رویکرد فلسفی پدیدارشناسی در پژوهش‌های حسابداری
محورهای موضوعی : حسابداری مالی
ابوالفضل سلیمانی
1
,
مهدیه شکریان برنجستانکی
2
1 - کارشناسی ارشد حسابرسی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
2 - کارشناسی ارشد حسابرسی، مدرس گروه حسابداری، موسسه آموزش عالی فروردین قائمشهر، قائمشهر، ایران
کلید واژه: پدیدارشناسی, پژوهش کیفی, رویکرد مسیر, فلسفه, مفاهیم حسابداری,
چکیده مقاله :
حسابداری به عنوان پدیده‌ای اجتماعی و سازمانی همگام با پیشرفت اجتماعی و پیچیدگی روز افزون کسب‌و‌کار‌ها به‌سرعت در حال تغییر است. لذا در هر حوزه معانی متفاوتی پیدا می‌کند که درک چگونگی استفاده و واکنش بازیگران اجتماعی، و نحوه شکل‌گیری و بازسازی حوزه‌هایی که رویه‌های حسابداری در آن اعمال می‌شوند مهم‌تر از پیش شده است. به دلیل اینکه جریان اصلی پژوهش‌های حسابداری از پژوهش‌های کمی استفاده می‌کند، نیاز به ورود روش‌های فلسفی پدیدارشناسی به پژوهش‌های حسابداری جهت بررسی پدیده‌های جدید احساس می‌گردد. این مقاله برخی از پرسش‌های پژوهشی متناسب با روش‌های پژوهش کیفی و فرصت‌هایی را جهت بررسی پدیده‌های جدید حسابداری ارایه می‌کند. استفاده از رویکرد مسیر برای پژوهش‌های کیفی، به‌ویژه استفاده از پدیدارشناسی برای مسائل حسابداری، پژوهشگران را بر آن داشت تا جایگزین دیگری (با انتخاب روش‌های پژوهش پدیدارشناسی) جهت انجام پژوهش‌های کیفی خود داشته باشند. نتایج نشان داد که استفاده از این رویکرد در پژوهش-های کیفی پدیدارشناسی، می‌تواند پژوهشگران حسابداری را به‌سمت یافتن پاسخ در اولین قدم‌های پژوهش‌های کیفی و نیز کاوش در مفاهیم حوزه‌های مختلف حسابداری سوق دهد. همچنین این مدل می‌تواند روش‌شناسی‌های پدیده‌شناسی را برای پژوهشگران حسابداری غنی‌تر کند.
Accounting as a social and organizational phenomenon is changing rapidly with the social progress and increasing complexity of businesses. Therefore, in each field, it finds different meanings that understanding how to use and react social actors, and how to form and reconstruct the areas in which accounting procedures are applied has become more important than before. Because the mainstream of accounting research uses quantitative research, there is a need to introduce philosophical phenomenological methods to accounting research to study new phenomena. This article presents some research questions related to qualitative research methods and opportunities to study new accounting phenomena. Using the path approach for qualitative research, especially the use of phenomenology for accounting issues, led researchers to have another alternative (by choosing phenomenological research methods) to conduct their qualitative research. The results showed that the use of this approach in qualitative phenomenological research can lead accounting researchers to find answers in the first steps of qualitative research and also to explore the concepts of different areas of accounting. This model can also enrich phenomenological methodologies for accounting researchers.
ابوسعیدی، مینا.، معین¬الدین، محمود.، حیرانی، فروغ. (1400). ارزیابی سواد مالی مدیران شرکت¬های بخش خصوصی. دانش حسابداری مالی، 8(2)، 195-219.
الوانی، سید¬مهدی.، بودلایی، حسن. (1389). پدیدارشناسی در مطالعات کارآفرینی. علوم مدیریت ایران، 5(19)، 33-62.
امامی¬سیگارودی، عبدالحسین.، دهقان¬نیری، ناهید.، رهنورد، زهرا، نوری¬سعید، علی. (1391). روش¬شناسی تحقیق کیفی: پدیدارشناسی. پرستاری و مامایی جامع¬نگر، 22(68)، 56-63.
امامی¬کوپائی، سمانه.، نوروز برازجانی، ویدا.، صافیان، محمدجواد. (1397). پدیدارشناسی، پاسخی به مساله روش در فهم چیستی معماری (پیشامدرن سنتی). ماهنامه باغ نظر، 15(65)، 13-24.
پرتوی، پروین. (1392). پدیدارشناسی مکان. تهران: نشر فرهنگستان هنر.
پروری، پیمان. (1398). خوانشی¬ نو از روش پدیدارشناسی؛ بنیان¬های فلسفی، رویکردها و چارچوب اجرای تحقیق پدیدارشناسی. مطالعات جامعه شناسی، 12(44)، 87-106.
