تعیین اثربخشی آموزش مهارت‌های معنوی بر سلامت عمومی و اضطراب دانشآموزان دختر دوره متوسطه شهر تبریز
محورهای موضوعی : روانشناسی تربیتینیلوفر برومندزاده 1 , پرویز کزیمی ثانی 2
1 - دانش آموخته کارشناس ارشد گروه روانشناسی تربیتی، واحد تبریز، دانشگاه آزاداسلامی، تبریز، ایران
2 - استادیار گروه روانشناسی تربیتی، واحد شبستر، دانشگاه آزاداسلامی، شبستر، ایران
کلید واژه: اضطراب, سلامت عمومی, مهارت‌های معنوی,
چکیده مقاله :
هدف پژوهش حاضر بررسی آموزش مهارت‌های معنوی بر سلامت عمومی و اضطراب در دانشآموزان دختر دوره متوسطه بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانشآموزان دختر دوره متوسطه شهرستان تبریز بودند. در این پژوهش دو مدرسه از دو منطقه شهرستان تبریز به شیوه نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند و سپس 30 دانش‌آموز که بالاترین نمرات را در اضطراب و اختلال در سلامت عمومی داشتند، انتخاب شدند و در دو گروه گواه و آزمایش جایگزین شده‌اند. 15 نفر از دانشآموزان که در گروه آزمایش قرار گرفتند در ده جلسه آموزش مهارت‌های معنوی شرکت نمودند و 15 نفر گروه کنترل چنین آموزشی را دریافت نکردند. ابزار پژوهش، پرسشنامه‌های اضطراب داس و سلامت عمومی گلدبرگ بود که به صورت پیش‌آزمون و پس‌آزمون اجرا شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از تحلیل کوواریانس به آزمون فرضیه‌های تحقیق پرداخته شد. نتایج نشان داد که آموزش مهارت‌های معنوی بر کاهش اضطراب و افزایش سلامت عمومی دانشآموزان مؤثر است.
The aim of this study was to examine the effectiveness of spiritual skills training on general health and anxiety of female high school students. The statistical population of this research included all female Students of Tabriz high schools. In this research, two schools in two regions of Tabriz were selected by available sampling, and then, 30 students, with high scores on anxiety and problems in general health, and were assigned to two experimental and control groups. 15 Students in the experimental group participated in spiritual skills training sessions but 15 students in the control group did not receive any training. The instruments to collect the data were DASS and GHQ-28 questionnaires that were administered as the pretest and posttest. To analyze the data, covariance analysis was used. The results showed that spiritual skills training was effective on reducing anxiety and increasing general health of the students.
منابع
ابراهیمی، الهام. (1391). مقایسه اثربخشی مشاوره گروهی مبتنی بر بخشش و امید بر اضطراب عمومی دانشآموزان دختر دوره متوسطه شهر تهران سال تحصیلی 91-90. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی (واحد علوم و تحقیقات خوزستان)، دانشکده روانشناسی، رشته مشاوره.
ابوالقاسمی، شهنام و سعیدی، مژده. (1391). اثربخشی آموزش راهبردهای مقابله با استرس و مانترای اسلامی بر میزان اضطراب امتحان دانشآموزان دبیرستان های دخترانه ی شهر تنکابن. روانشناسی دین، سال پنجم، شماره ی دوم، صفحات 66-55.
آلیانی، زهرا و مهین، همایون. (1383). بررسی رابطه پایبندی به دعا با میزان اضطراب دانشجویان دانشگاه تبریز. مقاله ارائه شده در دومین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان. تهران، دانشگاه تربیت مدرس، ایران.
بخشایش، علیرضا. (1392). بررسی رابطه سلامت عمومی و تیپهای شخصیت با رضایت شغلی کارکنان مرکز بهداشت شهرستان یزد.مجله دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران (پیاورد سلامت)، دوره7، شماره 1 صص 55-42.
بوالهری، جعفر؛ غباری‌بناب، باقر؛ قهاری، شهربانو؛ میرزایی، مصلح؛ راقبیان، رؤیا؛ دوست علی‌وند، هدی و زارعی دوست، الهام. (1392). مهارت‌های معنوی، کتاب ویژه مربیان. چاپ اول، تهران: دانشگاه تهران.
چراغی، مونا و مولوی، حسین. (1385). رابطة بین ابعاد مختلف دینداری و سلامت عمومی در دانشجویان دانشگاه اصفهان. مجلة پژوهش های تربیتی و روانشناختی، دانشکده ی علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه اصفهان، سال دوم، شمارة ۲، شمارة پیاپی ۶، صص 22-1.
