نقش مرابطه يِ فقهی در تشکیل حکومت اسلامی از منظر امام خمینی (ره)

محورهای موضوعی : فقه و تاریخ تمدّن

سید محمد رضا معتمدی ¹ , مولود گرمرودی ثابت ^{2 *} , حسین احمری ³

1 - گروه فقه و مبانی حقوق_دانشکده الهیات_دانشگاه آزاد_واحد مشهد_ایران
2 - استادیار گروه آموزش فقه و حقوق اسلامی ، واحد مشهد، دانشگاه آزاداسلامی ،مشهد ، ایران.(نویسنده مسئول)
3 - دانشیار گروه فقه ‌و مبانی حقوق ‌اسلامی،واحد مشهد، دانشگاه ‌آزاد ‌اسلامی ، مشهد، ایران

تاریخ دریافت : 1403/03/08 تاریخ پذیرش : 1403/07/27 تاریخ انتشار : 1403/11/02

کلید واژه: مرابطه, حکومت اسلامی, امام خمینی (ره), مرزبانی , فقهي,

چکیده مقاله :

یکی از مصادیق فقه سیاسی و حکومتی در حفظ و پاسداشت حکومت اسلامی و ایجاد امنیت اجتماعی، مرابطه یعنی دیده‌بانی جهت حفظ مرزهای مسلمانان است. لذا به نوعی آمادگی و هوشیاری برای دفاع از دارالاسلام در مقابل حملات دارالشرک اطلاق می‌شود. امام خمینی (ره) از آغاز مبارزات خود، با هدف تشکیل حکومت اسلامی، هر جایی که احتمال نفوذ دشمنان در مرزهای داخلی اعم از خاکی، آبی و هوایی و نیز برون‌مرزی و یا مرزهای دینی، در مقابله با بدعت‌ها و دفاع از کیان اسلام وجود داشت، در جهت حفظ مملکت، با قاطعیت از جان و مال و ناموس مسلمین دفاع می‌کرد، زیرا یکی از شؤون حکومت اسلامی، دفاع در سایه جهاد است؛ و یکی از مقدمات جهاد، حفظ مرزها توسط مرابطین می‌باشد. از منظر فلسفه‌ی سیاسی، مرزهای جغرافیایی یکی از چهار عنصر اصلی تشکیل دهنده‌ی دولتهای مدرن می‌باشد؛ چرا که بدون وجود عنصر سرزمین و مرزهای ملی نمی‌توان دولت ملی مدرن را متصور شد. مقاله حاضر مبتنی بر روش توصیفی- وکتابخانه‌ای بر مبنای فقه واندیشه امام خمینی (ره) به نقش و جایگاه مرابطه در حفظ مرزهای مسلمین در برقراری حکومت اسلامی پرداخته شده است.

چکیده انگلیسی:

One of the examples of political and governmental jurisprudence in preserving and protecting the Islamic government and creating social security, is Murabatah, which means watching over the borders of Muslims. Therefore, it refers to a kind of preparation and vigilance to defend Dar al-Islam against the attacks of Dar al-Shark. From the beginning of his campaign, with the aim of establishing an Islamic government, Imam Khomeini (may Allah be pleased with him) wherever there is a possibility of enemies infiltrating internal borders, including land, water and air, as well as external borders or religious borders, in confronting heresies and defending the wholeness of Islam. In order to preserve the country, he was resolutely defending the lives, wealth, and honor of Muslims, because one of the affairs of the Islamic government is defense in the shadow of jihad; And one of the preliminaries of Jihad is the protection of the borders by the Moorabites.From the perspective of political philosophy, geographical borders are one of the four main elements of modern states; Because without the element of land and national borders, a modern national government cannot be imagined. The present article is based on the descriptive-library method based on the jurisprudence and thought of Imam Khomeini (RA) on the role and position of the Murabata in maintaining the borders of Muslims in the establishment of the Islamic government.

منابع و مأخذ:


