrophy and cognitive impairment in clinically isolated syndrome and multiple sclerosis. Journal of the Neurological Science, 342, 62-68.

Sutton, A. M. (2007). Executive function in presence of sleep disordered breathing. Georgia State University.Retrieved from 20 December 2014 http:// scholarworks.gsu.edu/ cps_diss.