نگرش فقهی و حقوقی بر چالش مفهوم جبران مالی ضرر معنوی در محاکم قضایی

محورهای موضوعی : فقه و مبانی حقوق اسلامی

فاطمه السادت حسینی ¹ (حقوق،دانشگاه آزاد اسلامی)
محمود قیوم زاده ² (فقه و حقوق اسلامی،دانشگاه آزاد اسلامی،واحد ساوه،ایران)
محمد رضا رهبر پور ³ (گروه حقوق جزا و جرم شناسی،دانشکده حقوق و علوم سیاسی،دانشگاه علامه طباطبایی،تهران،ایران)

تاریخ دریافت : 1398/10/17 تاریخ پذیرش : 1398/10/17 تاریخ انتشار : 1398/10/17

کلید واژه: مسئولیت مدنی, قاعده لاضرر, نظرات فقها, خسارت انواع خسارت, منفعت اجتماعی,

چکیده مقاله :

اسلام همچون هر مکتب ایدئولوژیک بر پایه‌ی فلسفه‌ای قرار دارد که کل بنای آن، از وجود و نگرش عام آن به انسان ؛ جامعه و جهان ماوراء، بیانگر منظومه‌ی فکری معین پیروان مکتب به آن را مشخص می‌کند.از طرفی حقوق نیز به‌مقتضای فلسفه‌ی وجودی خود به عنصر زیان در روابط انسان‌ها؛ ازآن‌جهت که خاستگاه تضییع حقوق افراد و جامعه است نگاهی ویژه دارد. لذا در بادی النظر، سخن در عالم قانونگذاری و تشریع است که در صورت وقوع ضرر اگر شارع حکمی را جعل نکرد نمیتوان گفت آن عنوان از حوزه ی نظام حقوقی خارج است چراکه عدم ضمان، در جبران ضرر معنوی موجب تضرر زیان‌دیده بوده و قاعده‌ی لاضرر عدم ضمان را نفی میکند. مع‌الوصف، ارتکاز عقلایی اینست که فاعل زیان مسئول پرداخت خسارت به‌طور اعم خواهد بود. در این مقال تلاش خواهد شد تا با رویکرد به‌قاعده‌ی لاضرر در چگونگی کاربرد عملی آن در مواجه واقعه حقوقی در رفع معضلات جامعه بالأخص اصدار حکم محاکم قضایی در تقریر و تقویم خسارت معنوی و خروج از انسداد فکری و عملی درباز خوانی آموزههای شریعت در عرصه تقویت، عمل و اجرا و سپس حاکمیت آن در رویه قضایی بهره جست.

چکیده انگلیسی:

Islam,like every ideological or belief system is based on a philosophy, the entirety of which,from its existence to its general perspective to human, society, and the world beyond, indicates the specific intellectual system of the adherents of that school. Besides, law, due to its own philosophy,has a particular attitude toward the element of loss in human relations, since it is a source of violation of the rights of individuals and society.Thus, what we aim to say in the field of legislation and Tashri'(Islamic legislation), in the first place, is that in case of damage, if the divine legislator(God)does not establish a rule,it cannot be inferred that the issue is out of the domain of the legal system, because the lack of guarantee in compensation for spiritual damage causes the aggrieved party to suffer loss, and therefore,the no-harm rule will deny the lack of guarantee. However, rational unconsciousness holds that there is a guarantee and the damaging party will, in general, be liable to pay compensation.In this paper, with an approach to the no-harm rule, we attempt to study the way of its practical application in the face