تأثیر و نقش طب تمدنهای غیر اسلامی بر طب تمدن اسلامی

محورهای موضوعی : فصلنامه تاریخ

محمد علی شاه حیدری ¹ , غفار پوربختیار ² , عبدالعزیز موحد ³

1 - دانشجوی دکتری تاریخ، گروه تاریخ، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران
2 - استادیار، گروه تاریخ، واحدشوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران
3 - گروه تاریخ، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران

تاریخ دریافت : 1400/07/25 تاریخ پذیرش : 1400/10/20 تاریخ انتشار : 1400/12/01

کلید واژه: نهضت ترجمه, علم طب, دانشگاه جندی شاپور, پزشکان غیر مسلمان, تساهل خلفا,

چکیده مقاله :

رشد و گسترش دانش پزشکی در تمدن اسلامی تنها مرهون پزشکان مسلمان نیست، چراکه پزشکان غیر مسلمان نیز در شکل‌گیری و شکوفایی این دانش سهم داشته‌اند. واکاوی سهم پزشکان غیر مسلمان در پزشکی دوره اسلامی از راه بررسی کمی و کیفی آثار آنان در سه حوزه ترجمه، درمان وتألیف امکان‌پذیر است. بنابر بررسی آماری کتابهای ترجمه شده علوم طبی ونزدیک به نیمی از پزشکان حاذق و مشهور شاغل در دربار خلفای جهان اسلام، مسیحی، یهودی و بعضاً صابئی و سامری بودند. نیاز خلفا و درباریان به درمانگر، کمبود پزشکان حاذق مسلمان به نسبت پزشکان غیرمسلمان، و تساهل و تسامح خلفا و مصونیت نسبی این پزشکان زمینه ساز حضور آنان در دربار خلفای اسلامی بود. از سوئی حضور این پزشکان در دربارها افزون بر درمانگری، نتایج و آثار دیگری، از جمله گسترش و پیشرفت دانش پزشکی را در پی‌داشت . این پژوهش در صدد است با اشاره به راههای انتقال طب سایرملل به حوزه تمدن اسلامی و نقش اطبای آنها در توسعه دانش پزشکی جهان اسلام و زمینه های تأثیرپذیری پزشکان مسلمان از این حوزه را بررسی کند. یافته های اساسی این پژوهش نشان می دهد، که از دوره عباسیان به بعد، مسلمانان به طور مستقیم و غیرمستقیم، به اخذ و اقتباس علم پزشکی ملل مختلف پرداخته اند و در کنار تأثیرپذیری از آنها، در برخی از شاخه ها، همچون پزشکی، درمان ، گیاه شناسی و داروسازی از ایشان متأثر گردیده اند.

چکیده انگلیسی:

The growth and expansion of medical knowledge in Islamic civilization is not only due to Muslim doctors, because non-Muslim doctors have also contributed to the formation and flourishing of this knowledge. Analyzing the contribution of non-Muslim doctors in the medicine of the Islamic period is possible through quantitative and qualitative analysis of their works in three areas: translation, treatment and authorship. According to the statistical analysis of the translated books of medical sciences, almost half of the famous doctors working in the courts of the caliphs of the Islamic world were Christians, Jews, and sometimes Sabaeans and Samaritans. The need of the caliphs and courtiers for healers, the lack of qualified Muslim doctors compared to non-Muslim doctors, and the tolerance and tolerance of the caliphs and the relative immunity of these doctors were the reasons for their presence in the court of the Islamic caliphs. On the other hand, the presence of these doctors in the fields, in addition to therapy, resulted in other results and effects, including the expansion and progress of medical knowledge. . The basic findings of this research show that, from the Abbasid period onwards, Muslims have directly and indirectly acquired and adapted the medical science of different nations, and besides being influenced by them, in some branches, Medicine, therapy, botany and pharmacy have been influenced by him.