تعیین مولفه های موثر بر رفتار مصرفی محصولات سالم و ارگانیک بر اساس مدل بزنف

محورهای موضوعی : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی

حسین یادآور ¹ , پریسا پاکروح ²

1 - استادیار گروه آموزشی ترویج و توسعه، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
2 - دکتری گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، ایران. محقق مرکز تحقیقاتی اقتصاد منابع و محیط زیست دانشگاه اومئو، اومئو،

تاریخ دریافت : 1400/01/21 تاریخ پذیرش : 1400/06/27 تاریخ انتشار : 1400/06/01

کلید واژه: ارگانیک, بزنف, رفتار, مولفه,

چکیده مقاله :

امروزه آگاهی از نگرش، تمایلات و نیز شناخت رفتار مصرف‌کنندگان برای تولیدکنندگان حائز اهمیت است. بنابراین این پژوهش به تبیین قصد رفتار مصرفی محصولات ارگانیک در میان دانشجویان کشاورزی دانشگاه تبریز پراخته‌است. طبق نتایج، متغیر موثر در رابطه با سازه نگرش، نبود اطلاعات لازم راجع به محصولات ارگانیک بود. موثرترین متغیر برای سازه هنجارهای ذهنی، کارکرد خانواده و گروه‌های مرجع است. از نظر سازه قادرکننده‌ها، فاکتور دانش و آگاهی و اندک بودن آن نسبت به محصولات ارگانیک مهم‌ترین متغیر می‌باشد. از نظر قصد رفتاری، پاسخگویان نسبت به ارزش و اهمیت استفاده از محصولات ارگانیک واقف بوده، اما به ارگانیک بودن محصولات اطمینان ندارند. از نظر رفتار مصرفی، دانشجویان نگاه مثبتی نسبت محصولات ارگانیک دارند. از نظر وزن و رابطه اجزای مدل به غیر از سازه قادرکننده‌ها، سایر سازه‌ها با همبستگی بالایی دارند. تاثیر هنجارهای ذهنی بر قصد رفتاری و نیز رابطه علی بین قصد رفتاری و رفتار مصرفی معنی‌دار است.

چکیده انگلیسی:

Awareness of attitude, tendency and behavior of consumer are important factors for organic product producer. In this regard, this study aimed to determine the affecting factors on intention of consumer among agricultural students of Tabriz University, Tabriz, Iran. According to the results, lack of information about organic products was the effective factor in regard to attitude component status. Role of family and reference group were the most effective variable for the subjective norms component. In terms of empowering component, knowledge factor and low awareness about organic products were the most important variable. About behavioral intention, respondents were aware of the significance of organic product. In terms of consumer behavior, students have had a positive regard to organic products and accessibility. All components, besides empowering component, were confirmed with relatively high correlation. The effect of subjective norm on behavioral intention and causal relationship between behavioral intention and consumption behavior were significant.

منابع و مأخذ:

آجودانی، ز.، و مهدی­زاده، ح. (1388). زمینه­یابی امکان توسعه و ترویج کشاورزی ارگانیک در استان کرمانشاه از دیدگاه کارشناسان کشاورزی. پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی. سال 2. شماره 4. صص 73-65.

اداره کل ثبت احوال استان آذربایجان شرقی. (1399). سالنامه آمارهای جمعیتی استان آذربایجان شرقی سال1398. تبریز. اداره کل ثبت استان آذربایجان شرقی.  

اسداله پور، ع. ر.، امیدی نجف­آبادی، م. ش.، و فرج ­اله حسینی، س.ج. (1399). موانع گذار به کشاورزی ارگانیک در بین شالیکاران استان مازندران. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران. دوره16. شماره 1. صص 246-235.

رجبی، آ.، شبانعلی فمی، ح. و پورآتشی، م. (1392). بررسی مؤلفه­های پذیرش محصولات کشاورزی ارگانیک از دیدگاه  مصرف­کنندگان  (مطالعه موردی کرج). فصلنامه علوم و صنایع غذایی. شماره 38. دوره 10. صص 43-33.

