تبیین نقش کانال‌های ارتباطی بر آمادگی کشاورزان در برابر خشکسالی؛ مورد مطالعه بخش مرکزی شهرستان مرودشت

محورهای موضوعی : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی

معصومه فروزانی ¹ , امیر مهراب قوچانی ² , میلاد تقی‌پور ³ , مجتبی دهقانپور ⁴

1 - استادیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، اهواز، ایران
2 - دانشجوی دکتری ترویج کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، اهواز، ایران
3 - دانشجوی دکتری ترویج کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، اهواز، ایران
4 - دانشجوی دکتری ترویج کشاورزی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، اهواز، ایران

تاریخ دریافت : 1397/12/11 تاریخ پذیرش : 1397/12/11 تاریخ انتشار : 1397/12/01

کلید واژه: کانال ارتباطی, خشکسالی, اطلاعات هواشناسی, نیت رفتاری, مرودشت,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر با هدف تبیین نقش کانال‌های ارتباطی بر نیت آمادگی کشاورزان در برابر خشکسالی با استفاده از نظریه رفتار برنامه ریزی انجام شد. ابزار مطالعه، پرسشنامه ای محقق-ساخت بود که روایی آن توسط جمعی از متخصصان موضوعی و پایایی آن به وسیله انجام مطالعه ای پیشآهنگ و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه کشاورزان بخش مرکزی شهرستان مرودشت می باشد (8602 =N) که از این میان با استفاده از جدول کرجسی و مورگان نمونه ای به حجم 367 نفر برآورد گردید و با استفاده از روش نمو نه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. نتایج نشان از آن داشت که تفاوت آماری معنی داری در میانگین نیت رفتاری به منظور آمادگی پاسخگویان در برابر خشکسالی بر حسب کانال های ارتباطی مورد استفاده توسط آن ها وجود دارد. بر اساس یافته ها، بیشترین میانگین نیت رفتاری مربوط به کانال های ارتباطی تلویزیون و کارشناسان کشاورزی به طور همزمان بود. همچنین نتایج نشان داد که کمترین میانگین نیت رفتاری آمادگی پاسخگویان در برابر خشکسالی بر حسب کانال ارتباطی دوستان و آشنایان بوده است. نتایج آزمون دنباله ای بونفرونی نیز تأیید کننده ی یافته ی فوق بود. همچنین تأثیر هریک از سازه های نظریه ی رفتار برنامه ریزی شده بر نیت رفتاری کشاورزان به تفکیک استفاده از هریک از کانال های ارتباطی مورد سنجش قرار گرفت و نتایج نشان داد که هنجار ذهنی بر نیت رفتاری پاسخگویان در تمامی کانال های ارتباطی تأثیرگذار است. بر اساس یافته های مطالعه، پیشنهاداتی کاربردی در راستای تصمیم سازی صحیح استفاده از کانال های ارتباطی جهت ایجاد آمادگی در مقابل تغیییرات اقلیمی ارائه شد.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this study was to explain the role of communication channels on farmers' adaptation intention towards drought using planning behavior theory. The research instrument was a researcher-made questionnaire which its validity and reliability were confirmed by a group of subject specialists and doing a pre-study and calculating the Cronbach's alpha coefficient, respectively. The population of this study consisted of farmers in the central part of Marvdasht township (N=8602), of which 367 individuals were estimated using Krejcie and Morgan tables and using random sampling method Simple were selected. The results indicated that there is a meaningful difference in adaptation’s behavioral intention towards drought based on the communication channels they have been used. According to the findings, the highest average of behavioral intention was related to the television and agricultural experts at the same time. Also, the results showed that the least average behavioral intention was related to friends and relatives. This finding also confirmed by the Bonferoni sequence test. Finally, the effect of each variable of the theory of planned behavior on the behavioral intention of the respondents based on each communication channels determined. The results indicated that the subjective norm influences on respondent's behavioral intention in all communication channels. According to the findings, some suggestions were made for the proper decision making of using communication channels in order to prepare for climate change.

منابع و مأخذ:

بیک‏محمدی، ح.، نوری زمان‏آبادی، ه.، و بذرافشان، ج. (1384). اثرات خشکسالی‏های 83-1377 بر اقتصاد روستایی سیستان و راهکارهای مقابله با آن. جغرافیا و توسعه، دوره 3، شماره 5، صفحات 72-53.

پورطاهری، م.، رکن‏الدین افتخاری، ع.، و کاظمی، ن. (1392). نقش رویکرد مدیریت ریسک خشکسالی در کاهش آسیب‌پذیری اقتصادی- اجتماعی کشاورزان روستایی (از دیدگاه مسئولان و کارشناسان) مطالعه موردی: دهستان سولدوز، آذربایجان غربی. پژوهش‏های روستایی، دوره 4، شماره 1، صفحات 22-1.