حسین ثابت، فریده. (1387). اثربخش آموزش صبر بر اضطراب، افسردگی و شادکامی. دو فصلنامه مطالعات اسلام و روان شناسی، سال 1، شماره 2، صص 92-79.
صاحبی، علی؛ اصغری، محمد جواد و سالاری، راضیه سادات. (1384). اعتباریابی مقیاس اضطراب و تنیدگی (DASS-21) برای جمعیت ایرانی. فصلنامه روانشناسان ایرانی، شماره 4، تابستان. ص 299.
ضغیمی محمدی، شراره و تجویدی، منصوره. (1390). ارتباط سلامت معنوی با ناامیدی و مهارت اجتماعی نوجوانان مبتلا به تالاسمی ماژور (سال 1389). مراقبت‌های نوین، فصلنامه علمی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، دوره 8، شماره 3، 124- 116.
عبدی، سلمان؛ باباپورخیرالدین، جلیل و فتحی، حیدر. (1389). رابطه سبک‌های تنظیم هیجان شناختی و سلامت عمومی دانشجویان. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران، سال هشتم، شماره 4 صفحات 264 تا 258.
علی بخشی، سیده زهرا؛ ممقانیه، مریم و علی‌پور، احمد. (1390). بررسی رابطه توکل به خدا و سلامت روان در دانشجویان دانشگاه پیام نور. مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی. شماره 1، پیاپی (46)، صفحات 65-47.
غباری‌بناب، باقر؛ متولی‌پور، عباس و حبیبی‌عسگرآباد، مجتبی. (1388). رابطه اضطراب و افسردگی با میزان معنویت در دانشجویان دانشگاه تهران. فصلنامه روانشناسی کاربردی، سال سوم، شماره 2 (10)، صفحات 123-110.
غلامی، علی و بشلیده، کیومرث. (1390). اثربخشی معنویت درمانی بر سلامت روان زنان مطلقّه. فصلنامه مشاوره و روان درمانی خانواده، سال اول، شماره 3، صص 348-331.
فیروزی، ابوذر؛ امینی، معصومه؛ اصغری، زهرا و مقیمی‌دهکردی، بیژن. (1392). بررسی ارتباط باورهای مذهبی و سلامت روان دانشآموزان متوسطه شهر درگز در سال تحصیلی 89 -90. مجله بهداشت و توسعه، سال دوم، شماره 2، صفحات 148-138.
کاظمیان مقدم، کبری و مهرابی‌زاده‌هنرمند، مهناز. (1388). مقایسه نگرش مذهبی و سلامت روانی دانشجویان دختر و پسر دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهبهان.روان شناسی دین، سال دوم، شماره دوم، صفحات 187-173.
کرمی، ابوالفضل. (1382). پرسشنامه سلامت عمومی. تهران : انتشارات روان سنجی.
کمالی ایگلی، سمیه. (1390). رابطة راهبردهای مقابله با استرس و هوش هیجانی با سلامت روان در دانشآموزان دختر شرکتکننده در کلاسهای کنکور منطقة 4 آموزش و پرورش تهران، سال تحصیلی 1390 – 1389. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی (واحد تهران مرکز)، دانشکده روانشناسی و علوم اجتماعی، گروه روانشناسی، گرایش روانشناسی تربیتی.
گلدبرگ و هیلر. (1979). پرسشنامه سلامت عمومی. ترجمه ابوالفضل کرمی، (1382). تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
مرادی پناه، فرشته. (1384). بررسی تأثیر موسیقی ملایم بر میزان اضطراب و استرس و افسردگی بیماران قلبی. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد پرستاری. دانشگاه تربیت مدرس.
میرزا محمدی، محمدحسن؛ فرمهینیفراهانی، محسن و اسفندیاری، سهیلا.(1390). بررسی نقش آموزش‌های دینی در سلامت فردی و اجتماعی. مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی. شماره 47، صفحات 45-20.
نیکبخت نصرآبادی، علیرضا؛ تقوی لاریجانی، ترانه و محمودی، محمود. (1383). بررسی مقایسه‌ای تأثیر دو روش آرام سازی بنسون و تکرار اَذکار مستحبی بر وضعیت اضطراب بیمارا ن قبل از اعمال جراحی شکم. فصلنامه حیات، سال دهم، شماره 23، صص 37-29.