رضایی، م.، و غلامی، ذ. (1392). تحلیل تعیین کننده­های تمایل به پرداخت اضافی مصرف­کنندگان برای محصولات ارگانیک در شهرستان قائم شهر استان مازندران. اولین همایش سراسری کشاورزی و منابع طبیعی پایدار.

رضایی، ب.، نادری، ن.، و رستمی، س. (1397). تحلیل راهبردی توسعه کارآفرینی سبز در بخش کشاورزی (مطالعه موردی شهرستان کرمانشاه). مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران. دوره 14. شماره .1. صص 51-37.

رنجبر شمس، ح.، و امیدی نجف آبادی، م. (1393). عوامل موثر بر نگرش مصرف محصولات کشاورزی ارگانیک در تهران، پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی. سال 7. شماره 2. صص 62-51.

زارعی­منش، ب.، و نامدار، ر. (1399). تحلیل عوامل مؤثر بر سواد غذا در میان دانشجویان دانشگاه شیراز. پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی. سال 13. شماره 4. صص94-79.

سازمان ملی استاندارد ایران. (1393). الزامات تولید، فرآوری، بازرسی و صدور گواهی، برچسب­گذاری و بازاررسانی مواد غذایی ارگانیک. تهران: سازمان ملی استاندارد ایران.

سبحانی، س.م.ج.، جمشیدی، ا. و نوروزی، ع. (1397). تمایل دانشجویان به غذاهای ارگانیک: کاربرد تئوری توسعه‌یافته رفتار برنامه‌ریزی شده. فصلنامه علمی پژوهشی آموزش محیط‌زیست و توسعه پایدار. سال 7. شماره 1. صص 62-47.

شیرخدایی، م.، قاسمی همدانی، ا. و حبیب‌نژاد لوجندی، س. (1395). بررسی تاثیر ارزش جمع‌گرایی، اعتماد، کیفیت و ریسک درک­شده در قصد مصرف‌کننده به خرید محصولات ارگانیک (مطالعه موردی: مصرف‌کنندگان محصولات ارگانیک استان هرمزگان). پژوهشنامه فرهنگی هرمزگان. سال 6. شماره 12. صص17-1.

عسکری­بزایه، ف.، اللهیاری، م.ص.، کشاورز­شال، ف.، و آرمند، م. (1400). سطح آگاهی شالیکاران شهرستان لنگرود در زمینه کشاورزی ارگانیک. پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی. سال 14. شماره 1. صص 48-35.

مجردی، غ. ر.، گلباز، س. ش.، و عطایی، ح. (1393). تحلیل سازه های پیش­برنده و بازدارنده پذیرش کشاورزی ارگانیک از دیدگاه کارشناسان جهادکشاورزی زنجان. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران. دوره10. شماره 2. صص 15-1.

محسنین، ش.، و اسفیدانی، م.ر. (1393). مدل­سازی معادلات ساختاری به کمک نرم­افزار لیزرل (آموزشی و کاربردی). تهران: انتشارات کتاب مهربان.

محمدیان، م.، و بخشنده، ق. (1393). بررسی عوامل مؤثر بر نگرش و قصد خرید سبز مصرف­کنندگان. مطالعات مدیریت (توسعه و تحول). سال23. شماره 75. صص 68-39.

محمدی، ح.، دوگانی، آ.، و عیدی‌زاده، ش. (1394). کاربرد مدل لاجیت چندگانه در بررسی عوامل موثر بر آگاهی و مصرف محصولات غذایی ارگانیک (مطالعه‌ی موردی مشهد). فصلنامه فناوری‌های نوین غذایی. سال 3. شماره 10. صص 99-89.