چنار، ع. (1380). ارزیابی و نظارت بر خشکسالی در استانهای آذربایجان شرقی، غربی و اردبیل با استفاده از تصاویر avhrr. پایان‏نامه کارشناسی ارشد GIS، دانشگاه تربیت مدرس.

حجازی، ی.، و اسحاقی، ر. (1393). تبیین رفتار زیست‏محیطی روستاییان استان‏های غرب کشور بر اساس مدل رفتار برنامه‏ریزی شده. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 45، شماره 2، صفحات 267-257.

شریف­زاده، م.، زمانی، غ.، و کرمی، ع. (1389). عوامل مؤثر بر بکارگیری اطلاعات هواشناسی در تصمیم­گیری­های کشاورزان.  تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 41-2، شماره 4، صفحات 556-541.

شفیعی، ف.، رضوانفر، ا.، حسینی، س. م.، و سرمدیان، ف. (1387). عوامل ارتباطی تأثیرگذار بر نگرش کشاورزان نسبت به به‌کارگیری عملیات حفاظت خاک، مطالعه موردی: حوزه آبخیز کرخه و دز. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، جلد 15، شماره 6، صفحات 10-3.

غلامی، م.، و علی‏بیگی، ا. (1393). شناسایی روش‏های بومی مدیریت خشکسالی، مطالعه موردی شهرستان سرپل ذهاب. پژوهش‏های روستایی، دوره 5، شماره 3، صفحات 638-611.

کریمی، س.، و چیذری، م. (1386). بررسی نگرش کشاورزان نسبت به حفاظت خاک مطالعه موردی در حوزه آبخیز قره چای استان مرکزی. جهاد، شماره 276، صفحات 66-54.

محبوبی، م. (1387). عوامل محدود‏کننده اثربخشی پیش‏بینی‏های جوی از دیدگاه کشاورزان استان گلستان. علوم کشاورزی و منابع طبیعی، دوره 15، شماره 5، صفحات 53-44.

مهدویان، ع.، و جوانمرد، س. (1382). نقش پیش‌آگاهی‌های هواشناسی در امنیت غذایی و کاهش ضایعات تولیدات کشاورزی. اولین همایش روشهای پیشگیری از اتلاف منابع ملی. تهران. ایران.

ناظم السادات، س. م. ج.، کامگار حقیقی، ع. ‌ا.، شریف‌زاده، م.، و احمدوند، م. (١٣٨٥). پذیرش پیش‌بینی‌های بلندمدت بارش: مورد مطالعه گندمکاران استان فارس. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، جلد ٢، شماره٢، صفحات 15-1

نخعی، آ.، و خیری، ب. (1391). بررسی تاثیر عوامل منتخب بر قصد خرید محصولات سبز. مدیریت بازاریابی، دوره 7، شماره 15، صفحات 130-105.

یزدان پناه، م.، و منفرد، ن. (1391). واکاوی درک امکان‌پذیری مدیریت خشکسالی با استفاده از تحلیل مسیر: مورد مطالعه کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی استان بوشهر. علوم ترویج و آموزش کشاورزی، دوره 8 ، شماره1، صفحات87-99.

 Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50, 179-211.

Ajzen, I. (2002). Perceived Behavioral Control, Self‐Efficacy, Locus of Control, and the Theory of Planned Behavior1. Journal of applied social psychology, 32(4), 665-683.

Ajzen, I. (2006). Constructing a TPB questionnaire: Conceptual and methodological considerations. Retrieved August 30, 2007.

Ajzen, I., & Fishbein, M. (1980). Understanding attitudes and predicting social behavior. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.

Artikov, I., Hoffman, S. J., Lynne, G. D., Pytlik Zillg, L. M., Hu, Q., Tomkins, A. J., Hubbard, K. G., Hayes, M. J., & Waltman, W. J. (2006). Understanding the influence of climate forecasts on farmer decisions as pllaned behavior. Journal of Applied Meteorology and Climatology, 45, 1202-1214.

Changnon, S.A., Kunkel, K. E., & Pielke, Jr. (1999). Temporal fluctuations in weather and climate extremes that cause economic and human health impacts: A review. Bulletin of American Meteo. Society, 80, 1077-1098.

Dyke, G., Gill., S, Davies, R., Betorz, F., Andalsvik, Y., Cackler, J., DosSantos W., Dunlop, K., Ferreira I., Kebe F., Lamboglia E., Matsubara Y., Nikolaidis V., Ostoja-Starzewski S., Sakita M., & Verstappen. N. (2011). Dream project: Applications of Earth Observations to Disaster Risk Management. Acta Astronautica, 68(1-2), 301-315.

FAO. (2003). Re-thinking the approach to groundwater and food security. FAO Water Reports, no. 24.

Filtz, R. C. (2002). Iran’s water crisis: cultural, political and ethical dimension. Journal of Agricultural and Environment Ethics, 15, 357-380.

