عوامل مؤثر بر سواد غذا در میان خانوار روستایی شهرستان سیمرغ، مازندران
محورهای موضوعی : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی
زهرا تقی زاده سمنائی
1
,
مهدی چرمچیان لنگرودی
2
*
1 - گروه ترویج و آموزش کشاورزی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساري، ايران.
2 - دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری
کلید واژه: اطلاعات تغذیه, سواد غذا, سیمرغ.,
چکیده مقاله :
چکیده
سواد غذایی یکی از زیر شاخه های سواد سلامت است. مفهوم سواد غذا مفهومی جامع است که به عنوان چارچوبی برای ارتباط دانش، مهارت و ظرفیت مربوط به غذا پدید آمده است. هدف از این مطالعه، بررسی عوامل مؤثر بر سواد غذا در میان خانوار روستایی شهرستان سیمرغ بود. جامعۀ آماری پژوهش کلیه روستاییان شهرستان سیمرغ بوده که 326 نفر از آنها بر اساس فرمول کوکران به عنوان حجم نمونه انتخاب گردید. جمع‌آوری اطلاعات با استفاده از پرسشنامۀ محقق ساخته ای بود. همچنین بر پایه مقدار میانگین واریانس استخراج شده (1< AVE <503/0) و پایایی ترکیبی (1< CR < 864/0)، پرسشنامه دارای روایی همگرا و پایایی مناسبی بود. نتایج نشان داد که میزان تحصیلات، اطلاعات عمومی تغذیه، محیط حمایتگر و منبع به دست آوردن اطلاعات تغذيه و غذا تأثیر مثبت و معنی دار بر سواد غذا و سن و عامل اجتماعی تأثیر منفی و معنی دار بر سواد غذا داشتند.
واژه های کلیدی: اطلاعات تغذیه، سواد غذا، سیمرغ.
Food literacy is a subcategory of health literacy. The concept of food literacy is a comprehensive concept that has emerged as a framework for the relationship between knowledge, skills, and capacities related to food. The purpose of this study was to investigate the factors affecting food literacy among rural households in Simorgh County. All villagers in Sari County were selected as the statistical population of the study, and 326 of them were selected as the study sample based on Cochran's formula. Data collection was performed using a researcher-made questionnaire. Also, based on the average variance extracted (0.503<AVE<1) and composite reliability (0.864<CR<1), the questionnaire had a convergent validity and appropriate reliability. The results showed that the level of education, general nutrition information, supportive environment and source of nutrition and food information had a positive and significant effect on food literacy and age and social factors had a negative and significant effect on food literacy.
منبع¬ها
1. احمدپور، م.، حسینی، آ.، حسینی، س. ح.، حشمتی، ه.، علیخواه، ح.، شیری، ر.، و هاشمی، و. (1403). وضعیت سواد غذا و تغذیه در دانش¬آموزان ابتدایی غرب ایران: یک مطالعه توصیفی- تحلیلی، مجله علوم پزشکی پارس، جلد 21، شماره 1، صص 68-61.
2. اسماعیل¬زاده، ا. (1403). استقرار 350 کارشناس تغذیه در مناطق روستایی تا پایان سال 1403. شهرآرا نیوز. کد خبر: 311980. 2 بهمن 1403. قابل دسترس در: https://shahraranews.ir/fa/news/311980
3. بدرلو، ج.، سلیمانپور، م. ر.، و احمدی، س. (1402). بررسی عوامل مدیریتی مؤثر بر امنیت غذایی، فرآوری و ایمنی مواد غذایی، جلد 3، شماره 1، صص 54-41.
4. ترک، ز.، امیدوار، ن.، دهقانی، م.، و دوست محمدیان، ا. (1400). میزان توجه به سواد غذا و تغذیه در کتاب¬های درسی دوره ابتدایی، مجله علوم تغذیه و صنایع غذایی ایران، جلد 16، شماره 2، صص 43-33.
