نقش قبایل در ارکان سپاه سلجوقیان (431-552ق.)
محورهای موضوعی : فصلنامه تاریخ
نصرت اله طاهرخانی
1
,
کوروش فتحی
2
,
بشری دلریش
3
,
علی ذاکری
4
1 - دانشجوی دکتری تاریخ تمدن و ملل اسلامی، واحد تاکستان، دانشگاه آزاد اسلامی، تاکستان، ایران
2 - گروه تاریخ،دانشگاه فرهنگیان حکیم ابوالقاسم فردوسی،کرج فردیس،ایران
3 - استادیار گروه تاریخ، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه اراک، ایران
4 - استادیار گروه تاریخ ، دانشگاه اراک، اراک، ایران.
کلید واژه: ترکمن, ترک, سلجوقی, قبیله, سپاه,
چکیده مقاله :
سلجوقیان که خود یکی از قبایل 22 گانه اُغُزهای ترکمن بودند، با ائتلاف و اتحاد بین قبایل ترکمن و ایلات ترک به مرزهای شرقی خلافت عباسی هجوم آوردند و اولین حکومت قبیله‌ا محور را در دوره اسلامی بنیان گذاردند. به همین سبب آنها نقش ویژه‌ای برای ترکمنان و ترکان در تشکیلات نظامی خود قائل شدند. هدف این پژوهش، شناخت و بررسی نقش قبایل مختلف در ارکان سپاه سلجوقیان است. روش پژوهش به شیوه تاریخی و توصیفی-تحلیلی در چارچوب نظری نظام و هویت مبتنی برقبیله است. پس از توصیف هجوم قبایل ترکمن و ترک به‌ویژه از قرن چهارم و از بین رفتن مرزهای شرقی ایران به تحلیل نقش هرکدام از قبایل در ارکان سپاه سلجوقی پرداخته شد و این نتیجه به‌دست آمد که پس از تأسیس حکومت سلجوقیان و همکاری ایرانیان با آنها در اداره حکومت، به‌تدریج نقش قبایل ترکمن و ترک در سپاه سلجوقیان کم شد و جای آنها را سواره‌نظام تعلیم‌دیده از غلامان ترک گرفت. این قضیه به همراه افزایش قبایل ترکمن و ترک در این دوره در بسیاری از نواحی ماوراءالنهر و خراسان بزرگ و به‌علاوه روحیه سرکش امرای ترکمن موجب بروز تقابل میان حکومت مرکزی و قبایل شد که در نهایت موجب تضعیف و سرنگونی حکومت سلجوقیان توسط قبایل ترکمن اُغُز گشت.
The Seljuks, themselves one of the 22 tribes of the Turkmen Oghuz, invaded the eastern borders of the Abbasid Caliphate with an alliance between the Turkmen tribes and the Turkic tribes, establishing the first tribal government in the Islamic period. For this reason, they gave a special role to the Turkmen and Turks in their military organization. The purpose of this study is to recognize and study the role of different tribes in the pillars of the great Seljuk army. The research method is historical and descriptive-analytical in the theoretical framework of the system and tribal identity. After describing the invasion of Turkmen and Turkic tribes, especially from the fourth century and the disappearance of the eastern borders of Iran, the role of each tribe in the Seljuk corps was analyzed and it was concluded that after the establishment of the Seljuk government and Iranian cooperation with them in administration The government gradually diminished the role of the Turkmen and Turkic tribes in the Seljuk army and was replaced by trained cavalry from Turkish slaves. This issue, along with the increase of Turkmen and Turkic tribes in many parts of Transoxiana and Greater Khorasan during this period, as well as the rebellious spirit of Turkmen rulers, created challenges between the central government and the tribes, which eventually weakened and overthrew the Seljuk rule by the tribes. Turkmen became Oghuz.
_||_