تدوین الگوی شبکه‌ای ثبات زناشویی با استفاده از بررسی متون
محورهای موضوعی : فصلنامه تعالی مشاوره و روان درمانی
افروز حسین پور دوانی
1
,
مجید برزگر
2
*
,
حسین بقولی
3
,
مریم زرنقاش
4
1 - گروه روانشناسی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران
2 - گروه روانشناسی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران
3 - گروه روانشناسی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران.
4 - گروه روانشناسی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران.
کلید واژه: تدوین الگو, ثبات زناشویی, بررسی متون.,
چکیده مقاله :
هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل موثر بر ثبات زناشویی با استفاده از بررسی متون بود.
روش: پژوهش حاضر از نوع کیفی بوده و درصدد بود با استفاده از بررسی متون به تدوین الگو در حیطه ثبات زناشویی اقدام نماید. از اینرو، مجموعه مقالات منتشر شده داخل و خارج کشور که در حوزه ثبات زناشویی بودند، مورد بررسی قرار گرفت. الگوی شبکه‌ای تدوین شد و اعتبارسنجی آن با گروه‌های کانونی با کاربست روش دلفی فازی بررسی گردید.
یافته‌ها: تحلیل مقالات حاکی از استخراج 9 متغیر اصلی بخشش، انعطاف‌پذیری، تنظیم هیجان، عشق و دوست داشتن، مهارتهای ارتباطی، اهداف و معنای مشترک، تعهد زناشویی، رضایت جنسی و صمیمیت زناشویی بود که همگی بر ثبات زناشویی اثر گذاشته و در نتیجه کارکرد مطلوب خانواده را تحت‌الشعاع قرار می‌دادند.
نتیجه‌گیری: نظر به اینکه وجود ارتباطات پیچیده بین متغیرهای موثر در ثبات زناشویی در قالب الگوی شبکه‌ای توسط تیم خبرگان پژوهش تایید گردید، بنابراین لازم است خانواده درمانگران، مشاوران و روانشناسان فعال در حیطه ازدواج و خانواده، در مداخلات درمانی که به مراجعین خود ارائه می‌کنند؛ به شبکه ارتباطی ارائه شده در این پژوهش توجه داشته باشند چرا که براساس آن میتوان موفقیت یا عدم موفقیت یک مداخله را پیشبینی نمود و بدینسان از هدررفت هزینه‌های مشاوره و درمان برای مراجعین، پیشگیری نمود.
Purpose: The aim of the present study was to identify the factors affecting marital stability using literature review.
Methodology: The current research is of a qualitative type and it tried to develop a model in the field of marital stability by using literature review. Therefore, the collection of articles published inside and outside the country, which were in the field of marital stability, was examined. A network model was developed and its validation was checked with focus groups using the fuzzy Delphi method.
Findings: The analysis of the articles indicated the extraction of 9 main variables of forgiveness, flexibility, emotion regulation, love and affection, communication skills, common goals and meaning, marital commitment, sexual satisfaction and marital intimacy that all of which affected marital stability and overshadowed the desired functioning of the family as a result.
Conclusion: Considering that the existence of complex relationships between the variables affecting marital stability in the form of a network model was confirmed by the team of research experts, therefore it is necessary for family therapists, counselors and psychologists active in the field of marriage and family, in the therapeutic interventions they provide to their clients; Pay attention to the communication network presented in this research, because based on it, it is possible to predict the success or failure of an intervention, thus preventing the wastage of consultation and treatment costs for clients.
Adams, J. M., & Jones, W. H. (2017). The conceptualization of marital commitment: An integrative analysis. Journal of Personality and Social Psychology, 72(5), 1177–1196. [Link]
Akbari Torkestani, N., Ramezan Nejad, P., Abedi, M., Eshrati, B., Movahed Majd, M., Nekoobahr, A. (2017). Effect Of Premarital Counseling With Acceptance And Commitment Therapy-Based Approach On Sexual Satisfaction. Nursing And Midwifery Journal,15 (4) :244-251. [in Persian] [Link]
Ambrož, M., Suklan, J., & Jelovac, D. (2021). Values and Virtues as Correlates of Quality and Stability of Romantic Relationships and Marriage in a Post-Socialist Transitional Society. Social Sciences, 3(10), 2-89. [Link]
Bagaroozi, D. (2019). Increasing Intimacy in Marriage. Translated and written by Hamid Atashpour and Ozra Etemadi. Isfahan: Khorasgan Branch Islamic Azad University Publications. [in Persian]
Baker, A. M. (2019). Marital Stability and Spiritual Growth: A Phenomenological Study on Christian Premarital Counseling (Doctoral dissertation).
Braithwaite, S. R., Mitchell, C. M., Selby, E. A., & Fincham, F. D. (2016). Trait forgiveness and enduring vulnerabilities: Neuroticism and catastrophizing influence relationship satisfaction via less forgiveness. Personality and Individual Differences, 12(94), 237–246. [Link]
Bühler, J. L., Krauss, S., & Orth, U. (2021). Development of relationship satisfaction across the life span: A systematic review and meta-analysis. Psychological Bulletin, 147(10), 1012-1053. [Link]
Carr, D., Freedman, V. A., Cornman, J. C., & Schwarz, N. (2014). Happy marriage, happy life? Marital quality and subjective well-being in later life. Journal of Marriage and Family, 21(76), 930-948. [Link]
Cohen, O., Geron, Y., & Farchi, A. (2010). A typology of marital quality of en¬during marriages in Israel. J Fam Issues; 7(31), 727-747. [Link]
De Angelis, M. (2017). Separating the Doing and the Deed: Capital and the Continuous Character of Enclosures. Historical Materialism-research in Critical Marxist Theory, 3 (12), 57-87. [Link]
Eken, E. (2017). The role of early maladaptive schemas on romantic relationships: a review study. People: International Journal of Social Sciences, 3(3), 108. [Link]
Eysenck, H. J. (2021). Personality, marital satisfaction, and divorce: Expression of concern. Psychological Reports, 124(2), 922–924. [Link]
Fincham F. D., Beach S. R., & Davila J. (2020). Forgiveness and conflict resolution in marriage. Journal of Family Psychology, 18, 72-81. [Link]
Gottman, J. and Silver, N. (2019). Seven Moral Principles for Successful Marriage. Translated by: Mehdi Gharacheh Daghi. Tehran: Asim Publishing.
