پیش‌بینی سازگاری اجتماعی کودکان براساس مکانیزم‌های دفاعی و راهبردهای مسأله محور در والدین با میانجی‌گری حساسیت اضطرابی

محورهای موضوعی : فصلنامه تعالی مشاوره و روان درمانی

ربابه محمدی ¹ ( کارشناس ارشد روانشناسی بالینی، گروه روانشناسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران. )
افسانه صبحی ² ( استادیار، گروه روان‌شناسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران؛ )

تاریخ دریافت : 1401/12/22 تاریخ پذیرش : 1403/06/22 تاریخ انتشار : 1403/07/05

کلید واژه: سازگاری اجتماعی کودکان, مکانیزم دفاعی, راهبردهای مسأله محور, حساسیت اضطرابی.,

چکیده مقاله :

هدف: هدف از پژوهش حاضر تعیین رابطه بین سازگاری اجتماعی براساس مکانیزم‌های دفاعی و راهبردهای مسأله محور در والدین با میانجی‌گری حساسیت اضطرابی در دانش آموزان دختر مقطع ابتدایی شهر زنجان بود.

روش: روش پژوهش همبستگی بود. جامعه آماری تمامی دختران دانش آموز مقطع ابتدایی منطقه دو شهر زنجان بودند که 200 نفر به شیوه دردسترس انتخاب شدند. برای جمع آوری داده‌ها از پرسشنامه سازگاری دخانچی (1377)، پرسشنامه مکانیزم دفاعی اندروز و همکاران (1993)، پرسشنامه مقابله با موقعیت‌های استرس‌زا Lazarus و Folkman (1985) و حساسیت اضطرابی فلوید و همکاران (2005) استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 25 و AMOS23 استفاده شد.

یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که مکانیزم‌های دفاعی والدین بر سازگاری اجتماعی اثر معناداری ندارد، اما راهبردهای مسأله محور در والدین حساسیت اضطرابی می­‌تواند سازگاری اجتماعی کودکان را پیش‌بینی کند. راهبردهای مسأله‌محور در والدین و مکانیزم دفاعی والدین نیز می­‌توانند حساسیت اضطرابی را پیش‌بینی کنند(0.05>p). نتایج اثرات غیرمستقیم نشان داد که حساسیت اضطرابی در بین راهبردهای مسأله محور در والدین و سازگاری اجتماعی نقش میانجی دارد (0.05>p). همچنین حساسیت اضطرابی در بین مکانیزم‌های دفاعی و سازگاری اجتماعی کودکان نقش میانجی دارد (0.05>p).

نتیجه‌گیری: با توجه به اینکه یافته‌ها نشان داد که مکانیزم‌های دفاعی و راهبردهای مسأله محور در والدین و حساسیت اضطرابی نقش معناداری در سازگاری اجتماعی کودکان دارند، پیشنهاد می­‌شوند روانشناسان و مشاوران مدارس و هسته‌­های مشاوره در آموزش و پرورش اقدامات درمانی و آموزشی برای افزایش سازگاری اجتماعی با تأکید بر متغیرهای مذکور برنامه‌ریزی نمایند.

 

چکیده انگلیسی:

Purpose: The purpose of this study was to determine the relationship between social adaptation based on defense mechanisms and problem-oriented strategies in parents with the mediation of anxiety sensitivity in elementary school female students in Zanjan city.

 

Methodology: The research method was correlation. The statistical population was all primary school girls in two cities of Zanjan, 200 of whom were selected using the available method. To collect data, Dakhanchi's adjustment questionnaire (1998), Andrews et al.'s (1993) defense mechanism questionnaire, Lazarus and Folkman's (1985) coping with stressful situations questionnaire, and Floyd et al.'s (2005) anxiety sensitivity questionnaire were used. For data analysis, Pearson correlation coefficient and path analysis were used using SPSS version 25 and AMOS23 software.

 

Findings: The results showed that parents' defense mechanisms have no significant effect on social adjustment, but problem-oriented strategies in anxiety-sensitive parents can predict children's social adjustment. Problem-oriented strategies in parents and parents' defense mechanism can also predict anxiety sensitivity (p<0.05). The results of indirect effects showed that anxiety sensitivity has a mediating role between problem-oriented strategies in parents and social adjustment (p<0.05). Also, anxiety sensitivity plays a mediating role between defense mechanisms and social adaptation. Parents' children have a mediating role (p<0.05).

Conclusion: Considering that the results showed that defense mechanisms and problem-oriented strategies in parents and anxiety sensitivity have a significant role in children's social adaptation, it is suggested that psychologists and school counselors and counseling centers in education take measures Plan therapy and education to increase social adaptation with emphasis on the mentioned variables.

منابع و مأخذ:

