نقش سیاست موازنه و نیروی سوم در تاریخ ایران (عصر قاجاریه و پهلوی)
محورهای موضوعی : فصلنامه تاریخ
سعید جهانگیری
1
(دکتری ، علوم سیاسی، مسائل ایران،دانشکده حقوق ،الهیات و علوم سیاسی ، واحد علوم و تحقیقات ،دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران ، ایران)
مریم خالقی نژاد
2
(دانش آموخته دکتری علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی و عضو باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان)
کلید واژه: پهلوی, قاجار, موازنه تهدید, نیروی سوم, المان,
چکیده مقاله :
در ایران زمان قاجارو پهلوی هم بی‌تردید یکی از کلمات کلیدی برای فهم سیاست خارجی آنها مفهوم به نیروی سوم می‌باشد. و هدف اصلی ما در این نوشتار به بررسی نقش نیروی سوم در راهبرد سیاست خارجی ایران در دو دوره قاجار و پهلوی پرداخته شده است. زمان قاجار و پهلوی در عرصه داخلی و خارجی دو عامل ساختار و کارگزار دچار تحولاتی اساسی شدند و تاثیر پذیری دوسویه ساختار وکارگزار در ساختار نظام بین الملل باعث شد که ایران با تنش ها و چالش هایی روبرو شود و در ایران به طور مداوم، همیشه باعث نیاز به نیروی سوم در عرصه بین المللی و حتی داخلی در دوران قاجار و پهلوی گردیده است. از این رو مقاله حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی می کوشد به این سوال پاسخ دهند که چرا سیاست خارجی ایران در دو مقطع قاجار و پهلوی به سمت نیروی سوم گرایش داشته است ؟ در پاسخ به سوال مذکور این فرضیه ارایه شده است: از دیدگاه مقامات ایران در دوره های قاجار و پهلوی، نیروی سوم می توانست یک نقش موازنه دهنده را در سیاست خارجی ایران و تعدیل تهدیدات روس و انگلیس ایفا کند. در این تحقیق تلاش شده است بر اساس نظریه موازنه تهدید، نقش نیروی سوم در سیاست خارجی ایران، مورد بررسی قرار گیرد.
In Iran during the Qajar and Pahlavi eras, one of the key words for understanding their foreign policy is undoubtedly the concept of "third force". And our main purpose in this article is to examine the role of the third force in the foreign policy strategy of Iran in the two Qajar and Pahlavi periods. During the Qajar and Pahlavi eras, domestic and foreign agents of the structure and the agent underwent fundamental changes, and the mutual influence of the structure and the agent in the structure of the international system caused Iran to face tensions and challenges, and in Iran constantly, always It has caused the need for a third force in the international and even domestic arena during the Qajar and Pahlavi eras. Therefore, the present article tries to answer the question with a descriptive-analytical method, why Iran's foreign policy in the two periods of Qajar and Pahlavi has tended towards the third force? In response to this question, this hypothesis has been presented: From the point of view of Iranian officials in the Qajar and Pahlavi periods, the third force could have played a balancing role in Iran's foreign policy and moderated the Russian and British threats. In this study, based on the theory of threat balance, the role of the third force in Iran's foreign policy has been investigated.
_||_