Hajloo, N. , Alizadehgoradel, J. , Ghotbi, M. and Delavarghavam, S. (2014). Comparison of Love Dimensions based on Marriage Duration between Men and Women Married. Family Counseling and Psychotherapy, 4(1), 47-65. [in Persian] [Link]
Haratian, A. A., Janbozorgi, M., Salarifar, M. R. and Rasoulzadeh Tabatabaei, S. K. (2020). Identifying the Factors of Marital Stability in an Islamic-Iranian Society with a Meta-Synthesis Approach. The Islamic Journal Of Women and The Family, 8(3), 75-94. [in Persian] [Link]
Harmon, D. K. (2020). Black men and marriage: The impact of spirituality, religiosity, and marital commitment on marital satisfaction. The University of Alabama.
Hatami Varzaneh, A., Esmaeily, M. and Borjali, A. (2018). Long term satisfied marriage model: A grounded theory study. Family Counseling and Psychotherapy, 6(1), 120-149. [in Persian] [Link]
Honarparvaran, N. (2020). Comparing the Marital Stability and Love Dimensions among Students with Traditional and Modern Marriage. Quarterly Journal of Woman and Society, 7(spatial), 17-28. [in Persian] [Link]
Hosseinchari, M. and Fadakar, M. (2020). Investigating the impact of university on communication skills based on a comparison of students and undergraduates. Daneshvar Behaviour (Shaheed University Scientific Research Bimonthly), 12 (15), 32-21. [in Persian] [Link]
Indumathy, J., & Kanth, B. (2021). Communication Pattern, Dyadic Adjustment, and Parenting Practices among Married Couples in India: Mediating Role of Dyadic Coping. Journal of Family Issues, 26(12), 56-78. [Link]
Islami Baba Heidari, F., Asgari, F., zargami hajebi, M. (2021). Correlation of Sexual Schemas with Marital Conflicts and Marital Instability in Couples. JHPM, 10 (2) :98-109. [in Persian] [Link]
Kalantari, N. (2021). Investigating the direct and indirect effects of infertility stress on marital satisfaction and adjustment or the mediation of sexual satisfaction in infertile women in Shushtar and Gotvand counties. Master's thesis, Islamic Azad University. [in Persian]
Karney, B. R., & Bradbury, T. N. (2020). Research on marital satisfaction and stability in the 2010s: Challenging conventional wisdom. Journal of Marriage and Family, 82(1), 100–116. [Link]
Lamela, D., Figueiredo, B., Morais, A., Matos, P., & Jongenelen, I. (2020). Are measures of marital satisfaction valid for women with depressive symptoms? The examination of factor structure and measurement invariance of the Couple Satisfaction Index‐4 across depression levels in Portuguese women. Clinical Psychology & Psychotherapy, 27(2), 214–219. [Link]
Landis, M., Peter-Wight, M., Martin, M., & Bodenmann, G. (2013). Dyadic cop¬ing and marital satisfaction of older spouses in long-term mar¬riage. GeroPsych (Bern); 5(26), 39-47. [Link]
Lucas, R. E. (2017). Reexamining adaptation and the set point model of happiness: Reaction changein maritalstatus. Journal of Personality and Social Psychology, 84(3), 527 -539. [Link]
Macaskill, A. (2019). Defining forgiveness: Christian clergy and general population perspectives. Journal of personality, 73(5), 1237-66. [Link]
Malekzadeh Torkamani, P., Aminpoor, M., Bakhtiari Said, B., Khalili, G., davarniya, R. (2018). The Effectiveness of Forgiveness-based Intervention on Couple Burnout in Women Affected by Infidelity of Spouse. Zanko J Med Sci, 19 (60) :31-45. [in Persian] [Link]
Masters, K. S. (2018). Does compassion mediate the intrinsic religion-health relationship? Annals of Behavioral Medicine, 30(3), 217-224. [Link]
Mikulincer, M., & Shaver, P. R. (2017). An attachment perspective on compassion and altruism. In P. Gilbert (Ed.), Compassion: Concepts, research and applications. Routledge/Taylor & Francis Group.
Mitchell, K. S & Plauche, H. (2018). Marital Stability. Encyclopedia of Family Studies, 1-2.
Moradi Kochi, F. (2020). Comparison of sexual satisfaction and sexual attitudes in addicted and non-addicted men and women in Lar city. Master's thesis, Islamic Azad University, Marvdasht Branch, Faculty of Psychology and Educational Sciences. [in Persian]
Mosko, J. (2020). Commitment and attachment dimensions. In partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy: Purdue University.