Abedini, S. (2011). Examining the relationship between adjustment levels and adolescent personality traits. Journal of Behavioral Sciences, 4(2), 97-106. [Link]
Aldao, A., Nolen-Hoeksema, S., & Schweizer, S. (2010). Emotion-regulation strategies across psychopathology: A meta-analytic review. Clinical psychology review, 30(2), 217-237. [Link]
Antonioni, A., Raho, E. M., Sensi, M., Di Lorenzo, F., Fadiga, L., & Koch, G. (2024). A new perspective on positive symptoms: expression of damage or self-defence mechanism of the brain?. Neurological Sciences, 45(5), 2347-2351.‏ [Link]
Barnes, G. M., Welte, J. W., Hoffman, J. H., & Dintcheff, B. A. (1999). Gambling and alcohol use among youth: Influences of demographic, socialization, and individual factors. Addictive behaviors, 24(6), 749-767. [Link]
Brechet, C., d'Audigier, L., & Audras-Torrent, L. (2022). The use of drawing as an emotion regulation technique with children. Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts, 16(2), 221.‏ [Link]
Deb, S., McGirr, K., Bhattacharya, B., & Sun, J. (2015). Role of home environment, parental care, parents’ personality and their relationship to adolescent mental health. [Link]
Gross J. J., & A., T. R. (2007). Emotion regulation: Conceptual foundations. In Gross J. J. (Ed.), Handbook of emotion regulation (Vol. 3-24). New York, NY: Guildford Press. [Link]
Hart, J. (2014). Toward an integrative theory of psychological defense. Perspectives on Psychological Science, 9(1), 19-39. [Link]
Hosseini Kalaie, S. . S., & Asadi, M. (2020). The Effectiveness of successful parenting education to Mothers on Emotional, Educational and Social adjustment in adolescent girls. Counseling Culture and Psycotherapy, 11(43), 89-120. [Link]
House, H. P., Kochendorfer, L. B., Brumariu, L. E., & Kerns, K. A. (2023). Validating the Negative Emotion Regulation Inventory Measure of Emotion Regulation for Children in Preadolescence. The Journal of Early Adolescence, 43(2), 244-259. [Link]
Karimi Baghmolek, A. (2017). Predicting individual and social adaptation based on defense mechanisms in student teachers. Quarterly Journal of Theory and Practice in Teacher Education, 4(2), 104-120. [Link]
Kim, S. G., Weissman, D. G., Sheridan, M. A., & McLaughlin, K. A. (2023). Child abuse and automatic emotion regulation in children and adolescents. Development and psychopathology, 35(1), 157-167. [Link]‏
Lindblom, J., Punamäki, R.-L., Flykt, M., Vänskä, M., Nummi, T., Sinkkonen, J., Tiitinen, A., & Tulppala, M. (2016). Early family relationships predict children’s emotion regulation and defense mechanisms. Sage Open, 6(4), 2158244016681393. [Link]
Liu, J., & Chen, S. (2023). Embedded Coexistence: Social Adaptation of Chinese Female White-Collar Workers in Japan. Sustainability, 15(2), 1294. [Link]
Melnyk, B. M. (2020). Reducing healthcare costs for mental health hospitalizations with the evidence-based COPE program for child and adolescent depression and anxiety: a cost analysis. Journal of Pediatric Health Care, 34(2), 117-121. [Link]
Miranda, B., & Louzã, M. R. (2015). The physician’s quality of life: Relationship with ego defense mechanisms and object relations. Comprehensive psychiatry, 63, 22-29. [Link]
Norr, A. M., Allan, N. P., Reger, G. M., & Schmidt, N. B. (2018). Exploring the pathway from anxiety sensitivity intervention to suicide risk reduction: Chained mediation through anxiety and depressive symptoms. Journal of affective disorders, 231, 27-31. [Link]
Ntre, V., Papanikolaou, Κ., Amanaki, E., Triantafyllou, K., Tzavara, C., & Kolaitis, G. (2022). Coping Strategies in mothers of children with autism spectrum disorder and their relation to maternal stress and depression. Psychiatriki, 33(3), 210e218. [Link]
Richey, J. A., Schmidt, N. B., Hofmann, S. G., & Timpano, K. R. (2010). Temporal and structural dynamics of anxiety sensitivity in predicting fearful responding to a 35% CO2 challenge. Journal of anxiety disorders, 24(4), 423-432. [Link]
Ruan, Q. N., Chen, Y. H., & Yan, W. J. (2023). A network analysis of difficulties in emotion regulation, anxiety, and depression for adolescents in clinical settings. Child and adolescent psychiatry and mental health, 17(1), 29.‏ [Link]
SafarianTousi, M. Reza., Razazzadeh, M., & Haji Arbabi, F. (2021). The relationship between perceived psychological pressure and parental child abuse with social adjustment and stubbornness-confrontational disobedience in Mashhad elementary school boys. New ideas of psychology quarterly. (13), 1-9. [Link]
Thompson, R. A. (2014). Stress and child development. The future of children, 41-59. [Link]
Vachet, J. (2022). Coping Strategies and Defence Mechanisms. In Fantasy, Neoliberalism and Precariousness: Coping Strategies in the Cultural Industries (pp. 67-91). Emerald Publishing Limited.‏ [Link]
Viana, A. G., Trent, E. S., Raines, E. M., Woodward, E. C., Storch, E. A., & Zvolensky, M. J. (2021). Childhood anxiety sensitivity, fear downregulation, and anxious behaviors: Vagal suppression as a moderator of risk. Emotion, 21(2), 430. [Link]
Witcraft, S. M., Perry, M. M., Viana, A. G., Tull, M. T., & Dixon, L. J. (2024). A Preliminary Investigation of Prenatal Anxiety Sensitivity and Postpartum Distress. Journal of Midwifery & Women's Health, 69(1), 58-63.‏ [Link]
Yosep, I., Mardhiyah, A., & Hikmat, R. (2022). Adolescent coping strategies with parental divorce: A narrative review. Science Midwifery, 10(2), 1079-1085. [Link]
Zhu, J., Xiao, B., Hipson, W., Yan, C., Coplan, R. J., & Li, Y. (2021). Social avoidance and social adjustment: The moderating role of emotion regulation and emotion lability/negativity among Chinese preschool children. Frontiers in Psychology, 12, 618670. [Link]

متن کامل:



14 شناسایی عوامل موثر بر آشفتگی زناشویی با استفاده از تحلیل مضمون

 

Journal of Counselling Excellence and Psychotherapy: Issue 13, Summer 2024; pages 1-10
Predicting Children's Social Adaptation based on Defense Mechanisms and Problem-Oriented Strategies in Parents with the Mediation of Anxiety Sensitivity
Article Info	Abstract
Authors: Robabe Mohammadi1, Afsaneh Sobhi*2	Purpose: The purpose of this study was to determine the relationship between social adaptation based on defense mechanisms and problem-oriented strategies in parents with the mediation of anxiety sensitivity in elementary school female students in Zanjan city. Methodology: The research method was correlation. The statistical population was all primary school girls in two cities of Zanjan, 200 of whom were selected using the available method. To collect data, Dakhanchi's adjustment questionnaire (1998), Andrews et al.'s (1993) defense mechanism questionnaire, Lazarus and Folkman's (1985) coping with stressful situations questionnaire, and Floyd et al.'s (2005) anxiety sensitivity questionnaire were used. For data analysis, Pearson correlation coefficient and path analysis were used using SPSS version 25 and AMOS23 software. Findings: The results showed that parents' defense mechanisms have no significant effect on social adjustment, but problem-oriented strategies in anxiety-sensitive parents can predict children's social adjustment. Problem-oriented strategies in parents and parents' defense mechanism can also predict anxiety sensitivity (p<0.05). The results of indirect effects showed that anxiety sensitivity has a mediating role between problem-oriented strategies in parents and social adjustment (p<0.05). Also, anxiety sensitivity plays a mediating role between defense mechanisms and social adaptation. Parents' children have a mediating role (p<0.05). Conclusion: Considering that the results showed that defense mechanisms and problem-oriented strategies in parents and anxiety sensitivity have a significant role in children's social adaptation, it is suggested that psychologists and school counselors and counseling centers in education take measures Plan therapy and education to increase social adaptation with emphasis on the mentioned variables.
Keywords: children's social adaptation, defense mechanism, problem-oriented strategies, anxiety sensitivity.
Article History: Received: 2023-03-13 Accepted: 2024-09-12 Published: 2024-09-22
Correspondence: Email:  [e-mail]
1.       Master of Clinical Psychology, Department of Psychology, Zanjan Branch, Islamic Azad University, Zanjan, Iran. 2.       Assistant Professor, Department of Psychology, Zanjan Branch, Islamic Azad University, Zanjan, Iran. (Corresponding Authur)

 

 

 

 

 

 

 

فصلنامه تعالی مشاوره و روان درمانی                                                 تاریخ دریافت: 22/12/1401 دوره 13، تابستان 1403، صفحات 10-1                                                      تاریخ پذیرش: 22/06/1403

 

 

 

 

پیش‌بینی سازگاری اجتماعی کودکان براساس مکانیزم‌های دفاعی و راهبردهای مسأله محور در والدین با میانجی‌گری حساسیت اضطرابی

ربابه محمدی¹، افسانه صبحی²

 

چکیده

هدف: هدف از پژوهش حاضر تعیین رابطه بین سازگاری اجتماعی براساس مکانیزم‌های دفاعی و راهبردهای مسأله محور در والدین با میانجی‌گری حساسیت اضطرابی در دانش آموزان دختر مقطع ابتدایی شهر زنجان بود. 

روش: روش پژوهش همبستگی بود. جامعه آماری تمامی دختران دانش آموز مقطع ابتدایی منطقه دو شهر زنجان بودند که 200 نفر به شیوه دردسترس انتخاب شدند. برای جمع آوری داده‌ها از پرسشنامه سازگاری دخانچی (1377)، پرسشنامه مکانیزم دفاعی اندروز و همکاران (1993)، پرسشنامه مقابله با موقعیت‌های استرس‌زا Lazarus و Folkman (1985) و حساسیت اضطرابی فلوید و همکاران (2005) استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 25 و AMOS23 استفاده شد. 

یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد که مکانیزم‌های دفاعی والدین بر سازگاری اجتماعی اثر معناداری ندارد، اما راهبردهای مسأله محور در والدین حساسیت اضطرابی می­تواند سازگاری اجتماعی کودکان را پیش بینی کند. راهبردهای مسأله محور در والدین و مکانیزم دفاعی والدین نیز می­توانند حساسیت اضطرابی را پیش بینی کنند(05/0>p). نتایج اثرات غیر مستقیم نشان داد که حساسیت اضطرابی در بین راهبردهای مسأله محور در والدین و سازگاری اجتماعی نقش میانجی دارد (05/0>p). همچنین حساسیت اضطرابی در بین مکانیزم‌های دفاعی و سازگاری اجتماعی کودکان نقش میانجی دارد (05/0>p). 

نتیجه‌گیری: با توجه به اینکه یافته‌ها نشان داد که مکانیزم‌های دفاعی و راهبردهای مسأله محور در والدین و حساسیت اضطرابی نقش معناداری در سازگاری اجتماعی کودکان دارند، پیشنهاد می­شوند روانشناسان و مشاوران مدارس و هسته­های مشاوره در آموزش و پرورش اقدامات درمانی و آموزشی برای افزایش سازگاری اجتماعی با تأکید بر متغیرهای مذکور برنامه‌ریزی نمایند.

کلیدواژه‌ها: سازگاری اجتماعی کودکان، مکانیزم دفاعی، راهبردهای مسأله محور، حساسیت اضطرابی.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

سازگاري اجتماعی به معناي سازگاري فرد با محیط اجتماعی خودش می‌باشد که این سازگاري ممکن است با تغییر دادن خود یا محیط ایجاد شود که به رابطه متعادل بین شخص و محیط اشاره دارد، به این طریق که فرد نیازهاي خود را مطابق با خواستهای اجتماعی ارضا کند ( Hosseini Kalaie& Asadi, 2020; Liu & Chen, 2023). یادگیری تنظیم تجارب و تکانه‌های هیجانی یکی از مهم‌ترین وظایف رشدی کودک در سال‌های اولیه است. شواهد محکمی وجود دارد مبنی بر اینکه هم تنظیم هیجان (Aldao et al., 2010) و هم مکانیسم­های دفاعی والدین  برای سلامت روانی و عملکرد اجتماعی-عاطفی مهم هستند (2024 Antonioni et al,) علاوه بر این، در حالی که تحقیقات تجربی قابل توجهی در مورد توسعه تنظیم هیجان در دسترس است، تحقیق در مورد مکانیسم‌های دفاعی کودکان و پیش‌بینی‌کننده‌های اولیه آن‌ها کمیاب‌تر است (Vachet et al,2022;Abedini, 2011).

 تنظیم حالات عاطفی مانند احساسات، خلق و خو، استرس و تکانه‌های انگیزشی به حفظِ رفتارهای هدفمند، خلق مثبت و احساس امنیت کمک می‌کند (Hart, 2014). به گفته Gross و Thompson  (2007)، چنین فرآیندهای تنظیم عاطفی شامل تنظیم هیجان و مکانیسم‌های دفاعی می‌شود. تنظیم هیجان به فرآیندهایی اشاره دارد که افراد برای تأثیرگذاری بر احساسات، نحوه تجربه و زمان و چگونگی بیان آن­ها استفاده می­کنند (House et al., 2023). مکانیسم‌های دفاعی تجارب عاطفی را به طور ناخودآگاه تعدیل می‌کنند، بدون اینکه آگاهانه در دسترس باشند ( Miranda & Louzã, 2015; Gross J. J. & A., 2007).  هدف آنها حفظ احساس امنیت روانی با ایجاد تحریفات شناختی و محدود کردن تجربه آگاهانه احساسات منفی است (Hart, 2014; Lindblom et al., 2016; Melnyk, 2020). Karimi Baghmolek (2017) در پژوهشی نشان داد که مکانیسم‌های دفاعی می­توانند سازگاری فردی و اجتماعی را پیش بینی نمایند.

تنظیم هیجان والدین ممکن است ارتباط نزدیکی با سازگاری اجتماعی کودکان داشته باشند. اثرات اجتماعی شدن کودک به ویژگی‌های خلقی خود کودک بستگی دارد.  برخی از ویژگی‌ها، مانند اجتناب اجتماعی، ممکن است یک عامل خطر در توسعه روابط اجتماعی کودکان باشد؛ به عنوان مثال، کودکانِ با سازگاری اجتماعی ضعیف، تمایل دارند به موقعیت‌های اجتماعی استرس‌زا با واکنش پذیری و نوسانات عاطفی بیشتر پاسخ دهند. اما داشتن مهارت‌های تنظیم هیجان بیشتر به کاهش واکنش‌های هیجانی در موقعیت‌های استرس‌زا و اضطراب‌زا کمک می‌کند. به طور مشابه، نقص در توانایی تنظیم هیجان و افزایش ناتوانی ممکن است به تقویت مهارت‌های اجتماعی نامناسب کودکان کودکانِ با سازگاری اجتماعی ضعیف کمک کند و طرد و طرد همسالان را برانگیزد (Zhu et al., 2021) ؛ در عوض برخی از عوامل عاطفی ممکن است به عنوان یک عامل محافظتی عمل کنند که خطر را کاهش می‌دهد و از کودکان با چنین ویژگی‌هایی در برابر مشکلات سازگاری اجتماعی محافظت می­کند ( Brechet et al, 2022)، به طور خاص، توانایی کمتر در تنظیم احساسات منفی در طول تعامل اجتماعی ممکن است به اضطراب پایدار کمک کند. در واقع، مطالعات قبلی نشان داده‌اند که توانایی تنظیم احساسات منفی برای کودکانی که از نظر اجتماعی گوشه‌گیر هستند، مهم است (Kim et al, 2023).  راهبردهای کنار آمدن با استرس که زیر مجموعه تنظیم هیجان هستند، مجموعه‌ای از تلاش‌های شناختی و رفتاری فرد است که برای تعبیر و تفسیر و اصلاح وضعیت تنش‌زا به کار می‌رود و به کاهش تنش ناشی ازآن منجر می‌شوند (Yosep et al., 2022). در مقابل، استفاده از راهبردهای سازگارانه مانند راهبرد مسأله مدار باعث کاهش افسردگی و افزایش سطح کلی انطباق در این بیماران می‌شود (Ruan et al, 2023). برای این منظور داشتن سبک‌های کنار آمدن با استرس ضروری می‌باشد که طبق برنامه سازمان بهداشت جهانی سبک‌های کنار آمدن با استرس شامل 10 مهارت می‌شود که عبارتند از: مهارت‌‌هاي توانایی در مسایلی شامل ارتباط موثر، برقراري رابطه بین فردي موثر، تصمیم گیري، حل مساله، تفکر خلاق، تفکر نقاد، آگاهی از خود، همدلی با دیگران، مقابله با هیجانات (شکست، اضطراب، افسردگی و غیره) و سبک‌های کنار آمدن با استرس می‌باشد (Ntre et al., 2022). در پژوهش Saffariantoosi  و همکاران (2021) مشخص شد که بین بعد لجبازی – نافرمانی و فشار روانی ادراک شده والدین؛ بین تمامی ابعاد کودک آزاری و لجبازی – نافرمانی مقابله‌ای؛ بین فشار روانی ادراک شده والدین با سازگاری اجتماعی؛ بین سازگاری اجتماعی و ابعاد کودک آزاری ارتباط معنادار وجود دارد.