بعد از ترجمه قرآن از آية الله ناصر مكارم شيرازي
- ، - ، ارتش از دید امام خمینی (ره) ، مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)1391 ، تهران .
- ، - ، تحریر الوسیله ، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره) ، 1392، تهران .
ابن بابويه ( شيخ صدوق) ، ابي جعفرمحمدبن علي بن الحسين قمي ، ترجمه و متن کتاب من لا يحضره الفقيه، مترجم : غفاري ، محمد جواد ، دارالكتب الاسلاميه ، 1385، تهران .ُ
ابن عباس ، عبدالله بن عباس و سيوطي ، عبدالرحمن ابن ابي ابكر ، الدرالمنثور في التفسير بالمأثور، نشر آيت الله نجفي ، 1404 ق ، قم .
إحسائي ، محمد بن علي بن ابراهيم ، عوالى اللئآلى ، مؤسسه سيد الشهداء(ع) ، 1403ق ، 1 ، قم .
آخوندی، مصطفی، جهاد در آینه روایات، پژوهشکده‌ی تحقیقات اسلامی - زمزم هدایت، 1386، چاپ اول، قم .
بهشتي ، احمد ، ترجمه مجمع البيان في تفسير القرآن ،فراهاني ، تهران .
بيستوني ، محمد ، ترجمه مجمع البيان في تفسير القرآن ، آستان قدس رضوي ، 1390 ، اول ، مشهد .
حسینی طهرانی ، محمد حسین ، ولایت فقیه ، نشر علامه طباطبایی ، 1421، مشهد .
حسینی طهرانی، محمدحسین. ولایت فقیه ، گردآورنده محمد حسین راجی, و محسن سعیدیان ، علامه طباطبايی ، 1421 ه.ق ، مشهد .
حسيني جرجاني ، سيد امير ابو الفتح حسيني ، تفسیر شاهي، نويد ، 1362 ، تهران .
حسيني شاه عبداعظيمي ، سيد حسين ،تفسير اثنا عشرى ، ميقات ، 1363 ، تهران .
حسيني همداني ، سيد محمد، انوار درخشان در تفسير قرآن ، چاپ محمد باقر بهبودي ، 1380 ، تهران .
الحلی، یوسف بن علی بن مطهر، تبصره المتعلمین فی احکام الدین، کتابفروشی اسلامیه، تهران .
خاتمی، احمد،ابعاد جنگ در فرهنگ اسلام، چاپخانه‌ی سپهر ، 1372، تهران .
دشتی، محمد، ، نهج‌البلاغه، نشر اجود ، 1389، چاپ اول، قم .
رافعي القزويني ، ابوالقاسم ، الشرح الكبير للرافعي ، دار الرضی، بی‌تا ، قم .
زرگریان، طاها و شهسوار، احسان و حسینی زیدی، سیدابوالقاسم، ( قاعده انگاری حفظ ثغور مسلمانان در حکومت اسلامی) ، مجله‌ی حکومت اسلامی، سال بیست و ششم، شماره‌ی دوم ،1400 .
السيوري ، جمال الدين المقداد بن عبدالله ،کنزالعرفان، منشورات المكتبه المرتضويه للاحياء الآثار الجعفريه ، بي تا ، بي جا .
الشرح الکبیر للرافعی، دار الرضی، قم، بی‌تا .
شفیعی‌نژاد، حسین، مرزداری و مرزداران در فقه شیعه‌ی امامیه، یقظه ،1394، چاپ اول .
شکوری، ابوالفضل، فقه سیاسی اسلام، نورا، 1394 .
شیخ صدوق،علل الشرایع، کتاب فروشی داوری ، 1385، چاپ اول ، قم .
شیخیان، علی و دیگران، قوای مسلح در وصیت‌نامه‌ی حضرت امام (ره)، مرکز تحقیقات اسلامی، نمایندگی ولی فقیه در سپاه ،1377 ، چاپ اول،
صفي پور ، عبد الرحيم بن عبدالكريم ، منتهي الارب في لغة العرب، تصحيح و تعليق : محمد حسن فؤاديان و عليرضا حاجيان ن‍ژاد ، مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران ، 1394 ، اول ، تهران .
صفي پوري شيرازي ، عبدالرحيم بن عبدالكريم ، منتهی الارب في لغة العرب ، اميد مجد ، 1396 ، 1،
طباطبایی، محمدحسین، ترجمه‌ی تفسیرالمیزان، دفتر انتشارات اسلامی - وابسته به جامعه‌ی مدرسین حوزه‌ی علمیه‌ی قم ، 1374، چاپ پنجم، قم .
الطبرسي ، ابي منصوراحمدبن علي بن ابي طالب ، الاحتجاج، حسن الشيخ ابراهيم الكتبي ، 1386 ، نجف اشرف .
علامه حلی، منتهی المطلب فی تحقیق المذاهب، مجمع البحوث الاسلامی، 1412 ق ، چاپ اول ، مشهد.
فوزی، یحیی ، اندیشه سیاسی امام خمینی، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، 1393 .
فیض، علیرضا، مبادی فقه و اصول، دانشگاه تهران ، 1383 ، چاپ شانزدهم، تهران .
قرائتي ، محسن ، تفسير نور ، مؤسسه در راه حق ،1374ش ، .
قلعجي ، محمد ، معجم لغة الفقهاء، دارالنفائس ، 1408ه.ق ، دوم ، بيروت .
قلعجي ، محمدرواس و قنيبي ، حامدصادق ، معجم لغة الفقها ، دارالنفائس ، 1408ه ، دوم ، بي جا .
قمي ، ميرزا ابوالقاسم ، جامع الشتات ، کيهان ، 1371 ه ش ، تهران .
کلینی، محمدابن یعقوب ، الکافی، محقق، مصحح: غفاری، علی‌اکبر و آخوندی، محمد، دارالکتب الاسلامیه، 1407 ق ، چاپ چهارم ، تهران .
گروهی از محققان ، رساله های خطی فقهي ، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل البیت ، 1386ه.ش ، قم .
محمدی مقدم، قربانعلی، صحیفه‌ی سجادیه، به‌نشر ، 1389چاپ ششم، مشهد .
مروج، حسین ، اصطلاحات فقهی، بخشايش ،1379 ه.ش.، قم .
مكارم شيرازي ، ناصر ، تفسير نمونه ،دارالكتب الاسلاميه ، 1380 ، تهران .
موسوي خمینی (ره)، سیدروح ا..، ولایت فقیه (حکومت اسلامی)، مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره) ، 1423 ق ، چ 2 ، تهران .
موسوي خميني ، روح الله ، استفتائات امام خمینی (ره) ، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني (ره) ، 1392ش ، تهران .
نجفي ، محمد حسن بن باقر ، جواهر الكلام في شرح شرايع الاسلام ، اسلاميه ، 1392 ، چاپ ششم ،
نوري ، حسين بن محمدتقي ، مستدرک الوسایل و مستنبط المسائل ، مؤسسه آل البيت لاحياء التراث ، 1320ق ، قم .
نوري طبرسي ، شيخ حسين ، مستدرك الوسائل ، مؤسسه آل البيت عليهم السلام لاحياء التراث ، بي تا ، قم


.