بررسی تطبیقی بیع مال آینده در فقه اسلامی و حقوق ایران

محورهای موضوعی : فقه و تاریخ تمدّن

سید محسن آزیز ¹ , علی شیعه علی ² , فاطمه نعمتی ³

1 - گروه فقه و مبانی حقوق دانشکده الهیات دانشگاه حکیم سبزواری
2 - استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی واحد شیروان دانشگاه ازاد اسلامی شیروان ایران
3 - کارشناس ارشد حقوق خصوصی موسسه آموزش عالی اشراق

تاریخ دریافت : 1402/11/15 تاریخ پذیرش : 1403/03/20 تاریخ انتشار : 1403/03/30

کلید واژه: بیع, مال آینده, مبیع, انتقال مالکیت.,

چکیده مقاله :

توجه به اینکه نیازهای جوامع بیشتر شده است، ناچار در عرصه حقوقی نیز نیاز به قالبهای حقوقی جدیدی غیر از عقود موجود در قانون امروزه با داریم تا به این نیازها از نظر قانونی نیز پاسخ گفته باشیم. بیع مال آینده (یعنی بیعی که مبیع آن در هنگام انعقاد عقد موجود نیست و در آینده بوجود می آید) قالبی از بیع می¬باشد که در حال حاضر به خصوص با رواج پیش فروش آپارتمانها مورد کنکاش قرار گرفته است اما متاسفانه به علت اینکه در قانون نص صریحی راجع به این نوع از بیع نداریم در بین حقوقدانان و فقها، اختلافاتی در صحت یا عدم صحت آن مشاهده می شود که هر کدام نیز دلایل خاص خود را دارند. اما حقیقت این است که دلایلی که مخالفان صحت بیع مال آینده اعم از فقها و حقوقدانان می آورند، دلایل محکمی برای بطلان این بیع نیست و بنابراین، بنا به اصل صحت باید حکم به صحت این معامله نمود که لازمه این حکم، بررسی موضوعات متعدد می¬باشد. از جمله اینکه ماهیت این بیع چیست و چه اقسامی دارد؟ آیا مبیع عین معین را می توان به صورت بیع مال آینده مورد معامله قرار داد؟ رابطه بیع مال آینده با عقودی چون بیع سلم، استصناع و کالی به کالی چیست؟خصوص با رواج پیش فروش آپارتمانها مورد کنکاش قرار گرفته است اما متاسفانه به علت اینکه در قانون نص صریحی راجع به این نوع از بیع نداریم در بین حقوقدانان و فقها، اختلافاتی در صحت یا عدم صحت آن مشاهده می شود که هر کدام نیز دلایل خاص خود را دارند. اما حقیقت این است که دلایلی که مخالفان صحت بیع مال آینده اعم از فقها و حقوقدانان می آورند، دلایل محکمی برای بطلان این بیع نیست و بنابراین، بنا به اصل صحت باید حکم به صحت این معامله نمود که لازمه این حکم، بررسی موضوعات متعدد می¬باشد. از جمله اینکه ماهیت این بیع چیست و چه اقسامی دارد؟ در این مقاله که به روش توصیفی و تحلیلی نگاشته شده است، نتیجه این شده که بیع مال آینده عیناً مطابق با هیچ کدام از عقود نیست بلکه عقدی¬ مستقل است.

چکیده انگلیسی:

Considering that the needs of the societies have increased, we need new legal forms in the legal field other than the existing contracts in today's law in order to respond to these needs from a legal point of view. The sale of future property (that is, the sale of which does not exist when the contract is concluded and will occur in the future) is a form of sale that has been investigated especially with the prevalence of pre-sale of apartments, but unfortunately, because in We do not have an explicit law regarding this type of sale. Among the jurists and jurists, there are differences in its authenticity or inauthenticity, each of which has its own reasons. But the truth is that the reasons given by the opponents of the validity of the sale of future property, including jurists and jurists, are not strong reasons for the invalidity of this sale, and therefore, according to the principle of authenticity, the validity of this transaction must be ruled, which requires the examination of several issues. be Among other things, what is the nature of this sale and what are its types? Can the sale of a certain object be traded as the sale of future property? What is the relationship between the sale of future property and contracts such as Salem, Istisna and Kali to Kali? In this article, which is written in a descriptive and analytical way, the result is that the sale of future property is not identical to any of the contracts, but it is an independent contract.sons given by the opponents of the validity of the sale of future property, including jurists and jurists, are not strong reasons for the invalidity of this sale, and therefore, according to the principle of authenticity, the validity of this transaction must be ruled, which requires the examination of several issues. be Among other things, what is the nature of this sale and what are its types? Can the sale of a certain object be traded as the sale of future property? What is the relationship between the sale of future property and contracts such as Salem, Istisna and Kali to Kali?sons given by the opponents of the validity of the sale of future property, including jurists and jurists, are not strong reasons for the invalidity of this sale, and therefore, according to the principle of authen In