حساسیت اضطرابی که به عنوان ترس از احساسات مرتبط با اضطراب تعریف می‌شود (Deb et al., 2015).  به دلیل این باور که این احساسات پیامدهای جسمی، اجتماعی یا روانی فاجعه باری خواهند داشت، یک عامل خطر قوی برای اختلالات عاطفی و سازگاری در کودکان است (Witcraft et al, 2024) . تحقیقات نشان داده است که نقص در توانایی تنظیم برانگیختگی و احساسات به طور کلی با مشکلات اضطراب دوران کودکی مرتبط است. همچنین نشان داده است که کودکان مبتلا به اختلال اضطراب مشکلات بیشتری را در تنظیم احساسات منفی مانند نگرانی، غم و عصبانیت گزارش می‌کنند ( Richey et al., 2010. 

فرهنگ ایران به عنوان یک فرهنگ جمع‌گرا به وابستگی متقابل و هماهنگی اجتماعی اهمیت می‌دهد، بنابراین، والدین و معلمان ایرانی ارزش‌ها را تأیید می‌کنند و فرزندان خود را برای تقویت همکاری، سرکوب خشم و پرخاشگری اجتماعی می‌کنند  و مهارت‌های تنظیم هیجان کودکان بسیار ارزشمند و تقویت می‌شود. بنابراین، تنظیم هیجان ممکن است در کاهش ناسازگاری در میان کودکانی که سازگاری اجتماعی کمی دارند مفید باشد. علاوه بر این، باید در نظر گرفته شود که چگونه سختی‌ها و استرس‌های مرتبط با بیماری همه‌گیر با مهارت‌های مهم رشدی مانند خودتنظیمی ارتباط دارند. خودتنظیمی شامل توانایی مدیریت افکار و رفتارها و حمایت از موفقیت رابطه‌ای، تحصیلی و شغلی و همچنین سلامت جسمانی در دوران کودکی و بزرگسالی است. مهم‌تر از همه، نحوه واکنش کودکان به عوامل استرس‌زا، به ویژه استرس‌های طولانی مدت و غیرقابل پیش‌بینی مانند آن‌هایی که توسط یک بیماری همه‌گیر جهانی ایجاد می‌شود، ممکن است پیامدهای مهمی برای توسعه خود تنظیمی داشته باشد (Thompson, 2014). براساس تمهیدات یاد شده پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سوال است که آیا مکانیزم‌های دفاعی و راهبردهای مسأله محور در والدین با میانجی­گری و حساسیت اضطرابی می­توانند سازگاری اجتماعی کودکان را پیش‌بینی کنند؟

روش

مطالعه حاضر از هدف کاربردی و از نظر ماهیت از نوع همبستگی (Correlation) است. جامعه آماری این مطالعه شامل تمامی دختران دانش آموز مقطع ابتدایی ناحیه 2 شهر زنجان می‌باشد (1511 دانش آموز دختر مقطع ابتدایی) حجم نمونة پژوهش حاضر براساس فرمول کرجسی و مورگان (1985) 306 نفر محاسبه گردید که به روش نمونه گیری بصورت در دسترس انتخاب شدند. برای اجرای پژوهش پس از اخذ معرفی نامه و کد اخلاق به شناسه IR.IAU.Z.REC.1401.003 از کمیته اخلاق دانشگاه آزاد زنجان اخذ شد. جهت اجرای این مطالعه از دانشگاه معرفی نامه به آموزش و پرورش ناحیه دو شهر زنجان جهت توزیع پرسشنامه‌ها به مدارس اخذ با توضیح اهداف و کاربردهای پژوهش به بعد آموزش و پرورش مجوز توزیع پرسشنامه‌های پژوهش اخذ گردید. سپس در ماه‌های فروردین و اردیبهشت 1401 پرسشنامه­های پژوهش بصورت الکترونیکی در بستر پلت فرم شاد (SHADAP) که شبکه اجتماعی مجازی دانش آموزان بوده در مدارس ابتدایی دخترانه در ناحیه 2 شهر زنجان توزیع گردید. پژوهشگر با حضور در مدارس و توضیح اهداف و کاربردهای پژوهش به مدیران و معاونان مدارس، ضمن جلب رضایت، از آنها برای توزیع پرسشنامه‌ها کمک می‌گرفت. معیارهای ورود عبارت بودند از 1-جنسیت دختر، 2- مشغول به تحصیل در مقطع ابتدایی، 3- زندگی با خانواده اصلی. معیار خروج نیز نقص در تکمیل پرسشنامه‌ها بود (دانش آموزان در صورتی که به بیش از 20% از سوالات پژوهش پاسخ نمی دادند از مطالعه خارج می‌شدند). پژوهشگران برای رعایت اخلاق پژوهش مواردی از قبیل 1- آزمودنی‌ها در این پژوهش به صورت کاملاً داوطلبانه و تحت اختیار تام خود در این مطالعه شرکت نموده‌اند.2- رعایت حق بی‌نام بودن پرسشنامه‌ها 3- داشتن تعهد اخلاقی به محرمانه نگه داشتن پاسخ هارا لحاظ کردند. برای تجزیه و تحلیل داده‌های جمع آوری شده از فراوانی، درصد، میانگین، انحراف استاندارد، ضریب تحلیل مسیر استفاده شد. انجام كليه محاسبات با استفاده از برنامه آماري 26- Amos,SPSS صورت گرفت.

ابزار

مقیاس سازگاري کودکان³(CSDS): این مقیاس توسط Dokhanchi's(1998) به منظور سنجش سطح سازگاري اجتماعی کودکان ساخته شده است. این مقیاس داراي 37 سؤال در یک طیف چهار درجهاي لیکرت از هیچ وقت (0) تا بیشتر اوقات (4) نمره‌گذاري می‌شود که توسط مادر یا معلم کودك که با وضعیت رفتاري کودك هماهنگی بیشتري دارند، تکمیل می‌شود. حداقل و حداکثر نمره در این پرسشنامه 0 تا 111 است. این مقیاس سطح سازگاري کودك را در پنج سطح خیلی پایین با نمره کمتر از 52، پایین با نمره 65 تا 52، متوسط با نمره بین 77 تا 65، بالا با نمره بین 90 تا 77 و خیلی بالا با نمره بیشتر از 90 می‌سنجد. اعتبار این پرسشنامه با استفاده از روش دو نیمه کردن معادل 79/0 و روایی آن معادل 81/0 درصد در مطالعه Dokhanchi's(1998)  گزارش شده است.

پرسشنامه سبک­های دفاعی (40-DSQ)⁴: این پرسشنامه براساس الگوي سلسله مراتبي دفاع­ها توسط اندروز و همکاران (1993) تدوین گردیده که شامل 40 سوال است و 50 دفاع را در سه سطح رشدنایافته (انکار، جداسازي، ناارزنده‌سازي، برون‌ریزي، جسماني سازي، خیال‌پردازي اوتیستیک، لایه‌سازي، دلیل تراشي، جابجایي، پرخاشگري منفعلانه و فرافکني)، رشدیافته (تصعید، طنز، فرونشاني و پیشاپیش نگري) و روان‌آزرده (ابطال، دیگردوستي، آرماني‌سازي و واکنش وارونه) ارزیابي مي‌کند. سوالات در یک طیف لیکرت 9 درجه­اي (از کاملاً موافق تا کاملاًمخالف) تنظیم شده و نمره بالاتر از 10 در هر دفاع نشانه استفاده فرد از آن دفاع مي­باشد (اندروز و همکاران، 1993) آلفاي کرونباخ این آزمون در نمونه ایراني در تحقیق بشارت و همکاران (1380) براي هر یک از سبک‌هاي رشدیافته، رشدنایافته و روان‌آزرده به ترتیب 75/0 ،73/0 و 74/0 و ضریب پایایي بازآزمایي با فاصله چهار هفته 82/0 گزارش شده است. روایي همگراي این پرسشنامه نیز از طریق اجراي همزمان مقیاس‌هاي مختلف مورد تایید قرار گرفته است. همچنین در تحقیق حیدري نسب و (1386) نیز ضریب آلفاي کرونباخ معادل 84/0 بهدست آمده است و اعتبار پرسشنامه از طریق بازآزمایي سنجیده و مناسب گزارش شده است.

