طراحی الگوی کاربری اراضی کشاورزی باتاکید برمعیشت پایدار در منطقه کهک استان قم

محورهای موضوعی : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی

سیدمجتبی منزوی ¹ , مهدی میردامادی ² , سید جمال فرج اله حسینی ³ , صمد رحیمی سوره ⁴

1 - دانش آموخته دکتری توسعه کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
2 - دانشیار گروه توسعه کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایرانت
3 - دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
4 - عضو هیئت علمی موسسه پژوهش های برنامه ریزی اقتصادی کشاورزی و توسعه روستایی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1399/06/30 تاریخ پذیرش : 1399/06/30 تاریخ انتشار : 1399/06/01

کلید واژه: کاربری اراضی کشاورزی, معیشت پایدار, منطقه کهک قم,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر با هدف طراحی الگوی کاربری اراضی کشاورزی در بخش کهک استان قم انجام گردیده است. این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و به لحاظ روش جمع آوری اطلاعات و داده پردازی، از نوع تحقیقات توصیفی- پیمایشی می باشد. متغیر وابسته این تحقیق کاربری اراضی کشاورزی و متغیرهای مستقل شامل متغیرهای: اجتماعی، اقتصادی، طبیعی و ویژگی های فردی بوده است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه کشاورزان صاحب زمین و ساکن در تمامی روستاهای بخش کهک استان قم تشکیل داده اند. ‌براساس آمار موجود تعداد این کشاورزان 2010 نفرمی باشد که ۳۲۲ نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. اطلاعات مورد نیاز توسط ابزار پرسش نامه جمع آوری و به کمک نرم افزار Spss20 و Amos تجزیه و تحلیل شدند. نتایج طراحی این الگو براساس معادلات ساختاری بیانگر آن است که عوامل اقتصادی و عوامل طبیعی بر الگوی کاربری اراضی کشاورزی منطقه مورد مطالعه دارای تأثیر مثبت و معنی‌داری در سطح خطای یک درصد می باشد. اما عوامل اجتماعی بر الگوی کاربری اراضی تأثیر نداشت. همچنین براساس نتایج این پژوهش 76 درصد از تغییرات واریانس الگوی کاربری اراضی توسط عوامل اجتماعی، اقتصادی و طبیعی تبیین گردید.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this research was to “Design an Optimal Pattern of Agricultural Land use in the KahakRegion of the Qom Province”. This research as far as goal is an applied research, with descriptive -survey methods to achieve the facts. Dependent variable in this research was “pattern of agricultural lands use” and independent variables are consisted: social, economic, environmental (natural) variables and individual characteristics variables. The study population of the research included all landowner farmers of the Kahak in Qom Province. According to the statistics, the study populations are 2010 individuals. The sample numbers are determined by Cochran formula which is 322 samples in this research. The required information was collected by questionnaire and analyzed by using AMOS software and SPSS20. The design of the model based on structural equations indicated that, economic and environmental factors have positive effect on the optimal pattern of objected agricultural land use with errors around one percent.  But latent variable social factors had no effect on the land use pattern. Land use pattern, the correlation coefficient between economic factors variables and environmental factors variables was 0.79 and 0.44 respectively. Also based on the results, 76% of variance differences of land optimal model were defined by social, economic and environmental factors.

منابع و مأخذ:

رهنمایی، م و کلانتری، م و صفری، م و لوحه سرا،پ (1389). بررسی نقش دولت در رشد و گسترش فیزیکی شهر ماسال با تاکید بر تغییر کاربری اراضی کشاورزی پیرامون. فصلنامه علمی پژوهشی جغرافی، سال هشتم، شماره 2، ص 7-31.

مطیعی لنگرودی، ح و رضوانی، م وکاتب ازگمی، ز (1391). بررسی اثرات اقتصادی تغییر کاربری اراضی کشاورزی در نواحی روستایی( نمونه موردی دهستان لیچارکی حسن رود بندرانزلی). مجله پژوهش و برنامه ریزی روستایی، شماره اول، بهارو تابستان 91.

کشاورز، م و کرمی، ع (1391). پایداری سازی معیشت روستایی: چالش نظام ترویج کشاورزی در شرایط خشکسالی، چهارمین کنگره علوم ترویج آموزش کشاورزی ایران، کرج.

درودیان، ح و درودیان، ع (1396). پیامدهای اجتماعی و بوم شناختی تغییر بی رویه کاربری اراضی کشاورزی. نشریه علمی ترویجی مدیریت اراضی، جلد 5، شماره 2، تابستان 96.

Agarwal, Cand Green, G. Mand Grove, J. Mand Evans, T. Pand Shweik, C. M. (2002). A review and assessment of land-use change models: Dynamis of space, time and human choice. U.S. Department of agriculture, Forest Services, Northeastern Research Station. 61p.

-Dempsey, Judith Aand Andrew, J. Plantingaand Jeffrey, D. Klineand Joshua, J. Lawlerand, Sebastian,  Martinuzzi., Volker, C., Radeloff, and Daniel, P. Bigelow. (2017). Effects of local land-use planning on development and disturbance in riparian areas"land  Use policy. No 60, 16-25.

FAO and ilo. (2009). The livelihood assessment tool-kit room and genevaa: food and agriculture organization of the united nations, and interational labour organization.

Long, X., and Ji., S, Ulgiati. (2017). Is urbanization eco-friendly? An energy and land use cross-country analysis. Energy Policy 100, 387-396.

Mahdavi, M and Ghadiri, Masoum. Mand Mohammadi Yeganeh, B. (2003). The role of natural geography on rural instability and immigraration zanjan orovince. Geographical research, 48, 25-222.

Muller, M and Zeller, M. (2002). Land use dynamics in the central highlands of Vietnam: a spatial model combining village survey data with satellite imagery interpretation. Agricultural Economics, 27, 333-354.

Rasul, Gand Thapa, Gand Zoebisch, M. (2004). Determinants of land-use changes in the Chittagong Hill Tracts of Bangladesh. Applied Geography, 24, 217-240.

Rattykone, Sayasane., Akiyuki, Kawasaki., Sangam, SHrestha., Masatsugu, Takamatsu. (2016). Assessment of potential impact of climate and land use changes on stream flow: a case study of the Nam Xong watershed in Lao PDR. Journal of Water and Climate Change, 1, 184-197.

Serrat, O (2008). The sustainable Livelihoods Approach. Manila, ADB.