Mullins, D. (2016). The effects of religion on enduring marriages. Soc Sci; 14(5), 24. [Link]
Pereira‑Morales, A. J., Adan, A., Sandra Lopez‑Leon, S., Diego, A., & Forero, D. A. (2018). Personality traits and health‑related quality of life: the mediator role of coping strategies and psychological distress. Ann Gen Psychiatry, 17(25), 123-156. [Link]
Peters, M., Potter, C.M., Kelly, L., & Fitzpatrick, R. (2019). Self-efficacy and health-related quality of life: a cross-sectional study of primary care patients with multi-morbidity. Health Qual Life Outcomes, 17(37), 1-11. [Link]
Pflieger, J. C., Richardson, S. M., Stander, V. A., & Allen, E. S. (2021). Risk and protective factors predictive of marital instability in U.S. military couples. Journal of Family Psychology. Advance online publication. [Link]
Phillips, T.M., Wilmoth, J.D., & Marks, L.D. (2012). Challenges and conflicts... strengths and supports: a study of enduring African American marriages. J Black Stud; 6 (43), 936-952. [Link]
Pourrajab Ravari, A. and Kamewa, M. (2020). Investigating the relationship between controlling behaviors and marital instability in female teachers of art schools in Kerman city. Women and Family Studies, 13 (50), 63-79. [in Persian] [Link]
Randall, A. K., & Bodenmann, G. (2017). Stress and its associations with relationship satisfaction. Current Opinion in Psychology, 5(13), 96–106. [Link]
Rauer, A., Williams, L., & Jensen, J. (2017). Finer distinctions: variability in satisfied older couples’ problem‐solving behaviors. Fam Process; 2(56), 501-517. [Link]
Sanchez-Fuentes, M. D. M., & Santos-Iglesias, P. (2015). Validation of the interpersonal exchange model of sexual satisfaction questionnaire in a Spanish sample. The Journal of Sex Research, 52(9), 1028-1041. [Link]
Schoebi, D., & Randall, A. K. (2019). Emotional dynamics in intimate relationships. Emotion Review, 5, 202-210. [link]
Sedaghatkhah, A. and Behzadipour, S. (2019). Predicting the quality of marital relationships based on relational beliefs, mindfulness, and psychological flexibility. Quarterly Journal of Women and Society, 8 (2), 57-76. [in Persian] [Link]
Sharafi, M. and Taherpour, M. (2018). Strategies for increasing marriage and expanding the culture of marriage with an emphasis on the Islamic approach. Journal of Cultural Engineering, 2(17-18), 53-73. [in Persian] [Link]
Shields, E. P. (2019). The effect of religiosity and marital Commitment on marital satisfaction and stability. Unpublished doctoral dissertation: Brigham Yong University.
Shiri, Z. (2021). Conversation Skills for Spouses. Tehran: Publication of the National Welfare Organization.
Timoth, W. S., & Paula, G. W. (2016). Assessment of social traits in married couples: Self-reports versus spouse ratings around the interpersonal circumflex. Psychological Assessment, 28(6), 726-736. [in Persian] [Link]
Timothy-Springer, R., & Johnson, E.J. (2016). Qualitative study on the expe¬riences of married couples. J Hum Behav Soc Environ; 4(28), 889-902. [link]
Tong, W., Jia, J., He, Q., Lan, J., & Fang, X. (2021). The trajectory of marital satisfaction among Chinese newlyweds: Intrapersonal, interpersonal, and stress predictors. Developmental Psychology, 57(4), 597–608. [Link]
فصلنامه تعالی مشاوره و روان درمانی، زودآیند
Journal of Counselling Excellence and Psychotherapy, 2024; pages 1-11 | ||
Developing a Network Model of Marital Stability Using Literature Review | ||
Article Info | Abstract | |
Authors: Afrouz Hoseeinpour1, Majid Barzegar*2, Hossein Bagholi3, Maryam Zarnaghash4
| Purpose: The aim of the present study was to identify the factors affecting marital stability using literature review. Methodology: The current research is of a qualitative type and it tried to develop a model in the field of marital stability by using literature review. Therefore, the collection of articles published inside and outside the country, which were in the field of marital stability, was examined. A network model was developed and its validation was checked with focus groups using the fuzzy Delphi method.
Conclusion: Considering that the existence of complex relationships between the variables affecting marital stability in the form of a network model was confirmed by the team of research experts, therefore it is necessary for family therapists, counselors and psychologists active in the field of marriage and family, in the therapeutic interventions they provide to their clients; Pay attention to the communication network presented in this research, because based on it, it is possible to predict the success or failure of an intervention, thus preventing the wastage of consultation and treatment costs for clients. | |
Keywords: Designing a model, marital stability, literature review. | ||
Article History: Received: 2023-10-16 Accepted: 2024-03-12 | ||
Correspondence: Email: mbarzegar55@gmail.com | ||
1. Department of Psychology, Marvdasht branch, Islamic Azad University, Marvdasht, Iran. 2. Department of Psychology, Marvdasht Branch, Islamic Azad University, Marvdasht, Iran. (Corresponding Authur) 3. Department of Psychology, Marvdasht Branch, Islamic Azad University, Marvdasht, Iran. 4. Department of Psychology, Marvdasht Branch, Islamic Azad University, Marvdasht, Iran.
| ||
فصلنامه تعالی مشاوره و روان درمانی تاریخ دریافت: 24/07/1402 |
افروز حسین‌پور دوانی2، مجید برزگر*3، حسین بقولی4، مریم زرنقاش5
چکیده
هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل موثر بر ثبات زناشویی با استفاده از بررسی متون بود.
