نقش احمد قوام در گسترش نفوذ آمریکا در ایران

محورهای موضوعی : فصلنامه تاریخ

زهرا امیری ¹ , رضا شعبانی صمغ آبادی ² , محمد کلهر ³

1 - دانشجوی دکترای تاریخ ، واحد یادگار امام خمینی (ره )شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی تهران،ایران
2 - استاد گروه تاریخ، دانشگاه شهید بهشتی، تهران ،ایران
3 - استادیار گروه تاریخ ، واحد یادگار امام خمینی (ره )شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران،ایران

تاریخ دریافت : 1401/03/02 تاریخ پذیرش : 1401/06/22 تاریخ انتشار : 1401/10/12

کلید واژه: آمریکا, ایران, نیروی سوم, احمد قوام, آرتور میلسپو,

چکیده مقاله :

با به قدرت رسیدن قوام در خرداد 1301 هـ.ش سیاست ورود آمریکا به عنوان نیروی سوم در دستور کار دولت قوام قرار گرفت. ماحصل این سیاست چیرگی آرتو میلسپو بر اقتصاد ایران بود. با به سلطنت رسیدن رضاشاه سیاست گسترش نفوذ آمریکا روبه افول رفت، کما این که در آذر 1314 هـ.ش، به قطع روابط سیاسی ایران و آمریکا منجر شد. اگر چه روابط میان دو کشور در دی 1318 هـ.ش، مجددا برقرار شد، اما به گسترش نفوذ آمریکا منتهی نشد. حوادث ناشی از شهریور 1320 ش، سبب حضور مجدد قوام در سپهر سیاست شد. قوام در دولت های سوم (مرداد –دی 1321 هـ.ش) و چهارم (بهمن 1324-دی 1326 هـ.ش) خود گام های موثری در گسترش نفوذ سیاسی نظامی و اقتصادی آمریکا به عنوان نیروی سوم برداشت. پژوهش حاضر با بهره مندی از روش تحقیق تاریخی مبتنی بر تحلیل برآن است تا به نقش دولت های قوام در گسترش نفوذ آمریکا در ایران، طی سال های 1301 ش تا 1326 هـ.ش، بپردازد. سیاستی که ابتدا آمریکا را به عنوان نیروی سوم در ایران مطرح کرد و پس از کودتای 28 مرداد 1332 هـ.ش، به پرنفوذترین کشور در ایران تبدیل کرد. یافته اساسی پژوهش حاضر نشان می دهد که قوام السلطنه، پس از شهریور 1320 هـ.ش/ 1941 م، با هدف جلوگیری از رشد کمونیسم، در ورود آمریکا به صحنه سیاست خارجی ایران نقشی اساسی داشته است.

چکیده انگلیسی:

When Qawam came to power in June 1301 A.H., the policy of entering America as a third force was placed on the agenda of Qawam's government. The result of this policy was Arto Millespo's dominance over Iran's economy. With Reza Shah's accession to the throne, the policy of expanding American influence began to decline, and in December 1314 A.H., it led to the termination of political relations between Iran and the United States. Although the relations between the two countries were re-established in December 1318 AH, it did not lead to the expansion of American influence. The events caused by Shahrivar 1320 A.H. caused Qavam to appear again in the sphere of politics. Qavam took effective steps in the third (August 1321-1321 AH) and fourth (February 1324-1326 AH) administrations in expanding the political, military and economic influence of America as the third force. The present research, benefiting from the historical research method based on analysis, aims to deal with the role of Qawam governments in the expansion of American influence in Iran, during the years 1301 AH to 1326 AH. A policy that first raised America as the third force in Iran and made it the most influential country in Iran after the coup d'état on August 28, 1332 AH. The basic finding of the current research shows that after Shahrivar 1320 AH/1941 AD, with the aim of preventing the growth of communism, Qawam al-Sultaneh played a major role in the entry of America into the foreign policy scene