Glantz, M. H., Betsill, M., & Crandall, K. (1997). Food Security in Southern Africa: Assessing the Use and Value of ENSO Information. Boulder, Colorado: Environmental and Societal Impacts Group, National Center for Atmospheric Research, 149.

Grønhøj, A., Bech-Larsen, T., Chan, K., & Tsang, L. (2012). Using theory of planned behavior to predict healthy eating among Danish adolescents. Health Education, 113(1), 4-17.

Hannaway, D.B., Daly, Ch., & Cooper, A. (2002). Developing an agricultural, environmental and natural resources mapping and decision support system for Southeast Asia. GIS application for sustainable development, 473-477.

Hansen, J. W. (2002). Realizing the potential benefits of climate prediction to agriculture: Issues, approaches, challenges. Agricultural Systems, 74, 309-330.

Harrison, M. & Williams, J. B. (2007). Communicating seasonal forecasts. In A. Troccoli, et al. (Eds.), Seasonal climate: Forecasting and managing risk (pp. 299-322). Italy: Gallipoli, NATO Science Series: IV: Earth and Environmental Sciences.

Hu, Q., Pytlik Zillg, L. M., Lynne, G. D., Tomkins, A. J., Waltman, W. J., Hayes, M. J., Hubbard, K. G., Artikov, I., Hoffman, S. J. & Wilhite, D. A. (2006). Understanding farmers’ forecast use from their beliefs, values, social norms, and perceived obstacles. Journal of Applied Meteorology and Climatology, 45, 1190-1201.

Kishore, K. (1999). Climate forecasting applications. Extreme climate events program. Asian disaster preparedness center, Bangkok, Thailand.

Knowlden, A. P., Sharma, M., & Bernard, A. L. (2012). A theory of planned behavior research model for predicting the sleep intentions and behaviors of undergraduate college students. The journal of primary prevention, 33(1), 19-31.

Kumar N. (1993). Sources of information for crop Loans. Indian journal of Extension Education, 29(3&4), 59-62.

Luseno, W. K., McPeak, J. G., Barrett, C. B., Little, P. D. & Gebru, G. (2003). Assessing the value of climate forecast information for pastoralists: Evidence from Southern Ethiopia and Northern Kenya. World Development, 31(9), 1477-1494.

Murphy, A. H. (1993). What is a good forecast? An essay on the nature of goodness in weather forecasting. Weather and Forecasting, 8, 281-293.

Nicholls, N. (1999). Cognitive illusions, heuristics, and climate prediction. Bulletin of the American Meteorological Society, 80(7), 1385-1397.

Nulty, D. D. (2008). The adequacy of response rates to online and paper surveys: what can be done? Assessment & Evaluation in Higher Education, 33(3), 301-314.

Pagano, T. C., Hartmann, H. C. & Sorooshian, S. (2002). Factors affecting seasonal forecast use in Arizona water management: A case study of the 1997-98 El Niño. Climate Research, 21, 259-269.

Palmeira, A. L., Teixeira, P. J., Branco, T. L., Martins, S. S., Minderico, C. S., Barata, J. T., & Sardinha, L. B. (2007). Predicting short-term weight loss using four leading health behavior change theories. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 4(1), 14.

Patterson, R. R. (2001). Using the theory of planned behavior as a framework for the evaluation of a professional development workshop. Microbiology Education, 2, 34.

Perry, K., & Niyogi, S. (1998). Towards an integrated climate and environmental observation network for North Carolina: 23^rd Conf. on Agricultural and Forest Meteorology, Albuquerque, New Mexico.

Pittman, J., Wittrock. V., Kulshreshtha, S., & Wheaton, E. (2011). Vulnerability to Climate Change in Rural Saskatchewan: Case study of the Rural Municipality of Rudy, No. 284, Journal of Rural Studies, 27(1), 83- 94.

Sanhi, A. (1994). Incorporating perceptions of financial control in purchase prediction: An empirical examination.Advances in consumer research, 21(1), 442-448.

Stigter, K. (2005). Support systems in policy making for agrometeorological services: The role of intermediaries,Paper presented in the second meeting of the management group of CAgM, Guaruja, Brazil.

Suarez, P. (2003). Climate information as a neo-classical approach to risk? ISYP conference, advancing human security, Halifax, Nova scotia, USA.

Tompkins, E. L., Lemos, M. C., & Boyd, E. (2008). A Less Disastrous Disaster: Managing Response to Climate-Driven Hazards in the Cayman Islands and NE Brazil. Global Environmental Change, 18(4), 736-745.

Van der Molen, M. K., Dolman, A. J., Ciais, P., Eglin, T., Gobron, N., Law, B. E., & Wang, G. (2011). Drought and ecosystem carbon cycling. Agricultural and Forest Meteorology, 151(7), 765-773.

Wu, S. I., & Chen, J. Y. (2014). A Model of Green Consumption Behavior Constructed by the Theory of Planned Behavior. International Journal of Marketing Studies, 6(5), 119.