روش: پژوهش حاضر از نوع کیفی بوده و درصدد بود با استفاده از بررسی متون به تدوین الگو در حیطه ثبات زناشویی اقدام نماید. از اینرو، مجموعه مقالات منتشر شده داخل و خارج کشور که در حوزه ثبات زناشویی بودند، مورد بررسی قرار گرفت. الگوی شبکه‌ای تدوین شد و اعتبارسنجی آن با گروه‌های کانونی با کاربست روش دلفی فازی بررسی گردید.
نسخه زودآیند |
نتیجه‌گیری: نظر به اینکه وجود ارتباطات پیچیده بین متغیرهای موثر در ثبات زناشویی در قالب الگوی شبکه‌ای توسط تیم خبرگان پژوهش تایید گردید، بنابراین لازم است خانواده درمانگران، مشاوران و روانشناسان فعال در حیطه ازدواج و خانواده، در مداخلات درمانی که به مراجعین خود ارائه می‌کنند؛ به شبکه ارتباطی ارائه شده در این پژوهش توجه داشته باشند چرا که براساس آن میتوان موفقیت یا عدم موفقیت یک مداخله را پیشبینی نمود و بدینسان از هدررفت هزینه‌های مشاوره و درمان برای مراجعین، پیشگیری نمود.
کلیدواژه‌ها: تدوین الگو، ثبات زناشویی، بررسی متون.
مقدمه
نسخه زودآیند |
یکی از مهمترین و پراستنادترین مدل‌های مطرح شده در زمینه ثبات رابطه زناشوئی، مدل آسیبپذیری- استرس- انطباقپذیری کارنی و برادبوری13 (1995) است. براساس این مدل آسیبپذیریهای پایدار، رویدادهای استرسزا و رفتارهای انطباقی از جمله مهمترین عوامل اثرگذار بر کیفیت و ثبات روابط زناشویی هستند. براساس این مدل، افراد آسیبپذیریهایی پایداری را با خود به زندگی زناشویی میآورند که بر روابط زناشویی آن ها تاثیر میگذارد. آسیبپذیریهای پایدار شامل تمایلات، تجارب و ویژگیهایی همچون مهارتهای ارتباطی ضعیف، حوادث آسیب زای دوران کودکی و ویژگیهای شخصیتی هستند که مانع شادمانی و موفقیت در ازدواج میشوند (برایتوایت و میشل14، 2016). براساس این مدل دومین عامل اثرگذار بر ثبات زناشویی رویدادهای استرس زای زندگی هستند. استرس از طریق ایجاد هیجانات و عواطف منفی میتواند با تاثیر بر الگوی سرعت پردازش اطلاعات و سوگیری در انتخاب و تفسیر اطلاعات؛ عملکرد شناختی و ادراک و توجه فرد را مختل کند. جزء دیگر این مدل که بر ثبات زناشویی تاثیر میگذارد، رفتارهای انطباقی است که نشان دهنده رفتارهایی مانند مهارت مدیریت تعارضات، حمایت همسر و حل مسئله هستند که زوجین به وسیله آنها با مسائل و مشکلات زندگی مشترک کنار میآیند (کارنی و برادبری، 2020). امری طبیعی است که همه زوجین در یک بازه زمانی درگیر استرس و تعارضات زناشویی متفاوت باشند، اما آنچه در حفظ ثبات خانواده نقش اساسی3 دارد توانایی آنها در حل مسئله است (لاملا15 و همکاران، 2020). براساس پژوهش موجزیچ16 (2015) استفاده از مهارتهای سازنده حل مسئله برای رفع مسائل و کنترل هیجنات منفی و تاثیر متقابل آنها بر روی یکدیگر نقش مهمی در کاهش تعارضات و ابعاد آن و کاهش واکنشهای هیجانی دارد. به طور کلی، لذت بردن از روابط زناشویی کارآمد و با ثبات آرزوی همه زوجین است، اما گاهاً زندگی مشترک تحت تاثیر عوامل متعددی قرار میگیرد که تنها بخشی از آنها میتواند زوجین را به سوی اختلافات، جدایی عاطفی و طلاق سوق دهد (تیموس و پاولا17، 2016). شناسایی شاخص‌های تعیین کننده کیفیت و ثبات رابطه زناشویی به منظور پیشگیری از آسیبهای ازدواج، غنی سازی رابطه میان همسران، افزایش سازش یافتگی زوجین در زندگی زناشویی و ارتقاء سطح آگهی؛ میتواند به زوجین در برقراری یک رابطه موثر و پایدار کمک کند (کار18 و همکاران، 2014).
نسخه زودآیند |
علاوه بر این دستاورد پژوهش اسلامی بابا حیدری و همکاران (1400) نشانداد که بین مولفههای طرحواره جنسی پرشور-عاشقانه، صریح-راحت، پرشور-بامحبت، روشنفکر-مترقی و بی ثباتی ازدواج همبستگی منفی وجود داشت. هراتیان و همکاران (1399) نیز در پژوهش خود نشان دادند عوامل ثبات زناشویی در جامعه ایرانی- اسلامیمواردی همچون مطابقت‌های فردی، ویژگیهای مربوط به فرد، ویژگیهای فردی مختص به جنسیت، ویژگیهای خانواده اصلی، ویژگیهای دوستان و خویشان، ویژگیهای مشترک رابطه همسری و ویژگیهای ارتباطی مختص به جنسیت بوده است.
