سمیت تماسی اسانس گیاهان اسطوخودوس و آویشن شیرازی روی سوسک چهارنقطه ای حبوبات Callosobruchus maculatus (F.) و شناسایی ترکیبات شیمیایی آن ها
محورهای موضوعی : حشره شناسی و سایر بندپایانزهرا گلستانی کلات 1 , غلام حسین مروج 2
1 - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
2 - گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
کلید واژه: Seed germination, Essential oils, اسطوخودوس, آویشن شیرازی, Zataria multiflora, اسانس های گیاهی, سمیت تماسی, contact toxicity, قوه نامیه بذر, lavandula angustifolia,
چکیده مقاله :
در چند دهه اخیر تحقیقات گسترده ای در مورد استفاده از ترکیبات گیاهی به ویژه اسانس های گیاهی به عنوان حشره کش صورت گرفته است. در تحقیق حاضر اثر سمیت تماسی اسانس گیاهان اسطوخودوس Lavandulaangustifolia Mill و آویشن شیرازی ZatariamultifloraBoissروی حشرات کامل نر و ماده سوسک چهارنقطه ای حبوبات Callosobruchusmaculatus(F.) (Coleoptera:Bruchidae) در شرایط دمای Cº1±29، رطوبت نسبی 5±60% و تاریکی مورد بررسی قرار گرفت. اسانس ها به روش تقطیر با آب استخراج شدند. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. در هر دو اسانس مورد مطالعه با افزایش غلظت اسانس درصد مرگ و میر در هر دو جنس نر و ماده افزایش یافت. بر اساس نسبت های LC50 و حدود اطمینان 95%، تفاوت معن ی داری بین حساسیت افراد نر و ماده وجود نداشت. مقادیر LC50 برای افراد نر معادل 719 و 598 میکرولیتر بر مترمربع و علیه افراد ماده معادل 787 و 737 میکرولیتر بر مترمربع به ترتیب برای اسانس های اسطوخودوس و آویشن شیرازی بود. هیچ یک از دو اسانس اثر نامطلوبی بر قوه نامیه بذور لوبیا چشم بلبلی نداشتند. نتایج حاصل از آنالیز شیمیایی اسانس ها توسط دستگاه GC-MS نشان داد که لینالول (8/42%)، 1، 8-سینئول (4/23%)، روزفوران اپوکساید (14%)، منتون (8/6%)، ایزومنتول (2/5) و ترانس-دی هیدروکاروون (3/4%) ترکیبات اصلی اسانس اسطوخودوس و تیمول (55%)، لینالول (8/37%) و پارا-سیمن (2/7%) ترکیبات اصلی اسانس آویشن شیرازی را تشکیل می دهند. بر اساس نتایج این بررسی، به نظر می رسد اسانس گیاهان اسطوخودوس و آویشن شیرازی می توانند جایگزین مناسبی برای آفت کش های متداول جهت حفاظت محصولات انباری علیه سوسک چهارنقطه ای حبوبات باشند.
In last decades, many researches have been done on use of botanical compound especially essential oils as insecticides. In the present study, the contact toxicity of Lavandula angustifolia and Zataria multiflora essential oils was evaluated on both sexes of C. maculatus adults at 29±1ºC, 60±5% RH in dark condition. Essential oils were obtained by hydro distillation. The toxicity of both oils against males and females was positively and significantly associated with concentration. On the basis of LC50 ratios and their 95% confidence limits, there was no significant difference between sensitivity of males and females. The LC50 values for males were 719 and 598 µl.m-2 and for females were 787 and 738 µl.m-2 for L. angustifolia and Z. multiflora, respectively. Both essential oils had no negative effect on seed germination of the cowpea. The essential oils analysis by GC-MS showed that the main compounds of L. angustifolia oil were linalool (42.8%), 1,8-cineol (23.4%), rosefuran epoxide (14%), menthone (6.8%), isomenthol (5.2%) and dihydro carvone (trans) (4.3%) and those of Z. multiflora oil were thymol (55%), linalool (37.8%) and p-cymene (7.2%). The results suggested that L. angustifolia and Z. multiflora essential oils might be suitable alternatives to conventional pesticides for protecting pulses against C. maculatus adult.