مدل‌سازی حریم زمین لغزش با مدیریت استراتژی در برنامه ریزی شهری (مطالعه موردی: شهر تبریز)
محورهای موضوعی : مدیریت بلایای طبیعیزیبا بهشتی 1 , علیرضا قراگوزلو 2 , سید مسعود منوری 3 , میر مسعود خیرخواه زرکش 4
1 - دانشجوی گروه تخصصی ارزیابی و آمایش سرزمین، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.
2 - دانشیار دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران. *(مسوول مکاتبات)
3 - دانشیار دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.
4 - دانشیار پژوهشکده حفاظت و آبخیزداری کشور Areeo، تهران، ایران.
کلید واژه: ارزیابی اثرات زیست محیطی, اقدامات اصلاحی, برنامه استراتژیک, پایش, حساسیت زمین لغزش,
چکیده مقاله :
زمینه و هدف: توسعه و گسترش ساخت و ساز غیراصولی بر روی تپه‌های رسی و مارنی در بخشی از شهر تبریز به دلیل کیفیت و ویژگی‌های نامطلوب خاک و خاصیت روانگرایی آن در هنگام زمین لرزه، باعث گردیده که این منطقه در معرض خطر زمین لغزش هم قرار گیرد. هدف اصلی این تحقیق، مدل‌سازی حریم زمین لغزش با مدیریت استراتژی در برنامه ریزی شهر تبریز می باشد. روش بررسی: ارزیابی حساسیت زمین لغزش با مدل عملکرد باور شهودی ((Evidential Belief Function انجام گرفت، ارزیابی آثار زیست محیطی زمین لغزش توسط مدل پرومته 2 در سه فاز زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی مورد بررسی قرار گرفت و برنامه استراتژی زمین لغزش جهت کمک به تصمیم گیران ذیربط ارایه گردید. یافته ها: نتایج این تحقیق نشان داد 9/82% از مناطق شهر تبریز در خطر وقوع زمین لغزش است و تراکم‌های ساختمانی زیاد با قطعات مسکونی زیر 75 مترمربع در این مناطق شناسایی گردید. میزان دسترسی به شبکه راه های شهر کمتر از 30% است. 142هکتار کمبود در مراکز درمانی، 853 هکتار در تاسیسات و تجهیزات شهری،430 هکتار در فضای سبز شهر شناسایی گردید و بیش از 70% از مراکز مهم و حیاتی شهر نیازمند مقاوم‌سازی شناخته شد، آمار مورد استفاده در این تحقیق با توجه به انجام آن، مربوط به سال 1395 می باشد. بحث و نتیجه گیری: پهنه‌های مورد نیاز در کاربری‌های درمانی، امنیتی، فضای سبز شهری،مراکزامدادرسانی، تاسیسات و تجهیزات شهر شناسایی گردید و با پایش مناطق لغزشی میانگین سرعت حرکت زمین لغزش در سال 1335 تا 1398 به میزان 65/41 متر است که شیب و اختلاف زیاد محل، جنس زمین و لایه‌های رسوبی غیرمتراکم آن، دامنه‌های شمالی برفگیر، جنس ریزدانه، فرسایش تدریجی رسوبات در ایجاد زمین لغزش‌ها در طول زمان موثر بوده اند.
Background and Objective: Due to increasing constructions on clay and marl hells in part of Tabriz and because of the unfavorable quality and characteristics of the soil and its liquefaction during earthquake, the area is also exposed to the risk of landside. This paper attempts to demonstrate the risk of landslide in Tabriz using visual and statistical evidence. Material and Methodogy: landside susceptibility assessment was performed by means of Evidential Belief Function Model. Then The environmental impacts assessment of landslide were performed using promethean II model in three environmental, economic, and social phases, and at end, the landslide strategy plan was developed to help decision makers, the statistics used in this research are related to year 2016. Findings: 82/9% of Tabriz areas are at risk of landslides. High construction densities were identified with residential areas below 75 m2. Access to the city’s road network is less than 30%. 142 hectares in health centers, 853hec in facilities and equipment, 430hecin urban green space deficiency was identified. More than 70% of vital centers require strengthening. Discussion and conclusion: required zones in medical department, security, urban green space, vital centers require strengthening, facilities and equipment presented. The average landslide velocity from 1956 to 2020 is 41/65 meter. High slope and location difference, the texture of the earth and its non-dense layers, northern slope snow catcher, fine texture, the gradual erosion of sediments is effective in creating landslides over time.
_||_