بررسی وضعیت کیفی حوزه آبریز گدارچای ارومیه با استفاده از شاخص کیفیت منابع آب ایران و مدل آسیب پذیری راستیک

محورهای موضوعی : آلودگی های محیط زیست (آب، خاک و هوا)

نازلی مقدم یکتا ¹ , سید علی جوزی ² , عبدالرضا کریمی ³

1 - دکتری آلودگی های محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال. *(مسوول مکاتبات)
2 - استاد گروه محیط زیست، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
3 - استادیار گروه مهندسی عمران، دانشگده فنی و مهندسی، دانشگاه صنعتی قم

تاریخ دریافت : 1396/12/13 تاریخ پذیرش : 1397/03/02 تاریخ انتشار : 1399/02/01

کلید واژه: حوزه آبریز, مدل آسیب پذیری راستیک, شاخص کیفیت منابع آب ایران, رودخانه گدارچای ارومیه,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف : محدوده مطالعاتی این تحقیق حوزه آبریز رودخانه گدارچای (بخشی از حوزه آبریز دریاچه ارومیه) می باشد که کیفیت آب آن با توجه به فعالیت های کشاورزی و صنعتی و نقاط جمعیتی مستقر در این حوزه تحت تاثیر قرار گرفته است. هدف از انجام آن بررسی وضعیت آلودگی حوزه آبریز با استفاده از مدل آسیب پذیری و بررسی وضعیت کیفی آب با استفاده از شاخص کیفیت آب و در نهایت ارائه راهکار جهت جلوگیری از ایجاد آلودگی یا کاهش بار آلودگی و بهبود کیفیت آب می باشد. روش بررسی: پس از جمع آوری اطلاعات و تکمیل اطلاعات در سه نوبت بازدید، محدوده حوزه آبریز تعیین وبه هشت بازه تقسیم گردید. سپس ایستگاه های نمونه برداری براساس معیارهای مرتبط انتخاب ونمونه برداری به صورت فصلی انجام و با استفاده از نتایج، مقدار شاخص کیفیت منابع آب ایران و آسیب پذیری حوزه با روش راستیک محاسبه شد. یافته ها : بر اساس شاخص کیفیت منابع آب، سرشاخه ها و شاخه اصلی رودخانه دررده کیفی نسبتاً بد تا نسبتاً خوب قرار گرفتند. میزان آسیب پذیری حوزه آبریز نیز 59 می باشد که نشان از حساسیت زیاد دارد. وجود منابع آلاینده ازجمله کارگاه های پرورش ماهی، مرغداری ها، کشتارگاه، شهرکهای صنعتی و مناطق شهری و روستایی حاشیه رودخانه و تخلیه فاضلاب، منجر به ایجاد آلودگی خصوصا در قسمتهای میانی و پایاب حوزه شده است. این آلاینده ها تحت تأثیر رشد جمعیت و توسعه صنایع و کشاورزی درحال افزایش است. بحث و نتیجه گیری: جهت بهبود وضعیت کیفی و جلوگیری از ایجاد آلودگی از راهکارهای مدیریتی استفاده شده و برنامه های پیشنهادی در قالب 1 برنامه سازه ای، 4 برنامه غیرسازه ای و 2 برنامه مشترک ارائه شده اند. پیشنهاد می شود شناسایی منابع آلاینده و اقدامات حفاظت کیفی و کنترل آلودگی در قالب مطالعات کیفی در حوزه های استان و طرح‌ پایش کیفی آب با اعمال اصلاحات صورت پذیرد.

چکیده انگلیسی:

Background and Objectives: Study area of this study is Gadarchay Catchment (Part of Urmia Basin) that has been affected by the agricultural and industrial activities as well as population points. In this study, quality and pollution of Gadarchay Catchment Using Iran Water Quality Index and WRASTIC Vulnerability Model has­ been investigated to improve water quality, preventing of pollution and reducing pollution load by using management mitigation plans. Method: After collecting the history of study and completing the information, the catchment area have been assigned and divided to eight zones. Then sampling stations have been chosen by some criterions and sampling program have been started seasonally and the water quality index using IRWQISC have been estimated. Findings: The quality of rivers was in partly bad to partly good. The vulnerability of the catchment area has been calculated 59 that show the high sensitivity of the river catchment area. Availability of pollutants in the study area for example fisheries, bird houses, slaughter house, industrial areas and urban and rural areas by the river and discharge of waste water, causes wide pollution in river specially in mid-zone and downstream of the catchment area. These pollutants are increasing due to the growth of population and industrial and agricultural development. Discussion and Conclusion: For improvement of water quality and preventing of pollution, management mitigation plans are used and proposed plans including one structural plan, four non-structural plans and two joint plans are planned. Also it’s useful to detect pollutant sources and quality conservation acts and pollution control in case of monitoring of water quality projects and reforming the existing water­­ quality monitoring.

منابع و مأخذ:

1. Ministry of Energy; Bureau of Engineering and Technical, , Office of Deputy for Strategic Supervision; Bureau of Technical Execution System,2012,  Instruction For Surface Water Quality Monitoring, No.522. (In Persian)


2. Department Of Environment, 2012,  Guideline for Iran water quality Index. (In Persian)


3. Ministry of Energy; Bureau of Engineering and Technical, , Office of Deputy for Strategic Supervision; Bureau of Technical Execution System,2010,  Guideline Manual For Assimilative Capacity Studies in Rivers, No.522. (In Persian)


4. Mirzayi., Mojgan & Co., 2016. Evaluation of Surface Water Quality by NSFWQI Index and Pollution Risk Assessment, Using WRASTIC Index. Archive of hygiene Science  


5. Zamani et al, 2013, Study of Dez river quality using WQI. (In Persian)


6. Kosha A. Shah., Geeta S. Josh., 2015.  Evaluation of water quality index for River Sabarmati, Gujarat, India


7. Hefni Effendi, Romanto, Yusli Wardianto., 2015. water quality status of ciambulawung River, Banten Province basec on pollution index and NSF-WQI


8. Office of Deputy for Strategic Supervision, 2014, Guideline for calculation of WRASTIC index. (In Persian)