نسخه زودآیند |
دستاورد پژوهشهای خارج از کشور نیز حاکی از اثرگذاری هیجان بر ثبات رابطه بود (آمبروز29، 2021). همچنین ایندامثی و کانث30 (2021) در پژوهش خود نقش الگوهای ارتباط خانواده و سازگاری زناشویی را مورد بررسی قرار داد و یافته‌ها حاکی از وجود رابطه معنادار بین الگوهای ارتباطی خانواده و سازگاری زناشویی زوجین بود. پیترز31 و همکاران (2019) نیز نشان دادند بین خودکارآمدی و کیفیت زناشویی افراد رابطه معناداری وجود دارد. به عبارتی با کاهش خودکارآمدی، کیفیت زناشویی افراد نیز کاهش مییابد.
در مجموع با توجه به اهمیت موضوع و نظر به این که کشف و تبیین پویاییهای روابط زناشویی و متغیرهای پیشبینی‌کننده ثبات روابط زناشویی به دلایل نظری و بالینی هم برای زوجها و هم برای جامعه حائز اهمیت است، ضرورت تدوین و آزمون الگوهای نظری که در آن رویکردهای نظری مختلف مورد توجه قرار گرفته است کاملا روشن و آشکار است، چرا که از طریق درک، تبیین و پیشبینی روابط زناشویی با استفاده از الگوهای نظری و ارائه اطلاعات مفید و سودمند در مورد روابط پایدار میتوان به بهبود این روابط کمک کرد (میکالینسر و شاور32، 2017). بر این اساس با توجه به خلا پژوهشی موجود؛ این پژوهش در تلاش پاسخ به این سوال برآمد که براساس پژوهشهای پیشین، الگوی تدوین شده مطابق با عوامل موثر بر ثبات زناشویی از چه متغیرهایی تشکیل شده است؟
روش
پژوهش حاضر از نوع کیفی بوده و درصدد است تا با استفاده از بررسی متون عوامل موثر در ثبات زناشویی را شناسایی و براسان آن یک الگوی شبکه‌ای تدوین نماید. به این منظور با استفاده از کلیدواژه "ثبات زناشویی" در پایگاه‌های جستجوی معتبر داخلی و خارجی (پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی33، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی34، بانک اطلاعات نشریات کشور35 و مرجع دانش، ناشر تخصصی کنفرانس‌های ایران36، گوگل محقق37 و ساینس دایرکت38)) اقدام به جستجوی مقالات مرتبط نموده و با در نظر گرفتن ملاک در دسترس بودن فایل کامل مقاله و محتوای روانشناسانه، استخراج مقالات انجام شد. متغیرهای هدف قرار داده شده در مقالات را شناسایی و الگوی شبکه‌ای براساس آنها ترسیم شد. در ادامه برای اعتبارسنجی الگو از گروه‌های کانونی با کاربست روش دلفی فازی استفاده گردید.
یافته‌ها
نسخه زودآیند |
نسخه زودآیند |
شکل 1. متغیرهای اثرگذار بر ثبات زناشویی در قالب شبکه ارتباطی
همانگونه که در شکل (1) مشهود است؛ شبکه ارتباطی در نیمه راست مدل پیچیدگی بسیاری را به خود گرفته در نتیجه روابط علت و معلولی پیچیده‌ای شکل گرفته است. با توجه به پیچیدگی موجود در شبکه ترسیم شده، جهت بررسی روابط بین متغیرها می‌بایست خط ارتباطی با جهت فلش در هر متغیر را تا انتها دنبال نمود. به عنوان مثال، در ساده‌ترین خط ارتباطی شبکه، خودکارآمدی بر کیفیت رابطه زناشویی اثرگذاشته و کیفیت رابطه زناشویی بر ثبات زناشویی تاثیر خود را اعمال میکند و در پایان آنچه بر کارکرد مطلوب خانواده تاثیرگذار است، ثبات زناشویی است. در مسیری دیگر که مسیر پیچیده‌ای است؛ سبک دلبستگی، جنسیت و دین و مذهب بر تعهد زناشویی اثر گذاشته، تعهد زناشویی بر کیفیت رابطه زناشویی، کیفیت زناشویی بر ثبات زناشویی و ثبات زناشویی بر کارکرد مطلوب خانواده اثر دارد. نوع دیگر اثرگذاری بسیار پیچیده را میتوان در سازگاری زناشویی دید؛ عوامل ارتباطی دو جانبه، عوامل اجتماعی، عزت نفس و زمینه‌های فردی بر صمیمیت زناشویی اثر گذاشته، صمیمیت زناشویی بر سازگاری زناشویی، سازگاری زناشویی بر رضایت جنسی، رضایت جنسی بر تعهد زناشویی، تعهد زناشویی بر کیفیت رابطه زناشویی، کیفیت رابطه زناشویی بر ثبات زناشویی و ثبات زناشویی بر کارکرد مطلوب خانواده اثر دارد. این مسیرها تنها سه مورد از مسیرهای ترسیم شده در الگوی شبکه‌ای میباشد که به عنوان نمونه ذکر شده‌اند. غنی بودن این شبکه ارتباطی به دلیل منابع علمی معتبری است که در سال‌های اخیر در این حیطه در ایران و خارج از ایران در پایگاه‌های علمی معتبر ثبت و منتشر شده‌اند.