یعقوبی، حسن؛ سهرابی، فرامرز و محمدزاده، علی. (1391). مقایسه اثربخشی درمان شناختی- رفتاری و رواندرمانی معنوی- مذهبی مبتنی بر آموزه‌های اسلام بر کاهش اضطراب آشکار دانشجویان. تحقیقات علوم رفتاری، دوره 10، شماره 2، صص 107-99.
Davis, B. (2005). Mediators of the relationships between hope and wellbeing in older adults. Clinical nursing research, 14(3), 253-272.
Doolittle, B. R. & Farrell, M. (2004). The association between sorituality and depression in an urban clinic. Journal of cilinical psychology, 6(3)114-118.
Francis, L., Robbins, M., Lewis, C & Quigley, C. (2004). Religiosity and general health among undergraduate students. Personality and Individual Differences, 37, 485–494.
Hills, J., Paice, J. A., Cameron, J. R., & Shot, S. (2005). Spirituality and distress in palliative care consultation. Journal of Palliative medicine, 8(4) 782-788.
Hoseseini, M, Habiban, E., Krauss, S. E. & Aishah, S., (2010). A Review Study on Spiritual Intelligence, Adolescence and Spiritual Intelligence, Factors that May Contribute to Individual Differences in Spiritual Intelligence, and the Related Theories. International Journal of Psychological Studies, 2(2): 179-188.
Laurel L. Hourani, Jason Williams, Valerie Forman-Hoffman, Marian E. Lane, Belinda Weimer, and Robert M. Bray (2012). Influence of Spirituality on Depression, Posttraumatic Stress Disorder, and Suicidality in Active Duty Military Personnel. Depression Research and Treatment, 2012(10) 1-9.
Jang, S. J. & Johnson, B. R. (2004). Explaning religious effect on distress among African Americans. Journal for the scientific study of the religious, 43, 237-260.
James, W. (1977). The varieties of religous experience Astudy in human nature. Charlottesville, USA. Electronic text center, University of Virginia library.
Koenig, H. G. (2005). Fait and mental Health: Religious resources for health. West Conshohocken: templeton foundation press.
Lovibond, P. F. & Lovibond, SH. (1995).The structure of negative emotional states: comparison of the Depression Anxiety Stress Scales (DASS) with the beck Depression and Anxiety Inventories. Behavior research and therapy, 33, 335-343.
Lucchetti, G; Lucchetti, A. L. G; Bassi, R. M.; Vera, A. V. D. & Peres, M. F. P. (2012). Integrating Spirituality into Primary Care, Primary Care at a Glance - Hot Topics and New Insights. Publisher: InTech, Chapters published April 27, 2012 under CC BY 3.0 license DOI: 10.5772/2310
Pargament, K.I. (2007). Spirituality integrated psychotherapy: understanding and addressing the sacred. New York: Guilford Press.
Rasuli M., Yaghmaei F., AlaviMajd, H., & Alzakerian S. M. (2009). Development and psychometrics of institutionalized adolecents spiritual coping scale. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology, 15(1), 25-32. [Persian].
Revheim, N & Greenberg, W. M. (2007). Spirituality matters: creating a time and place for hope psychiatric rehabilitation. Journal of spirituality, 30(4): 307-310.
Richards, P. S., Hardman, R. K. & Berrett, M. (2007). Spiritual Approaches in the Treatment of women with Eating Disorders. Washington: American Psychological Association.
Salsman, John. M., Tramana, L., Brechting, E. H. & Carlson, Ch. R. (2005). The link between religion and spiriyuality and psychological agjusment: The mediating role of optimism and social support. Journal of society for personality and social psychology, 31(4), 522-535.
Sommer, J. M. & Goldner, W. J. S. U. L. (2006).Prevalence and incidence studies of review anxiety disorders; a systematic literature. Canadean journal of psychiatry, 51(2), 100-113.
Thomas, Elizabeth. (2012). The Relationship Between Religiosity/Spirituality and Mentall Heahth in College Students, Mediated by Meaning Life. Masterʼs Dissertation. University of Florida.
Walsh, F. (2009). Spiritual resources in family therapy. New York; Guilford press.
West, W. (2001). Psychotherapy and Spirituality: Crossing the line between therapy and religion. Translated by: SH. Shahidi & S. Shirafkan. 2008. Tehran: Roshd.
Wilkins, M. (2004). Religion, Spirituality and psychological distress in cardiovascular disease [thesis]. Pennsylvania, PA: Drexel University.
World Health Organization. (2004). promoting mental health: Concepts, emerging evidence. Summary report a report of the World Health Organization. Department of mental Health and Substance.
World Health Organization. (2013). Risks to mental health: an overview of vulnerabilities and risk factors. World Health Organization; Geneva, Switzerland.