خواجوی، شکراله.، کرمشاهی، بهنام. (1397). پدیدارشناسی نقش نگرش فردی بر اخلاق مالیاتی و تمکین مالیاتی. دو فصلنامه حسابداری ارزشی و رفتاری، 3(5)، 187-208.
شیرازی، محمدرضا. (1392). جایگاه پدیدارشناسی در تحلیل معماری و محیط. معماری و شهرسازی آرمان شهر. 11، 91-99.
کاظمی، سیدحسین.، دانایی¬فرد، حسن. (1390). پژوهش¬های تفسیری در سازمان: استراتژی¬های پدیدارشناسی و پدیدارنگاری. تهران: نشر دانشگاه امام صادق (ع).
مرادی¬پرندجانی، حجت اله.، صادقی، ستار. (1393). پدیدارشناسی؛ رویکردی فلسفی، تفسیری و روش¬شناختی به مطالعات کارآفرینی. دو فصلنامه مطالعات روش¬شناسی دینی، 2، 62-72.
ملایی، رضا. (1396). تبیین واقعیت پدیدار و روش پدیدارشناسی بر اساس فلسفه هوسرل و بازسازی آن بر اساس فلسفه صدرالمتالهین. اسلام و مطالعات اجتماعی، 4(4)، 91-115.
نیکویی¬فرد، مسعوده.، نصیری، محمود.، رضوانی، محمدرضا. (1401). تحلیل پدیدارشناسی آثار منفی شهرک¬های صنعتی بر تجربه¬ی زیسته¬ی مردم بومی روستا (مطالعه موردی شهرک صنعتی خیرآباد اراک). پژوهش¬های جغرافیای انسانی، 54(1)، 1-19.
Abousaidi, M., Moeinadin, M., & Heyrani, F. (2021). Evaluation of the Financial Literacy of the Managers of the Private sector Companies. Financial Accounting Knowledge, 8(2), 195-219. (In Persian)
Alvani, S.M., & Bodlaei, H. (2011). Phenomenology in Entrepreneurship studies. Iranian journal of management sciences, 5(19), 33-62. (In Persian)
Ahrens, T., Becker, A., Burns, J., Chapman, C.S., Granlund, M., Habersam, M., ... & Scheytt, T. (2008). The future of interpretive accounting research? A polyphonic debate. Critical Perspectives on Accounting, 19(6), 840-866.
Alrazi, B., De Villiers, C., & Van Staden, C.J. (2016). The environmental disclosures of the electricity generation industry: a global perspective. Accounting and Business Research, 46(6), 665-701.
Berger, P.L., & Luckmann, T. (1991). The social construction of reality: a treatise in the sociology of knowledge. Penguin U.K.
Bonner, E.T., & Friedman, H.L. (2011). A conceptual clarification of the experience of awe: An interpretative phenomenological analysis. The Humanistic Psychologist, 39(3), 222-235.
Broadbent, J., & Unerman, J. (2011). Developing the relevance of the accounting academy. Meditari Accountancy Research, 19(1/2), 7-21.
Burchell, S., Clubb, C., Hopwood, A., Hughes, J., & Nahapiet, J. (1980). The roles of accounting in organizations and society. Accounting, Organizations and Society, 5(1), 5-27.
Burrell, G., & Morgan, G. (1979). Sociological paradigms and organizational analysis. Farnham, UK: Ashgate Publishing.
Chua, W.F. (1986). Radical Developments in Accounting Thought. The Accounting Review, 61(4), 601-632.
Cowton, C.J., & Dopson, S. (2002). Foucault’s prison? Management control in an automotive distributor. Management Accounting Research, 13(2), 191-213.
De Villiers, C., Dumay, J., & Maroun, W. (2019). Qualitative accounting research: dispelling myths and developing a new research agenda. Accounting & Finance, 59(3), 1459-1487.
Dillard, J., & Roslender, R. (2011). Taking pluralism seriously: Embedded moralities in management accounting and control systems. Critical Perspectives on Accounting, 22(2), 135-147.
Durocher, S., & Gendron, Y. (2014). Epistemic commitment and cognitive disunity toward fair-value accounting. Accounting and Business Research, 44(6), 630-655.
Emami Koupaei, S., Nourouz Borazjani, V., & Safian, M. (2018). Phenomenology: A Methodology for Understanding Traditional Architecture. The Monthly Scientific Journal of Bagh-e Nazar, 15(65), 13-24. (In Persian)
Emami Sigaroudi, A., Dehghan Niri, N., Rahnavard, Z., & Nouri Saeid, A. (2012). Methodology of qualitative research: phenomenology. Journal of Holistic Nursing and Midwifery, 22(2), 56-63. (In Persian)
Gill, M.J. (2014). The possibilities of phenomenology for organizational research. Organizational Research Methods, 17(2), 118-137.