به منظور بررسی میزان اعتبار الگوی تدوین شده، از خبرگان دعوت به عمل آمد تا پرسشنامه تدوین شده تکنیک دلفی را پاسخ دهند که در نتیجه آن 15 نفر از خبرگان در این بخش مشارکت نمودند. اغلب خبرگان در مرحله اعتبارسنجی موافق با الگوی شبکه‌ای ارائه شده بوده‌اند و نظرها تغییرات جدی و اساسی در الگو ایجاد نکرد. بنابراین پس از اطمینان از توافق نسبی خبرگان، مقیاس محقق‌ساخته با طیف پاسخ 5 درجه‌ای لیکرت در اختیار آنها قرار گرفت تا الگو را در طیف 5 درجه‌ای رتبه‌بندی کنند که در نتیجه آن، درصد توافق خبرگان در همه موارد لیست شده، از 100 درصد، بالای 80 درصد بوده است. همچنین میانگین توافق نیز در مقدار 4 در نوسان بوده است. با توجه به اینکه طیف پاسخ برای خبرگان از 1 تا 5 بوده است بنابراین حداکثر توافق در خصوص هر شاخص، نمره 5 میتواند باشد. از اینرو، اخذ میانگین 4 بسیار مطلوب است و دال بر توافق مطلوب بین خبرگان است. بنابراین اعتبار الگوی شبکه‌ای تدوین شده، تایید گردید.
بحث و نتیجه‌گیری
نسخه زودآیند |
نسخه زودآیند |
علاوه بر این دستاورد پژوهشهای پیشین حاکی از این است که تعهد به طور فزایندهای مربوط به تنظیم زناشویی میباشد و اشاره به تصمیم برای بودن با یک شریک و پرهیز از رابطه با هر فرد دیگر و حفظ رابطه قویتر در مقابل سایر روابط است (حاتمی ورزنه و همکاران، ۱۳97). تمایل جنسی نیز یکی از جنبههای مهم زندگی زناشویی است. رضایت جنسی میزان خرسندی زوجها از مسائل جنسی و توانایی لذت بردن و لذت دادن به یکدیگر است. لذت جنسی موجب میگردد بسیاری از مشکلهای روزمره زندگی و اختلافهای زناشویی نادیده گرفته شود و وابستگیهای عاطفی بین زن و شوهر افزایش یابد. عدم رضایت از رابطه جنسی ممکن است منجر به افسردگی و کاهش رضایت و سازگاری زناشویی شود (کلانتری، 1400). مطابق با الگوی شبکه ای ترسیم شده، طرحواره های جنسی هر یک از زوجین بر رضایت جنسی آن ها تاثیر گذاشته و به دنبال آن رضایت جنسی بر تعهد و رضایت زناشویی اثر گذاشته که در نتیجه همگی ثبات زناشویی را تحت تاثیر قرار می دهند. این در حالی است که عشق و دوست داشتن و سازگاری زناشویی نیز بر رضایت جنسی اثرگذارند و هر چه میزان این دو بالاتر باشد، رضایت جنسی نیز همسو با آنها افزایش یافته در نتیجه ثبات زناشویی ارتقا مییابد. اصطلاح صمیمیت نیز، در واقع بر واژه‌هایی مانند تمایل، درگیری، هیجان و تمایلات جنسی تاکید دارد. وقتی با کسی صمیمی هستیم فکر می‌کنیم او نهایت خیر و صالح ما را می‌خواهد، بنابراین بدون ترس از این که او گفته‌هایمان با آنچه در ما می‌بیند سوء استفاده کند وجود خودمان را و مکنونات قلبیمان را روی او می‌گشاییم (اکبری ترکستانی و همکاران، 1399). از این روست که برخی گفته‌های زوجین به جای اینکه بستر آرامش را فراهم کند باعث بروز تنش در رابطه زوجی میگردد و ثبات زناشویی را به مخاطره می‌اندازد. در مجموع نظر به اینکه وجود ارتباطات پیچیده بین متغیرهای موثر در ثبات زناشویی در قالب الگوی شبکه‌ای توسط تیم خبرگان پژوهش تایید گردید، بنابراین لازم است خانواده درمانگران، مشاوران و روانشناسان فعال در حیطه ازدواج و خانواده، در مداخلات درمانی که به مراجعین خود ارائه می‌کنند؛ به شبکه ارتباطی ارائه شده در این پژوهش توجه داشته باشند چرا که براساس آن میتوان موفقیت یا عدم موفقیت یک مداخله را پیشبینی نمود و بدینسان از هدررفت هزینه‌های مشاوره و درمان برای مراجعین، پیشگیری نمود.
[1] این مقاله برگرفته از رساله دکتری نویسنده اول میباشد.
[2] گروه روانشناسی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران.
[3] گروه روانشناسی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران. (نویسنده مسئول: mbarzegar55@gmail.com)
[4] گروه روانشناسی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران.
[5] گروه روانشناسی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران.
[6] Bühler
[7] Tong
[8] marital quality of life
[9] Eysenck
[10] Mitchell & Plauche
[11] Baker
[12] Pflieger
[13] Karney & Bradbury
[14] Braithwaite & Mitchell
[15] Lamela
[16] Mojzisch
[17] Timoth & Paula
[18] Carr
[19] Timothy-Springer & Johnson
[20] Mullins
[21] Cohen
[22] Phillips
[23] Landis
[24] Rauer
[25] Pereira‑Morales
[26] Randall & Bodenmann
[27] Mund & Johnson
[28] Eken
[29] Ambrož
[30] Indumathy & Kanth
[31] Peters
[32] Mikulincer & Shaver
[33] - https://www.sid.ir/fa/journal/
[37] - https://scholar.google.com/
[38] - https://www.sciencedirect.com
[39] - Macaskill
[40] Fincham & Beach
[41] Schoebi, & Randal
[42] Guttman & Silver
[43] Harmon
[44] - Mosko
[45] Shields
[46] Masters
[47] Adams & Jones
[48] De Angelis
[49] Lucas
[50] - Sanchez-Fuentes & Santos-Iglesias
اسلامی بابا حیدری، فرشته.، عسگری، فائزه.، ضرغامی حاجبی، مجید. (1400). همبستگی طرحوارههای جنسی با تعارضات زناشویی و بیثباتی ازدواج در زوجین. فصلنامه مدیریت ارتقای سلامت. ۱۰ (۲) :۹۸-۱۰۹.