پرسشنامه مقابله با موقعیت‌های استرس‌زا (CISS-SF⁵): این پرسشنامه توسط لازاروس و فولکمن⁶ (1988) ساخته شد و دارای 66 سوال است که به شیوه لیکرت 4 درجه­ای (اصلاً استفاده نکرده­ام= 0 تا بسیار استفاده کرده­ام=3) نمره­گذاری می‌شود. پرسشنامه راهبردهای مقابله­ای دارای 8 زیرمقیاس است که عبارتند از:1) مقابله مستقیم؛ 2) دوری­گزینی یا فاصله­گیری؛ 3) خویشتنداری؛ 4) جستجوی حمایت اجتماعی؛ 5) مسئولیت­پذیری؛ 6) گریز-اجتناب؛ 7) مسأله گشایی برنامه­ریزی شده؛ 8) ارزیابی مجدد مثبت. این 8 الگوی مقابله­ای به دو دسته کلی تقسیم می­شوند که عبارتند از: 1-راهبرد­های مسأله محور: جستجوی حمایت اجتماعی، مسئولیت­پذیری، مسأله گشایی برنامه­ریزی شده و ارزیابی مجدد مثبت و 2-راهبردهای هیجان محور: مقابله مستقیم، دوری گزینی، گریز-اجتناب، خویشتنداری. لازاروس (1993) ثبات درونی زیرمقیاس­ها را با استفاده از آلفای کرونباخ برای زیرمقیاس راهبردهای مسأله محور 66/0 و برای راهبردهای هیجان محور 79/0 گزارش داد. Alipour و همکاران (1389) نیز پایایی این آزمون را 85/0 گزارش داد. برای نمره­گذاری این پرسشنامه دو روش وجود دارد که روش اول توصیه می‌شود: 1) به دست آوردن نمرات خام؛ 2) به دست آوردن نمرات نسبی.

پرسشنامه حساسیت اضطرابی (ASR-R)⁷: این پرسشنامه توسط فلوید و همکاران (2005) طراحی شده است و دارای 16 سوال و 3 مؤلفه ترس از نگراني­هاي بدني، ترس از نداشتن كنترل شناختي و ترس از مشاهده شدن اضطراب توسط ديگران می‌باشد و بر اساس طیف پنح گزینه ای لیکرت با سوالاتی مانند (وقتی نمی‌توانم توجه‌ام را روی کاری متمرکز کنم نگران می‌شوم که مبادا دیوانه شوم.) به سنجش حساسیت اضطرابی می‌پردازد. دامنه نمرات بین 0 تا 64 است (Floyd, Garfiled, & Marcus ، 2005). ساختار این پرسشنامه از سه عامل؛ ترس از نگرانی‌های بدنی (۸ گویه)، ترس از نداشتن کنترل شناختی (4 گویه) و ترس از مشاهده شدن اضطراب توسط دیگران (4 گویه) تشکیل شده است. بررسی ویژگی‌های روانسنجی این مقیاس، ثبات درونی بالای آن را (آلفای بین 80/0 تا 90/0) نشان داده است. اعتبار بازآزمایی بعد از ۲ هفته 75/0 و به مدت سه سال 81/0 بوده است که نشان می‌دهد ASI یک سازه شخصیتی پایدار است. اعتبار آن در نمونه ایرانی براساس سه روش همسانی درونی بازآزمایی محاسبه شد که برای کل مقیاس به ترتیب ضرایب اعتبار 93/0،95/0 و 97/0 به دست آمد. روایی بر اساس سه روش روایی همزمان، همبستگی خرده مقیاس‌ها با مقیاس کل و با یکدیگر و تحلیل عوامل محاسبه شد. روایی همزمان از طریق اجرای همزمان با پرسشنامه «SCL90» انجام شد که ضریب همبستگی 56/0 حاصل آن بود. ضرایب همبستگی با نمره کل در حد رضایت بخش و بین 74/0 تا 88/0 متغیر بود.

یافته‌ها

45 نفر( 5/22 %) پاسخ دهندگان در دامنه سنی 30-25 سال، 103 نفر(5/51 %) در دامنه سنی 35-30 سال و52 نفر ( 26 %) در دامنه سنی 34-40 سال قرار داشتند. 65 نفر ( 5/32%) پاسخ دهندگان دارای تحصیلات دیپلم و زیردیپلم، 98 نفر(49%) پاسخ دهندگان دارای تحصیلات فوق دیپلم و لیسانس و 37 نفر( 5/18 %) دارای تحصیلات فوق لیسانس و بالاتر بودند. میانگین متغیر مکانیزم‌های دفاعی رشد یافته 56/7± 92/151، مکانیزم­های دفاعی رشدنیافته ±56/150 و مکانیزم دفاعی روان آزرده 56/7±14/152 بود. میانگین سازگاری اجتماعی32/7±80/63، راهبردهای مسأله محور در والدین33/0 ±2/16و حساسیت اضطرابی16/2± 6/36 بود. مقدار شاخص اغماض⁸ و مقدار عامل تورم واریانس⁹ برای همه متغیرها 1 بدست آمد. مقدار شاخص اغماض بالا است (هر چه قدر مقدار این شاخص به 1 نزدیک باشد، نشان‌دهنده نبود رابطه هم خطی بین متغیرهای پیش بین است). مقدار VIF نیز مطلوب و حاکی از نبود رابطه خطی بین متغیرهای پیش‌بین است (هر قدر این شاخص از عدد 2 بزرگتر باشد، میزان هم خطی بیشتر است). بنابر این  نبود رابطه هم خطی ¹⁰ بین متغیرهای تأیید می­گردد.

جدول 1. شاخص‌های مربوط به نيكويي برازش مدل در پژوهش حاضر

شاخص	معیار تفسیر و مقادیر مورد پذیرش	مقدار شاخص در الگوی پژوهش حاضر	نتیجه برازش
χ2/df	کمتر از 5	2/913	مدل برازنده
RMSEA	مقادیر 08/0 یا کمتر	06/0	مدل برازنده
GFI	095/0<P	91/0	مدل برازنده
NFI	095/0< P	91/0	مدل برازنده
IFI	95/0< P	91/0	مدل برازنده
CFI	095/0< P	91/0	مدل برازنده

 

 

همان­طور که در جدول 1 مشاهده می­شود مقادیر شاخص‌های مربوط به نيكويي برازش مدل، برازش کامل مدل پژوهش حاضر را مشخص می­کنند. به عبارت دیگر الگوی مذکور با پذیرش احتمال خطای 05/0 قابل تعمیم به جامعه تحقیق می­باشد.

 

شکل1. الگوی تحلیل مسیر پژوهش حاضر

همانطور که در شکل 1 مشاهده می­شود، اثرات مستقیم مکانیزم‌های دفاعی والدین، راهبردهای حل مساله والدین برحساسیت اضطرابی معنادار است (01/0>p). اثر مستقیم حساسیت اضطرابی و راهبردهای حل مساله والدین بر سازگاری اجتماعی کودکان نیز معنادار است(01/0>p).