منصوری، ه.، قربانی، م.، و رجب زاده، م. (1392). بررسی عوامل موثر برتمایل به مصرف محصولات ارگانیک در شهرستان مشهد. نشریه‌ی اقتصاد و توسعه کشاورزی. دوره 27. شماره 3.  صص 194-188.

هزاوه­ای، س.م.م.، اسدی، ز.س.، حسن­زاده، ا.، و شکرچی­زاده، پ. (1388). بررسی تاثیر برنامه­های واحد درسی تربیت بدنی ۲ تنظیم شده بر اساس مدل بزنف بر فعالیت جسمانی منظم دانشجویان دختر دانشگاه علوم پزشکی اصفهان. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی زنجان. دوره17. شماره 69. صص 83-70.

Ajzen, I., & Fishbein, M. (1970). The prediction of behavior from attitudinal and normative variables. Journal of Experimental Social Psychology, 6(4), 466-487. Retrieved from https://www.elsevier.com/journals/journal-of-experimental-social-psychology/0022-1031

Arvola, A., Vassallo, M., Dean, M., Lampila, P., Saba, A., Lähteenmäki, L., & Shepherd, R. (2008). Predicting intentions to purchase organic food: The role of affective and moral attitudes in the Theory of Planned Behavior. Appetite, 50(2-3), 443-454. Retrieved from https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0195666307003728

Basha, M.B., & Lal, D. (2019). Indian consumer attitudes towards purchasing organically produces food: An empirical study, Journal of Clean Production, Vol 215, 99-111. Retrieved from https://www.journals.elsevier.com/journal-of-cleaner-production

Basha, M.B., Mason, C., Shamsudin, M.F., Iqbal Hussain, H., & Salem, M.A. (2015). Consumers' attitude towards organic food.  Procedia Economics and Finance, Vol 31, 444-452. Retrieved from https://www.sciencedirect.com/journal/procedia-economics-and-finance

Chu, K.M. (2018). Mediating influences of attitude on internal and external factors influencing consumer's intention to purchase organic food in china. Journal of Sustainability, Vol, 10, 1-15. Retrieved from https://www.scimagojr.com/journalsearch.php?q=21100240100

Hubly, J. (1988). Understanding behaviour: the key to successful health education, National Library of Medicine, Trop Doct., 18(3), 134-138. Retrieved from https://journals.sagepub.com/doi/pdf/10.1177/004947558801800316

Irianto, H. (2015). Consumer's attitude and intention towards organic food purchase: An extension of theory of planned behavior in gender perspective, International Journal of Management, Economics and Social Science, Vol. 4(1), 17-31. Retrieved from https://www.scimagojr.com/journalsearch.php?q=21100945713

Nurdina, S., Surya, M., & Husada, K. (2018). Analysis of Lawrence Green Theory Concerning Pregnancy Sexuality Behavior to Sexual Behavior Change in Primigravida in Kediri, Journal of Applied Environmental and Biological Sciences, 8(1),23-28. Retrieved from https://www.textroad.com/Applied

Wu, L., Yin, Sh., Xu, Y., & Zhu, D. (2014). Effectiveness of china's organic food certification policy: consumer preferences for infant milk formula with different organic certification labels, Canadian Journal of Agricultural Economics, 62(4), 545-568. Retrieved from https://onlinelibrary.wiley.com/journal/17447976

Yazdanpanah, M., & Forouzani, M. (2015). Application of the Theory of Planned Behavior to predict Iranian students' intention to purchase organic food. Journal of Cleaner Production, 107(16), 342-352. Retrieved from https://www.journals.elsevier.com/journal-of-cleaner-production

Zareipour, M. A., Ghelichi Ghojogh, M., Mahdi- Akhgar, M., Abbasi, S., Yoshany, N., Hassanalilou, T & Jadgal, Kh.M. (2018). The impact of using BASNEF model on self-control behaviors among Patients with hypertension, Internal medicine and medical investigation journal, Vol. 3(3), 112-119. Retrieved from https://www.imminv.com/