اکبری ترکستانی، ن.، رمضان نژاد، پ.، عابدی، م.، عشرتی، ب.، موحد مجد، م. و نکوبهر، ع. (1399). تأثیر مشاوره قبل از ازدواج با رویکرد مبتنی بر پذیرش و تعهد بر رضایت جنسی زوجین. مجله پرستاری و مامایی، ۱۵ (۴)، ۲۴۴-۲۵۱.
باگاروزی، د. (1398). افزایش صمیمیت در ازدواج. ترجمه و نگارش حمید آتش پور و عذرا اعتمادی. اصفهان: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان.
پوررجب راوری، ع. و کامیابی، م. (1399). بررسی رابطه بین رفتارهای کنترل گرایانه با بی ثباتی ازدواج در معلمان زن هنرستان‌های شهر کرمان. زن و مطالعات خانواده، 13 (50)، 79-63.
حاتمی ورزنه، ا.، اسمعیلی، م.، فرحبخش، ک. و برجعلی، ا. (1397). ارائه ي الگوي ازدواج پایدار رضایتمند: یک پژوهش گراندد تئوري. مجله مشاوره و رواندرمانی خانواده، 1(6)، 120-149.
حاجلو، ن.، عليزاده، ج.، قطبي، م. و دلاور قوام، س. (1398). مقايسه ابعادعشق ورزي براساس مدت ازدواج در بين زنان و مردان متأهل. فرهنگ مشاوره وروان درماني، 14(1)، 48-63.
حسین‌چاري، م. و فداکار، م. (1399). بررسی تاثیر دانشگاه بر مهارت‌هاي ارتباطی بر اساس مقایسه دانش‌آموزان و دانشجویان. دانشور رفتار (دو ماهنامه علمی-پژوهشی دانشگاه شاهد)، ١٢ (١٥)،٣٢-٢١.
شرفی، م. و طاهرپور، م. (1397). راهکارهای افزای، ازدواج و گسترش فرهنگ ازدواج با تأکید بر رویکرد اسلامی. نشریه مهندسی فرهنگی، 2(18-17)، ۵3-73.
شیری، ز. (1400). مهارت گفتگو برای همسران. تهران: نشر سازمان بهزیستی کشور.
صداقت خواه، ع. و بهزادی پور، س. (1398). پيشبيني کيفيت روابط زناشويي بر اساس باورهای ارتباطي، ذهن آگاهي و انعطاف پذيری روان شناختي. فصلنامه علمي-پژوهشي زن و جامعه، 8 (2)، 57-76.
نسخه زودآیند |
گاتمن، ج. و سیلور، ن. (1399). هفت اصل اخلاقی براي موفقیت در ازدواج. ترجمه: مهدي قراچه داغی. تهران: نشر آسیم.
مرادی کوچی، ف. (1399). مقایسه رضایت جنسی و نگرش جنسی در مردان و زنان معتاد و غیر معتاد در شهر لار. پایان نامه کارشناسي ارشد، دانشگاه آزاد اسلامي واحد مرودشت، دانشکده روانشناسي و علوم تربیتي.
ملک زاده ترکمانی، پ.، امین پور، م.، بختیاری سعید، ب.، خلیلی، غ. و داورنیا، ر. (1397). بررسی اثربخشی مداخله بخشش محور بر دلزدگی زناشویی زنان آسیب دیده از پیمان شکنی همسر. علوم پزشکی زانکو، 19(60)، 31-45.
نجارپوریان، س.، بهرامی، ف. و. اعتمادی، ع. (1398). تاثیر آموزش تعهد پیش از ازدواج بر بهبود ویژگیهای تعهد دردختران دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی واحد فسا. خانواده پژوهی، 4 (13).
هراتیان، ع. ع.، جان بزرگی، م.، سالاری فر، م. و رسول زاده طباطبایی، س. ک. (1399). شناسایی عوامل ثبات زناشویی در جامعه ایرانی- اسلامی: رویکرد فراترکیب. زنان و خانواده، 8 (3)، 94-75.
هنرپروران، ن. (1399). مقایسه ثبات ازدواج و مولفههای عشق در دانشجویان با ازدواج سنتی و غیر سنتی دانشگاه‌های آزاد اسلامی استان فارس. زن و جامعه (جامعه شناسی زنان)، 7(ویژه نامه)، 17-27.
Adams, J. M., & Jones, W. H. (2017). The conceptualization of marital commitment: An integrative analysis. Journal of Personality and Social Psychology, 72(5), 1177–1196.
Ambrož, M., Suklan, J., & Jelovac, D. (2021). Values and Virtues as Correlates of Quality and Stability of Romantic Relationships and Marriage in a Post-Socialist Transitional Society. Social Sciences, 3(10), 2-89.
Baker, A. M. (2019). Marital Stability and Spiritual Growth: A Phenomenological Study on Christian Premarital Counseling (Doctoral dissertation).
Braithwaite, S. R., Mitchell, C. M., Selby, E. A., & Fincham, F. D. (2016). "Trait forgiveness and enduring vulnerabilities: Neuroticism and catastrophizing influence relationship satisfaction via less forgiveness". Personality and Individual Differences, 12(94), 237–246.