5. چرمچیان لنگرودی، م. (1401). مدل¬سازی در پژوهش¬های اجتماعی (با مثال¬های کاربردی در ترویج و آموزش کشاورزی)، انتشارات جهاد دانشگاهی شعبه مازندران.
6. داوري، ع.، و رضازاده، آ. (1392). مدل¬سازي معادلات ساختاري با نرم افزار PLS، سازمان انتشارات جهاد دانشگاهي.
7. دبیرخانه شورای عالی سلامت امنیت غذایی. (1403). برنامه ملی ارتقاء فرهنگ و سواد غذا و تغذیه، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.
8. زارعی منش، ب.، و نامدار، ر. (1401). بررسی شاخص‌ها و عوامل مؤثر بر سواد غذا در میان خانوارهای روستایی، با تاکید بر نقش میانجی امنیت غذایی. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، جلد 53، شماره 3، صص 871-887.
9. شمس، م.، بوستانی، ف.، ملکی، م.، شریعتی نیا، ص.، موسوی زاده، ع.، و همتی، م. (1399). سواد تغذیه¬ای بزرگسالان و عوامل مرتبط با آن: یک مطالعه مقطعی در استان کهگیلویه و بویراحمد. سلامت و بهداشت اردبیل، جلد 11، شماره 1، صص 87-77.
10. صدیقی، ح. و کاخک، ا. (1384). سنجش نگرش کشاورزان زعفرانکار نسبت به تولید و توسعه کشت زعفران، علوم کشاورزی ایران، جلد 4، شماره 2، صص 699-689.
11. طهماسبی، ن.، مهدوی دامغانی، ع. ا.، و حقیقیان رودسری، آ. (1403). پرورش رفتار پایدار محیط زیستی: نقش سواد اگرواکولوژیک در شکل¬گیری رفتار تغذیه¬ای سالم، پژوهش¬های محیط زیست، جلد 15، شماره 29، صص 210-191.
12. ماربیز سامانه جامع اطلاعات استان مازندران. (1401). شهرستان سیمرغ در استان مازندران. قابل دسترس در: https://mazbus.com/simorgh
13. محمودیانی، س. ا.، موحد مجد، م.، و محمدی¬ها، ح. (1403). رابطه مؤلفه‌های سواد غذایی و عادت‌های غذایی سالم در بین جمعیت بزرگسال شهر شیراز. مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، جلد ۲۲، شماره ۱، صص ۳۱-۴۰.
14. منصورفر، ک. (1385). روشهای پیشرفته آماری همراه با برنامه¬های کامپیوتری. انتشارات دانشگاه تهران.
15. موسوی، ف.، و فتاحی، م.، و بیگرضایی، ز. (1403). مقایسه تطبیقی سواد تغذیه دانش آموزان در کشورهای ایران و فنلاند. چهارمین کنفرانس بین المللی پژوهش¬های مدیریت، تعلیم و تربیت در آموزش و پرورش، تهران. قابل دسترس در: https://civilica.com/doc/2238197
16. Amin, Sh. M., Dereidi, M., Ghallab, E., Mohamed, Sh. R. M. and Alrimawi, I. (2024). The status of food and nutrition literacy and its determinants among Elementary School students in Egypt: community nursing-led design, BMC, Nursing, 23(708), 1-10.
17. Begley, A., Paynter, E., Butcher, LM,. And Dhaliwal, SS. (2019). Examining the association between food literacy and food insecurity, Nutrients, 11(2), 445.
18. Boariu, S. M., Scutariu, A. M., Pintilei, D. R., Tercea, M., Guine, R. P. F. and Ferreira, M. (2024). Food literacy assessment of a sample of Romanian higher education students, Sustainability, 16(3), 1034: 1-13. https://doi.org/10.3390/su16031034
19. Chin, W. (1988). The partial least squares approach to structural equation modeling. In G.A. Marcoulides, editor. Modern methods for business research. Mahwah, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates. 295-303.