جدول 2. ضرایب استاندارد مستقیم و غیرمستقیم

متغیر پیش بین	متغیر ملاک	اثر مستقیم	اثر غیر مستقیم
راهبردهای مسأله محور در والدین	سازگاری اجتماعی	**40/0	**14/0
راهبردهای مسأله محور در والدین	حساسیت اضطرابی	**33/0-	**14/0
حساسیت اضطرابی	سازگاری اجتماعی	**22/0-	---
مکانیزم دفاعی والدین	حساسیت اضطرابی	**23/0	---
حساسیت اضطرابی	حساسیت اضطرابی	**23/0	---

 

همانطور که نتایج جدول 2 نشان می­دهد اما راهبردهای مسأله محور در والدین حساسیت اضطرابی می­تواند سازگاری اجتماعی کودکان را پیش بینی کند(05/0>p). راهبردهای مسأله محور در والدین و مکانیزم دفاعی والدین نیز می­توانند حساسیت اضطرابی را پیش بینی کنند(05/0>p).

 

جدول 3. نتایج آزمون بوت استراپ برای مسیرهای غیرمستقیم

متغیر پیش بین	متغیر میانجی	متغیر ملاک	حد پایین	حد بالا	فاصله اطمینان
راهبردهای مسأله محور در والدین	حساسیت اضطرابی	سازگاری اجتماعی	013/0	19/0	95 /0

 

به نتایج مندرج در جدول 3 نشان می­دهد که حد پایین و حد بالای مسیر غیرمستقیم راهبردهای مسأله محور در والدین به سازگاری اجتماعی از طریق حساسیت اضطرابی صفر را دربر نمی­گیرند که حاکی از معنادار بودن مسیر غیرمستقیم است. به عبارت دیگر؛ نقش میانجی حساسیت اضطرابی در ارتباط بین راهبردهای مسأله محور در والدین با سازگاری اجتماعی مورد تائید قرار گرفت.

بحث و نتیجه‌گیری

هدف از پژوهش حاضر تعیین رابطه بین سازگاری اجتماعی براساس مکانیزم‌های دفاعی و راهبردهای مسأله محور در والدین با استرس در والدین با میانجی‌گری حساسیت اضطرابی در دانش آموزان دختر مقطع ابتدایی شهر زنجان بود. نتایج نشان داد ضریب همبستگی بین ابعاد دو متغیر سبک کنار آمدن با استرس و سازگاری اجتماعی معنی دار است. نتیجه بدست آمده با نتایج پژوهش‌های Saffariantoosi  و همکاران (2021) همسو است. در تبیین این نتیجه می‌‌توان گفت که راجرز بر این باور است که عملکرد کامل، امکان سازگاري بیشتر در دگرگونی‌‌هاي جدي اوضاع و احوال محیطی را براي فرد امکان پذیر می‌‌سازد و این سازگاري را از همرنگی با سازش فعل پذیر متمایز می‌‌سازد. در دیدگاه تحولی با تکیه بر دیدگاه پیاژه یادآوري شد که اجتماعی شدن، یک ساخت‌بندي است که فرد به همان اندازه که دریافت می‌‌کند در آن سهیم است، و انتقال و تفویض‌‌هاي اجتماعی مستلزم درون سازي و برون سازي است و فرد با گذر از خود میان بینی که راه را بر روابط متقابل بسته است، آزادانه به قبول انضباط تن در می‌‌دهد و به طور ارادي خود را تابع نظام هنجارهاي اخلاقی متقابل می‌‌نماید و با فراخواندن دستورها و احکام اخلاقی به تقابل با استقلال اخلاقی و خود پیروي خویش تحقق می‌‌بخشد. در دیدگاه بالبی، کودکان یک مراقبت کننده را حساس، پاسخ ده و قابل دسترسی می‌‌یابند به دلیل برخورداري از عواطف دیگران، خود را ارزشمند دانسته و این توقع را به مشارکت کنندگان اجتماعی دیگر گسترش می‌‌دهند.

یافته دیگر نشان داد که حساسیت اضطرابی می‌‌تواند سازگاری اجتماعی را پیش بینی کند. نتیجه بدست آمده با نتایج پژوهش Karimi Baghmolek (2017) همسو می‌‌باشد. در تبیین این نتیجه می‌‌توان گفت که سازگاري فرایندي است در حال رشد و پویا که شامل توازن بین آن چه افراد می‌‌خواهند و آن چه جامعه شان می‌‌پذیرد است. به عبارت دیگر سازگاري یک فرایند دو سویه است، از یک طرف فرد به صورت مؤثر با اجتماع تماس برقرار می‌‌کند و از طرف دیگر اجتماع نیز ابزارهایی را تدارك می‌‌بیند که فرد از طریق آن‌ها توانایی‌‌هاي بالقوه خویش را واقعیت می‌‌بخشد. در این تعامل فرد و جامعه دستخوش تغییر و دگرگونی شده و سازشی نسبتاً پایدار به وجود می‌‌آید. به طور کلی سازگاري به تسلط فرد بر محیط و احساس کنار آمدن با خود اشار ه دارد . هر یک از ما به محیط و تغییراتی که در آن روي می‌‌دهد پاسخ می‌‌دهیم از این رو سازگاري مهارتی است که باید آموخته شود و کیفیت آن مانند سایر آموخته ها، بستگی به میزان علاقه و کوشش فرد براي یادگیري آن دارد. محیط خانواده، مدرسه و وسایل ارتباط جمعی در فراهم ساختن امکان یادگیري سازگاري با محیط، نقش و مسئولیت مهمی بر عهده دارند. سازگار شدن با محیط مهم ترین منظور و غایت تمام فعالیت‌‌هاي ارگانیزم است، به طوري که تمام افراد در تمام دوران زندگی خود، در هر روز و هر ساعت سرگرم آن هستند که خود دگرگون شده و دگرگون نشده را با محیط دگرگون شده و دگرگون نشده سازگار کنند. در واقع زندگی کردن چیزي جز عمل سازگاري نیست (Abedini, 2011). یافته‌های پژوهشی که با هدف بررسی عوامل تأثیر گذار بر سازگاری اجتماعی، دانش آموزان انجام گرفت، نشان داد که عوامل تأثیر گذار بر سازگاری اجتماعی آنها عبارتند از: عوامل فردی، خانوادگی، هوش، اجتماعی، همسالان و رسانه‌های گروهی می‌‌باشد، که با بهبود این عوامل گام موثری برای بر رشد و موفقیت زندگی و آینده دانش آموز می‌‌توان برداشت، بنابراین با توجه به آنچه مطرح شد حساسیت اضطرابی با سازگاری اجتماعی ارتباط دارد.

یافته دیگر نشان داد که می‌‌تواند سبک مساله مدار می‌‌تواند حساسیت اضطرابی را پیش بینی کند. نتیجه بدست آمده با نتایج پژوهش‌های Saffariantoosi  و همکاران (2021) همسو و هم راستا می‌‌باشد. در تبیین این نتیجه می‌‌توان گفت که حساسیت اضطرابی به ترس از رفتارها و احساساتی اشاره دارد که با تجربه اضطراب مرتبط است. احساسات بدنی مرتبط با اضطراب، به عنوان تجاربی خطرناک تفسیر می‌‌شوند که خود باعث ترس و اضطراب عمیق تر می‌‌شود. برای مثال، فرد ممکن است لرزش بدنش را به عنوان اختلالی نورولوژیک، تفسیر کند. حساسیت اضطرابی یک متغیر شناختی تفاوت‌های فردی است که به وسیله ترس از احساسات اضطرابی (ترس از ترس) مشخص می‌‌شود و نشان دهنده گرایش به فاجعه سازی در رابطه با پیامدهای چنین احساساتی است (Richey et al., 2010). ترس از این عقیده ناشی می‌‌شود که تجربه اضطراب سبب احساس بیماری خجالت یا احتمالا نشانه‌های آتی خواهد شد (حساسیت اضطرابی)؛ بنابراین، حساسیت اضطرابی به طور نزدیکی با گرایش برای نشان دادن واکنش‌های ترس به یک محرک فراخوان اضطراب و نه محرک به خودی خود ارتباط دارد (Deb et al., 2015). 