Bühler, J. L., Krauss, S., & Orth, U. (2021). Development of relationship satisfaction across the life span: A systematic review and meta-analysis. Psychological Bulletin, 147(10), 1012-1053.
Carr, D., Freedman, V. A., Cornman, J. C., & Schwarz, N. (2014). "Happy marriage, happy life? Marital quality and subjective well-being in later life". Journal of Marriage and Family, 21(76), 930-948.
Cohen, O., Geron, Y., & Farchi, A. (2010). A typology of marital quality of en¬during marriages in Israel. J Fam Issues; 7(31), 727-747
De Angelis, M. (2017). Separating the Doing and the Deed: Capital and the Continuous Character of Enclosures. Historical Materialism-research in Critical Marxist Theory, 3 (12), 57-87.
Eken, E. (2017). The role of early maladaptive schemas on romantic relationships: a review
Eysenck, H. J. (2021). "Personality, marital satisfaction, and divorce": Expression of concern. Psychological Reports, 124(2), 922–924
Fincham F. D., Beach S. R., & Davila J. (2020). Forgiveness and conflict resolution in marriage. Journal of Family Psychology, 18, 72-81.
Harmon, D. K. (2020). Black men and marriage: The impact of spirituality, religiosity, and marital commitment on marital satisfaction. The University of Alabama.
Indumathy, J., & Kanth, B. (2021). Communication Pattern, Dyadic Adjustment, and Parenting Practices among Married Couples in India: Mediating Role of Dyadic Coping. Journal of Family Issues, 26(12), 56-78.
Karney, B. R., & Bradbury, T. N. (2020). Research on marital satisfaction and stability in the 2010s: Challenging conventional wisdom. Journal of Marriage and Family, 82(1), 100–116.
Lamela, D., Figueiredo, B., Morais, A., Matos, P., & Jongenelen, I. (2020). Are measures of marital satisfaction valid for women with depressive symptoms? The examination of factor structure and measurement invariance of the Couple Satisfaction Index‐4 across depression levels in Portuguese women. Clinical Psychology & Psychotherapy, 27(2), 214–219.
Landis, M., Peter-Wight, M., Martin, M., & Bodenmann, G. (2013). Dyadic cop¬ing and marital satisfaction of older spouses in long-term mar¬riage. GeroPsych (Bern); 5(26), 39-47
Lucas, R. E. (2017). Reexamining adaptation and the set point model of happiness: Reaction changein maritalstatus. Journal of Personality and Social Psychology, 84(3), 527 -539.
Macaskill, A. (2019). Defining forgiveness: Christian clergy and general population perspectives. Journal of personality, 73(5), 1237-66.
Masters, K. S. (2018). Does compassion mediate the intrinsic religion-health relationship? Annals of Behavioral Medicine, 30(3), 217-224.
نسخه زودآیند |
Mitchell, K. S & Plauche, H. (2018). Marital Stability. Encyclopedia of Family Studies, 1-2.
Mosko, J. (2020). Commitment and attachment dimensions. In partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy: Purdue University.
Mullins, D. (2016). The effects of religion on enduring marriages. Soc Sci; 14(5), 24.
Pereira‑Morales, A. J., Adan, A., Sandra Lopez‑Leon, S., Diego, A., & Forero, D. A. (2018). "Personality traits and health‑related quality of life: the mediator role of coping strategies and psychological distress". Ann Gen Psychiatry, 17(25), 123-156.
Peters, M., Potter, C.M., Kelly, L., & Fitzpatrick, R. (2019). Self-efficacy and health-related quality of life: a cross-sectional study of primary care patients with multi-morbidity. Health Qual Life Outcomes, 17(37), 1-11.
Pflieger, J. C., Richardson, S. M., Stander, V. A., & Allen, E. S. (2021). Risk and protective factors predictive of marital instability in U.S. military couples. Journal of Family Psychology. Advance online publication.
Phillips, T.M., Wilmoth, J.D., & Marks, L.D. (2012). Challenges and conflicts... strengths and supports: a study of enduring African American marriages. J Black Stud; 6 (43), 936-952
Randall, A. K., & Bodenmann, G. (2017). "Stress and its associations with relationship satisfaction". Current Opinion in Psychology, 5(13), 96–106
Rauer, A., Williams, L., & Jensen, J. (2017). Finer distinctions: variability in satisfied older couples’ problem‐solving behaviors. Fam Process; 2(56), 501-517
Sanchez-Fuentes, M. D. M., & Santos-Iglesias, P. (2015). Validation of the interpersonal exchange model of sexual satisfaction questionnaire in a Spanish sample. The Journal of Sex Research, 52(9), 1028-1041.
Schoebi, D., & Randall, A. K. (2019). Emotional dynamics in intimate relationships. Emotion Review, 5, 202-210.
Shields, E. P. (2019). The effect of religiosity and marital Commitment on marital satisfaction and stability. Unpublished doctoral dissertation: Brigham Yong University.
Timoth, W. S., & Paula, G. W. (2016). "Assessment of social traits in married couples: Self-reports versus spouse ratings around the interpersonal circumflex". Psychological Assessment, 28(6), 726-736
Timothy-Springer, R., & Johnson, E.J. (2016). Qualitative study on the expe¬riences of married couples. J Hum Behav Soc Environ; 4(28), 889-902
Tong, W., Jia, J., He, Q., Lan, J., & Fang, X. (2021). The trajectory of marital satisfaction among Chinese newlyweds: Intrapersonal, interpersonal, and stress predictors. Developmental Psychology, 57(4), 597–608.