20. Cleland, A. B. (2013). Food knowledge–what is it and where does it come from: a study of Culinary Management students at William Angliss Institute, William Angliss Institute, http://arr.angliss.edu.au:8080/jspui/handle/20.500.12270/464
21. Demirer, B. and Yardımci, H. (2023). Nutritional literacy levels of university academic and administrative staff: A cross-sectional study from Turkey, Nutrition and Health, 2023, 1-8. DOI:10.1177/02601060231163922
22. Hair J. F., Hult G. T. M., Ringle C. M. & Sarstedt M. (2013). A premier on partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM). SAGE publication.
23. Henseler, J., Ringle, C. M. & Sinkovics, R. (2009). The use of partial least squares path modeling in international marketing, Advances in International Marketing, 20, 277-319.
24. Jomaa, L., El-Harake, M. D., Kharroubi, S. and Mattar, L. (2022). Associations between food literacy and food insecurity among college students in Lebanon: A cross-sectional study, Community and Public Health Nutrition, 6 (Suppl 1): 120 doi: 10.1093/cdn/nzac051.036
25. Kariathi, V., Mbwana, H., Rybak, C., Msollo, S. and Msuya, J. (2023). Food literacy and nutrition status in rural and urban Tanzania: Exploration of the nexus, Tropentag, September 20-22, 2023, hybrid conference.
26. Kimura, A. H. (2011). Food education as food literacy: privatized and gendered food knowledge in contemporary Japan, Agriculture and Human Values, 28(4): 465-482.
27. Lee, K. S. & Chen, W. (2017). A long shadow: Cultural capital, techno-capital and networking skills of college students. Computers in Human Behavior, 70, 67-73.
28. Mohsen, H., Sacre, Y., Hanna-Wakim, L. and Hoteit, M. (2022). Nutrition and Food Literacy in the MENA Region: A Review to Inform Nutrition Research and Policy Makers. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19: 1-25.
29. Nunnally, J. C. & Bernstein, I. H. (1994). Psychometric theory (3rd ed), New York: McGraw-Hill.
30. Nunnally, J. C. (1967). Psychometric theory, New York, NY: McGraw-Hill.
31. Ronto, R., Ball, L., Pendergast, D., & Harris, N. (2016). Adolescents' perspectives on food literacy and its impact on their dietary behaviours, Appetite, 107, 549-557.
32. Silva, P. (2023). Food and nutrition literacy: Exploring the divide between research and practice, Foods, 12(14): 1-18. DOI: 10.3390/foods12142751
33. Silva, P., Araújo, R., Lopes, F. and Ray, S. (2023). Nutrition and Food Literacy: Framing the Challenges to Health Communication, Nutrients, 15, 4708, 1-25. https://doi.org/ 10.3390/nu15224708
34. Truman, E., Lane, D. and Elliott, C. (2017). Defining food literacy: A scoping review, Appetite, 116: 365-371.
35. Vaitkeviciute, R., Ball, L. E., and Harris, N. (2015). The relationship between food literacy and dietary intake in adolescents: a systematic review, Public Health Nutrition, 18(4), 649-658.
36. Van Gucht, D., Soetens, B., Raes, F. and Griffith JW. (2014). The attitudes to chocolate questionnaire. Psychometric properties and relationship with consumption, dieting, disinhibition and thought suppression, Appetite, 76: 137-43. doi: 10.1016/j.appet.2014.01.078.
37. Vidgen, H. (2016). Relating food literacy to nutrition and health. In Vidgen, H (Ed.) Food literacy: Key concepts for health and education, Routledge Studies in Food, Society and the Environment]. Routledge, United Kingdom, pp. 66-84.
37. Vidgen, H. A. and Gallegos, D. (2014). Defining food literacy and its components, Appetite, 76, 50-59.