یافته دیگر نشان داد که مکانیزم‌های دفاعی می‌‌تواند حساسیت اضطرابی را پی بینی کند. نتیجه بدست آمده با نتایج پژوهش‌های (Karimi Baghmolek (2017 همسو و هم راستا می‌‌باشد. در تبیین این نتیجه می‌‌توان گفت که اکثر مکانیزم‌هایی که دارای کارکرد به هنجاراند در برگیرنده تعدیل تحریف و یا پیش‌بینی احساسات و افکار هستند‌های دفاعی برونی سازی بر اساس می‌خواهند‌های جابجایی تمایل دارد که منبع تعادل را به خارج از افراد تغییر دهد. اما همانگونه که جونی و همکاران گزارش کرده است جابجایی یک مکانیسم دفاعی پایه است که در آن «من» موضوع جدید را جایگزین موضوع تعدیل‌کننده می‌کند نشان جابجایی عدم تحریف تکانی است که با راهبرد دفاعی است فقط در جایگزینی موضوعی ریشه دارد. فرافکنی می‌‌تواند باسرزنش دفاعی شخص دیگر به عنوان منبع خشم این احساس خشم را نگهداردو با این فرض که مکانیزم‌های دفاعی برونی سازی با فرونشانی احساس خشم همراه نیستند، بلکه برعکس با جایگزینی منبع بیرونی همراهند (Melnyk, 2020). در نهایت می‌توان اینگونه نتیجه گرفت که مکانیزم‌های دفاعی رشد یافته، رشد یافته و روان آزرده به شیوه‌های گوناگون بر تجربه افراد تأثیر می‌گذارند که تاثیر بعضی از این مکانیسم‌ها مثبت و سازنده و تاثیر تعداد دیگر منفی مخرب برای سلامت روانی شخص مضر است تلویحاتی که می‌تواند این نتایج داشته باشد توجه به نقش به فعالیت‌های دفاعی و تجربه خشم و سلامت روان از سوی متخصصان در زمینه بهداشت روان است. مکانیزم‌های دفاعـي، فرآيندهـاي تنظيـم كننـده خـودكاري هسـتند كـه بـراي كاهـش ناهماهنگـي شـناختي و بـه حداقـل رســاندن تغييــرات ناگهانــي در واقعيــت درونــي و بيرونــي از طریـق تأثيرگـذاري بـر چگونگـي ادارك حـوادث تهديدكننـده وارد عمــل می‌‌شــوند (Miranda & Louzã, 2015). بنابراین با توجه به آنچه مطرح شد می‌توان گفت که افرادی که دارای مکانیزم‌های دفاعی می‌‌باشند و در مقابل مشکلات زندگی زانو نمی‌زنند.

نتایج اثرات غیر مستقیم نشان داد که حساسیت اضطرابی در بین مکانیزم‌های دفاعی والدین و سازگاری اجتماعی کودکان نقش میانجی دارد.. نتیجه بدست آمده با نتایج پژوهش‌های Karimi Baghmolek (2017) همسو و هم راستا می‌‌باشد. در تبیین این نتیجه می‌‌توان گفت که حساسیت اضطرابی، نشان دهنده یک انتظار محرک - پیامد است که منعکس کننده تفاوت‌های فردی در گرایش به تجربه ترس هنگام پاسخ به نشانه‌های انگیختگی (خود فرد) است (Richey et al., 2010). ترس از این عقیده ناشی می‌‌شود که تجربه اضطراب سبب احساس بیماری خجالت یا احتمالا نشانه همچنین حساسیت اضطرابی به عنوان ترس از احساسات مرتبط با اضطراب یا نشانه‌های اضطرابی اشاره دارد و از این عقیده ناشی می‌‌شود که این نشانه‌ها پیامدهای بالقوه آسیب‌زای جسمانی، روانشناختی و اجتماعی دارند. حساسیت اضطرابی به ترس از احساسات بدنی مرتبط با اضطراب اشاره دارد که به عنوان اموری که پیامدهای مضر بدنی، روان شناختی یا اجتماعی دارند، تفسیر می‌‌شوند افرادی که از مکانیزم‌های دفاعی رشد یافته استفاده می‌‌کنند قادر به تجربه احساس‌هایشان از جمله تجربه خشم هستند به خاطر تجربه این احساس خشم خود را نیز بهتر می‌توانند مهار کنند از سوی دیگر این یافته در مورد مکانیزم دفاعی رشد نایافته و روان آزرده برعکس است در این دو نوع مکانیزم افراد از تجربه احساس‌های خویش اجتناب می‌‌کنند اما این به معنای از بین رفتن آن احساس نیست احساس نادیده گرفته شده خود را در قالب رفتارهای نشان می‌دهد که در برخی مواقع خارج از کنترل است (Deb et al., 2015).

نتایج نشان داد که حساسیت اضطرابی در بین راهبردهای مسأله محور در والدین و سازگاری اجتماعی نقش میانجی دارد. تیجه بدست آمده با نتایج پژوهش‌های Saffariantoosi  و همکاران (2021)  همسو و هم راستا می‌‌باشد. در تبیین این نتیجه می‌‌توان گفت که حساسیت اضطرابی یک متغیر تفاوت‌های فردی است که در آن فرد از نشانه‌های بدنی که با انگیختگی اضطرابی افزایش ضربان قلب، سرگیجه، اختلال در تنفس) مرتبط است، می‌‌ترسد که این احساس به پیامدهای اجتماعی، شناختی و بدنی منفی منجر خواهد شد. حساسیت اضطرابی منجر به سوگیری‌هایی در بازیابی و پردازش اطلاعات مربوط به محرکهای فراخوان اضطراب می‌‌شود که این خود زمینه را برای ابتلای فرد به اختلال‌های روانی فراهم می‌‌سازد (Witcraft et al, 2024) .

با توجه به اینکه جامعه آماری این پژوهش را دختران مقطع ابتدای منطقه  دو شهر زنجان در نظر گرفته شده لذا قابلیت تعمیم پذیری نتایج به سایر گروه‌ها و جوامع را ندارد. با توجه به اینکه نتایج نشان داد که مکانیزم‌های دفاعی و راهبردهای مسأله محور در والدین و حساسیت اضطرابی نقش معناداری در سازگاری اجتماعی کودکان دارند، پیشنهاد می­شوند روانشناسان و مشاوران مدارس و هسته­های مشاوره در آموزش و پرورش اقدامات درمانی و آموزشی برای افزایش سازگاری اجتماعی با تأکید بر متغیرهای مذکور برنامه‌ریزی نمایند. به پژوهشگران پيشنهاد مى­شود كه در سازگاری اجتماعی، مؤلفه­هاى فرهنگى را مورد توجه قرار دهند و از زاويه ابعاد فرهنگى، به بررسى پديده سازگاری اجتماعی بپردازند. پیشنهاد می‌‌شود پژوهش‌هایی از این دست در شهرهای دیگر و بر روی هر دو جنس (دختر و پسر) نیز اجرا شود.

