بررسی ابعاد استرس شغلی دبیران دوره متوسطه

محورهای موضوعی : روانشناسی تربیتی

فریبا کریمی ¹ , رضا مرادمند ²

1 - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، اصفهان، ایران. (نویسنده مسئول)
2 - کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان، اصفهان، ایران.

تاریخ دریافت : 1395/01/25 تاریخ پذیرش : 1395/01/25 تاریخ انتشار : 1390/03/01

کلید واژه: استرس, استرس شغلی, دوره متوسطه, دبیران,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش حاضر بررسی ابعاد استرس شغلی دبیران مدارس متوسطه شهر اصفهان در سال تحصیلی 89- 1388 بود. روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش دبیران مدارس متوسطه شهر اصفهان به تعداد 3856 بودند. حجم نمونه 355 نفر با استفاده از فرمول تعیین حجم نمونه و به صورت نمونه‌گیری تصادفی چند مرحله ای متناسب با حجم انتخاب شد. جهت گردآوری داده ها از پرسشنامه استرس شغلی کریاکو وساتکلیف استفاده گردید. روایی محتوایی پرسشنامه توسط متخصصان مورد تأیید قرار گرفت. پایایی پرسشنامه به وسیله محاسبه ضریب آلفای کرانباخ90/0 محاسبه شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آمار توصیفی و آمار استنباطی (آزمون t تک متغیره، t مستقل، تحلیل واریانس و آزمون تعقیبی شفه) استفاده گردید. یافته های پژوهش نشان داد که هر یک از ابعاد استرس شغلی یعنی حجم زیاد کار، فقدان رشد حرفه ای، عدم منزلت اجتماعی، روابط سرد و نامناسب میان همکاران، مسائل مربوط به دانش آموزان و کمی حقوق و مزایا بیش از حد متوسط در ایجاد استرس شغلی دبیران مؤثر بوده است. معلمان مرد بیش از معلمان زن از داشتن احساس عدم منزلت در شغل خود دچار استرس می شدند. دبیران ناحیه1 از روابط سرد و نامناسب همکاران خود بیشتر و از کمی حقوق و مزایا کمتر از دبیران سایر نواحی دچار استرس می شدند.

چکیده انگلیسی:

The current survey investigates the dimensions of job stress of Esfahan high school teachers’ in the academic year of 2009-2010. The research method was a descriptive survey and the statistical population consisted of 3856 teachers’ in which 355 teachers’ were selected as the statistical sample using multistage random sampling method. The research instrument were the questionnaire of job stress developed by Kyriacou and Sutcliff. The Content validity of the questionnaire was approved by experts. The reliability of the questionnaire proved to 0.90. The obtained data was analyzed both through descriptive and inferential statistics (one sample t test, Independent t test, analysis of variance and Scheffe's test). The findings showed that teachers’ job stress in each of the dimensions: Heavy workload, lack of professional development, low social status, poor relationship with colleagues, problem Related with students and low salary were higher than average. Regarding the lack of esteem, male teachers’ have higher job stress than female teachers’. Teachers’ working in district one have higher stress on poor relationship with colleagues, but on lower salary and privileges have lower stress than other districts.  

منابع و مأخذ:

ابطحی، حسین (1386). مدیریت منابع انسانی، [چاپ پنجم]. تهران: مؤسسه­ی تحقیق و آموزش مدیریت.

استورا، جین بنجامین (1377). تنیدگی یا استرس بیماری جدید. [چاپ اول]. ترجمه پریرخ دادستان، تهران: انتشارات رشد.

احقر، قدسی (1386). بررسی نقش فرهنگ سازمانی مدارس در فرسودگی شغلی دبیران دوره راهنمایی شهر تهران. فصلنامه تعلیم وتربیت، 22: 93- 123.

آقایی، اصغر و آتش‌پور، حمید (1380). استرس و بهداشت روانی. اصفهان: پردژ.

پیفر، ورا (1380). استرس و روش­های مقابله با آن، [چاپ اول]. ترجمه آزاده افروز، منا نقیبی‌راد، تهران: دفتر نشر فرهنگی.

حسینی کوهساری، اسحاق (1383). نگاهی قرآنی به فشار روانی، [چاپ اول]. تهران: کانون اندیشه.

رضایی‌راد، مجید (1383). استرس در سازمان­های پلیس و راه‌های مقابله با آن (مجموعه مقالات)، تهران: دانشگاه علوم انتظامی ناجا

رضائیان، علی (1386). مبانی مدیریت رفتار سازمانی، [چاپ هشتم]. تهران: سمت.

رمضانی‌نژاد، رحیم، همتی‌نژاد، مهرعلی و محمدی، مهدی (1383). بررسی عامل­های استرس­زای تربیت بدنی و ورزش. فصلنامه المپیک، 25: 27-37.