منابع و مأخذ:

 افرام بستانی، فؤاد (بی¬تا). فرهنگ ابجدی عربی-فارسی، برگرفته از نرم افزار جامع التفاسیر نور
 امامی، حسن (1351). حقوق مدنی، چاپ سوم، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
 امینی، منصور (1382). مجله تحقیقات حقوقی، «مالکیت در قراردادهای فروش»، شماره 37، صص153-173.
 امینی، منصور (بی¬تا). جزوه حقوق مدنی پیشرفته، بی¬نا.
 انصاری، مسعود و طاهری، محمدعلی (1386). دانشنامه حقوق خصوصی، محراب فکر.
 ایروانی، باقر (1327). دروس تمهیدیه فی الفقه الاستدلالی علی المذهب الجعفری، چاپ دوم، قم: بی¬نا.
 پیرهادی ، محمدرضا (1386). «انتقال مالکیت در بیع مال آینده»، مجله تحقیقات حقوقی عدالت آراء، شماره 4 و 5، صص39-78.
 پیروزی، پژمان (1387). «بیع اشیاء آینده»، دانشنامه حقوق و سیاست، شماره 9، صص55-71.
 جعفری لنگرودی، محمدجعفر (۱۳۵۷). دائره¬المعارف حقوق مدنی و تجارت؛ حقوق تعهدات، عقود و ایقاعات، تهران: نشر بنیاد راستاد.
 جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1378). مبسوط در ترمینولوژی حقوق، چاپ اول، تهران: گنج دانش.
 حاتمی، علی¬اصغر و ذاکرنیا، حانیه (1389). «ماهیت قراردادهای ساخت و ساز»، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال 2، شماره2، صص71-94.
 حرعاملى، محمد بن حسن (1409). ‌تفصيل وسائل الشيعه إلى تحصيل مسائل الشريعه، چاپ اول، قم: مؤسسه آل البيت عليهم السلام.
 حسینی عاملی، سید جواد (1319). مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
 حلی، محمد بن ادریس (1411). السرائر، چاپ دوم، قم: مؤسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین بقم.
 خمینی، سید روح الله (1421). تحریرالوسیله ، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
 خویی، سید ابوالقاسم (1368). مصباح الفقاهه فی المعاملات، تهران: انتشارات مجد.
 شهیدی، مهدی (1384). حقوق مدنی 3 ( تعهدات)، چاپ هفتم، تهران: انتشارات مجد.
 شهیدی، مهدی (1390). تشکیل قراردادها و تعهدات، چاپ هشتم، تهران: انتشارات مجد.
 طاهری، حبیب‏الله (1389). حقوق مدنی 6 و 7، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
 عجم، رفیق (1377)، مصطلحات اصول الفقه عندالمسلمین، بیروت: مکتبه لبنان ناشرون.
 کاتوزیان، ناصر (1386). حقوق مدنی عقود معین، چاپ هفتم، تهران: گنج دانش.
 کاتوزیان، ناصر (1388). دوره مقدماتی حقوق مدنی، درسهایی از عقود معین، چاپ دوازدهم، تهران: گنج دانش.
 کریمی، عباس و شعبانی کندسری (1379). «معامله به مال آینده»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 90، صص101-127.
 محقق داماد، مصطفی و همکاران (1389). حقوق قراردادها در فقه امامیه، چاپ اول، قم: سبحان.
 نجفی (کاشف¬الغطاء)، حسن بن جعفر (بی¬تا). انوار الفقاهه ،کتاب بیع، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
 ولویون، رضا (بی¬تا). جزوه مدنی 2 اموال و مالکیت، بی¬نا.