ملاحظات اخلاقی و پیروی از اصول اخلاق پژوهش

در این پژوهش به شرکت کنندگان در مورد محرمانه ماندن اطلاعاتشان اطمینان داد شد و افراد داوطلبانه بدون هیچ اجباری به پرسشنامه­ها پاسخ دادند.

 حامی مالی

هزینه­های این مطالعه توسط نویسندگان مقاله تامین شد.

 مشارکت نویسندگان

 همه نویسندگان سهم یکسان در مقاله داشته اند.

 تعارض منافع

 بنابر اظهار نویسندگان مقاله حاضر فاقد هرگونه تعارض منافع بوده است.

References

 

Abedini, S. (2011). Examining the relationship between adjustment levels and adolescent personality traits. Journal of Behavioral Sciences, 4(2), 97-106. [Link]

Aldao, A., Nolen-Hoeksema, S., & Schweizer, S. (2010). Emotion-regulation strategies across psychopathology: A meta-analytic review. Clinical psychology review, 30(2), 217-237. [Link]

Antonioni, A., Raho, E. M., Sensi, M., Di Lorenzo, F., Fadiga, L., & Koch, G. (2024). A new perspective on positive symptoms: expression of damage or self-defence mechanism of the brain?. Neurological Sciences, 45(5), 2347-2351.‏ [Link]

Barnes, G. M., Welte, J. W., Hoffman, J. H., & Dintcheff, B. A. (1999). Gambling and alcohol use among youth: Influences of demographic, socialization, and individual factors. Addictive behaviors, 24(6), 749-767. [Link]

Brechet, C., d'Audigier, L., & Audras-Torrent, L. (2022). The use of drawing as an emotion regulation technique with children. Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts, 16(2), 221.‏ [Link]

Deb, S., McGirr, K., Bhattacharya, B., & Sun, J. (2015). Role of home environment, parental care, parents’ personality and their relationship to adolescent mental health. [Link]

Gross J. J., & A., T. R. (2007). Emotion regulation: Conceptual foundations. In Gross J. J. (Ed.), Handbook of emotion regulation (Vol. 3-24). New York, NY: Guildford Press. [Link]

Hart, J. (2014). Toward an integrative theory of psychological defense. Perspectives on Psychological Science, 9(1), 19-39. [Link] 

Hosseini Kalaie, S. . S., & Asadi, M. (2020). The Effectiveness of successful parenting education to Mothers on Emotional, Educational and Social adjustment in adolescent girls. Counseling Culture and Psycotherapy, 11(43), 89-120. [Link]

House, H. P., Kochendorfer, L. B., Brumariu, L. E., & Kerns, K. A. (2023). Validating the Negative Emotion Regulation Inventory Measure of Emotion Regulation for Children in Preadolescence. The Journal of Early Adolescence, 43(2), 244-259. [Link]

Karimi Baghmolek, A. (2017). Predicting individual and social adaptation based on defense mechanisms in student teachers. Quarterly Journal of Theory and Practice in Teacher Education, 4(2), 104-120. [Link]

Kim, S. G., Weissman, D. G., Sheridan, M. A., & McLaughlin, K. A. (2023). Child abuse and automatic emotion regulation in children and adolescents. Development and psychopathology, 35(1), 157-167. [Link]‏

Lindblom, J., Punamäki, R.-L., Flykt, M., Vänskä, M., Nummi, T., Sinkkonen, J., Tiitinen, A., & Tulppala, M. (2016). Early family relationships predict children’s emotion regulation and defense mechanisms. Sage Open, 6(4), 2158244016681393. [Link]

Liu, J., & Chen, S. (2023). Embedded Coexistence: Social Adaptation of Chinese Female White-Collar Workers in Japan. Sustainability, 15(2), 1294. [Link]

Melnyk, B. M. (2020). Reducing healthcare costs for mental health hospitalizations with the evidence-based COPE program for child and adolescent depression and anxiety: a cost analysis. Journal of Pediatric Health Care, 34(2), 117-121. [Link] 

Miranda, B., & Louzã, M. R. (2015). The physician’s quality of life: Relationship with ego defense mechanisms and object relations. Comprehensive psychiatry, 63, 22-29. [Link] 

Norr, A. M., Allan, N. P., Reger, G. M., & Schmidt, N. B. (2018). Exploring the pathway from anxiety sensitivity intervention to suicide risk reduction: Chained mediation through anxiety and depressive symptoms. Journal of affective disorders, 231, 27-31. [Link]

Ntre, V., Papanikolaou, Κ., Amanaki, E., Triantafyllou, K., Tzavara, C., & Kolaitis, G. (2022). Coping Strategies in mothers of children with autism spectrum disorder and their relation to maternal stress and depression. Psychiatriki, 33(3), 210e218. [Link]

Richey, J. A., Schmidt, N. B., Hofmann, S. G., & Timpano, K. R. (2010). Temporal and structural dynamics of anxiety sensitivity in predicting fearful responding to a 35% CO2 challenge. Journal of anxiety disorders, 24(4), 423-432. [Link]

Ruan, Q. N., Chen, Y. H., & Yan, W. J. (2023). A network analysis of difficulties in emotion regulation, anxiety, and depression for adolescents in clinical settings. Child and adolescent psychiatry and mental health, 17(1), 29.‏ [Link]

SafarianTousi, M. Reza., Razazzadeh, M., & Haji Arbabi, F. (2021). The relationship between perceived psychological pressure and parental child abuse with social adjustment and stubbornness-confrontational disobedience in Mashhad elementary school boys. New ideas of psychology quarterly. (13), 1-9. [Link]

Thompson, R. A. (2014). Stress and child development. The future of children, 41-59. [Link]

Vachet, J. (2022). Coping Strategies and Defence Mechanisms. In Fantasy, Neoliberalism and Precariousness: Coping Strategies in the Cultural Industries (pp. 67-91). Emerald Publishing Limited.‏ [Link]

Viana, A. G., Trent, E. S., Raines, E. M., Woodward, E. C., Storch, E. A., & Zvolensky, M. J. (2021). Childhood anxiety sensitivity, fear downregulation, and anxious behaviors: Vagal suppression as a moderator of risk. Emotion, 21(2), 430. [Link]

Witcraft, S. M., Perry, M. M., Viana, A. G., Tull, M. T., & Dixon, L. J. (2024). A Preliminary Investigation of Prenatal Anxiety Sensitivity and Postpartum Distress. Journal of Midwifery & Women's Health, 69(1), 58-63.‏ [Link]

Yosep, I., Mardhiyah, A., & Hikmat, R. (2022). Adolescent coping strategies with parental divorce: A narrative review. Science Midwifery, 10(2), 1079-1085. [Link]

Zhu, J., Xiao, B., Hipson, W., Yan, C., Coplan, R. J., & Li, Y. (2021). Social avoidance and social adjustment: The moderating role of emotion regulation and emotion lability/negativity among Chinese preschool children. Frontiers in Psychology, 12, 618670. [Link]

 

---

[1]  کارشناس ارشد روانشناسی بالینی، گروه روانشناسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.

[2]  استادیار، گروه روانشناسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران. (نویسنده مسئول)

[3]  children s social adaptability scale

[4]  Defense Style Questionnaire (DSQ-40)

[5]  Coping with Stressful Situations

[6]  coping style questionnaire

[7]  Anxiety Sensitivity (ASR-R)

[8]  tolerance

[9]  variance inflation factor(vif)

[10]  collinearity