سرمد، غلامعلی (1385). روابط انسانی در سازمان­های آموزشی، [چاپ نهم]. تهران: انتشارات سمت.

سی وارد، برایان لوک (1381). مدیریت استرس، [چاپ اول]. ترجمه­ی مهدی قراچه‌داغی، تهران: نشر پیکان.

شابراک، مارک (1385). روانشناسی بهداشت حرفه­ای؛ چالشی در استرس شغلی. [چاپ اول]. ترجمه الهام ریاحی‌نیا، تهران: پلک، 238 صفحه.

قاسمی‌نژاد، افسر (1381). رابطه جو سازمانی با استرس شغلی و آثار آن بر دبیران مدارس متوسطه­ شهرستان شهرکرد در سال تحصیلی 81-1380. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد مدیریت آموزشی، دانشکده­ی علوم تربیتی دانشگاهاصفهان.

کریاکو کریس. (1384). مهار استرس در معلمان، چاپ دوم. ترجمه منصوره وحدتی احمدزاده، تهران: انتشارات رشد.

کینگ، ملانی (1388). راه­های شناخت و مقابله با استرس شغلی، [چاپ اول]. ترجمه شادی فرهمند، بهزاد مرد آزاد ناو، تهران: دانژه.

گرینبرگ، جرالد.اس (1387). کنترل فشار روانی، [چاپ اول]. ترجمه محسن دهقانی، بهمن نجاریان، علی شیرافکن، سیامک خدارحمی، تهران: انتشارات رشد.

مشهدی، حسنعلی (1379). بررسی مقایسه­ای میزان فشار روانی منابع فشار روانی و رابطه آن با ویژگی­های جمعیت‌شناختی معلمان مدارس ابتدایی عادی و استثنایی شهرستان اصفهان. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده علوم تربیتی دانشگاه اصفهان.

مهداد، علی (1381). روانشناسی صنعتی وسازمانی، [چاپ اول]. اصفهان: انتشارات جنگل.

هال، ریچارد (1382). سازمان؛ ساختار، فرآیند و ره آوردها، [چاپ دوم]. ترجمه علی پارسائیان، محمد اعرابی، تهران: دفتر      پژوهش­های فرهنگی.

Al-Mohannadi, Ahmad & Capel, Susan (2007). Stress in physical education teachers in Qatar, Social Psychology of Education, Vol.10, No.1, pp.55-75.

Darling-Hammond, Linda (2001). The challenge of staffing our schools. Educational leadership, Vol.58, pp.12-17.

Dick, Rolf van & Wagner, Ulrich (2001). Stress and strain in teaching: A structural equation approach. British Journalof Educational Psychology, Vol.71, pp.243- 259.                  

Geving, Allison M (2007). Identifying the types of student and teacher behaviours associated with teacher stress. Teaching and             Teacher Education, Vol.23, pp.624- 640.

 Huczynski, Andrzej & Buchanan, David (2001). Organizational Behaviour: an introductory text. 4 th edn, London:Prentice - Hall

Jin, Putai؛ Yeung, Alexander S., Tang, Tak-On & Low Renae (2008). Identifying teachers at risk in Hong Kong: Psychosomatic symptoms and sources of stress. Journal of Psychosomatic Research, Vol.65, pp. 375-362.

Kyriacou, Chris & Sutcliff, John (1978). Teacher stress: prevalence sources and symptoms. British journal of educational psychology, Vol.29, pp.159-167

Kyriacou, Chris (2001). Teacher Stress: directions for future Research, Educational Review, Vol.53, No.1, pp.27- 35

Kyriacou, Chris & Chien, P., (2004). Teacher stress in Taiwanese primary schools.

     Journal of Educational Enquiry, Vol.5, pp.86-104

Lapidus, Richard S., Roberts, James A., Chonko, Lawrence B., (1997). Stressors, leadership substitutes, & relations with supervision among industrial salespeople. Industrial Marketing Management, Vol.26, pp.255-269.

Menge, Lingqi & Liu, Shujie (2008). Mathematics teacher stress in Chinese secondary schools. Journal of Educational Enquiry, Vol.8, No.1, pp.73 -96.    

Nelson, Darwin B., & Gary R., Low & Kaye, Nelson (2005). The Emotionally Intelligent Teacher: A Transformative Learning Model Available at: www.tamuk.edu.

Palomera, Raquel & Pablo, Fern.ndez-Berrocal, Marc A., Brackett (2008). Emotional intelligence as a basic. competency in pre-service teacher training, Electronic Journal of Research in Educational Psychology, Vol.6, No.15, pp.437- 454.

Torington, Derek, Hall, Laura & Taylor, Steven. (2002). Human Resource Management. 5th edn, London:Prentice Hall