Giorgi, A. (1994). A phenomenological perspective on certain qualitative research methods. Journal of Phenomenological Psychology, 25(2), 190-220.
Giorgi, A. (2010). Phenomenology and the practice of science. Existential Analysis, 21(1), 3–22.
Guthrie, J., Manes-Rossi, F., & Orelli, R.L. (2017). Integrated reporting and integrated thinking in Italian public sector organisations. Meditari Accountancy Research, 25(4), 553-573.
Heidegger M. (1962). Being and Time. New York NY: HarperOne,
Hopwood, T. (1994). Accounting as social and institutional practice. Cambridge University Press.
Ihde, D. (1991). Instrumental realism: The interface between philosophy of science and philosophy of technology. Bloomington: Indiana University Press.
Javed, M., & Zhuquan, W. (2018). Analysis of accounting reforms in the public sector of Pakistan and adoption of cash basis IPSAS. Universal Journal of Accounting and Finance, 6(2), 47-53.
Kazemi, S.H., & Danaei Fard, H. (2011). Interpretive research in the organization: phenomenological and phenomenological strategies. Tehran: Publication of Imam Sadiq (as) University. (In Persian)
Khajavi, S., & Karamshahi, B. (2018). Phenomenology of the role of Individual attitudes on Tax Ethics and Tax Compliance. Journal of Value & Behavioral Accounting, 3(5), 187-208. (In Persian)
Khan, S.N. (2014). Qualitative research method-phenomenology. Asian Social Science, 10(21), 298.
Kockelmans, J, J. (1967). Phenomenology: The Philosophy of Edmund Husserl and Its Interpretation, Garden City: Doubleday & Company.
Llewellyn, S. (2003). What Counts as "Theory" in Qualitative Management and Accounting Research? Introducing Five Levels of Theorizing. Accounting, Auditing and Accountability Journal, 16(4), 662-708.
Lodhia, S. (2015). Exploring the transition to integrated reporting through a practice lens: an Australian customer owned bank perspective. Journal of Business Ethics, 129(3), 585-598.
Maulana, B.H., Rohman, A., & Prabowo, T. (2022). Doing qualitative research of phenomenology in accounting. Academy of Accounting and Financial Studies Journal, 26(S1), 1-07.
Melançon, J. (2014). Thinking Corporeally, Socially, and Politically: Critical Phenomenology after Merleau-Ponty and Bourdieu. Bulletin d’analyse phénoménologique, 10(8).
Mollaei, R. (2017). Explaining the Reality of the Phenomenon and Phenomenology: Based on Husserl's Philosophy and Its Reconstruction Based on Sadr-ol-Mote'allehin’s Philosophy. Journal of Islam and Social Studies, 4(16), 91-115. (In Persian)
Moradi Pordanjani, H., & Sadeghi, S. (2014). Phenomenology; the Philosophical, the Interpretive and methodological approach to Entrepreneurial studies. Bi-quarterly journal of religious methodology studies, 2, 62-72. (In Persian)
Neubauer, B.E., Witkop, C.T., & Varpio, L. (2019). How phenomenology can help us learn from the experiences of others. Perspectives on Medical Education, 8(2), 90-97.
Neuman, W. (2014). Social Research Methods: Qualitative and Quantitative Approaches, 7th edition. Assex: Pearson Education Limited.
Nikooiefard, M., Nasiri, M., & Rezvani, M. (2022). Phenomenological analysis of the negative effects of industrial estates on the lived experience of the indigenous people of the village (Case study of Khairabad Arak industrial). Human Geography Research, 54(1), 1-19. (In Persian)
O’Dwyer, B., Owen, D., & Unerman, J. (2011). Seeking legitimacy for new assurance forms: The case of assurance on sustainability reporting. Accounting, Organizations and Society, 36(1), 31-52.
Parker, L.D., Guthrie, J., & Linacre, S. (2011). The relationship between academic accounting research and professional practice. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 24(1), 5-14.
Partooi, P. (2013). Phenomenology of place. Tehran: Farhangestan Honar publication. (In Persian)
Parvari, P. (2019). The transition from philosophy to methodology, a new reading of the phenomenology method: the foundation of philosophical approaches and implementation steps. Sociological studies, 12(44), 87-106. (In Persian)
Potter, B.N. (2005). Accounting as a social and institutional practice: Perspectives to enrich our understanding of accounting change. Abacus, 41(3), 265-289.
Roberts, T. (2013). Understanding the research methodology of interpretative phenomenological analysis. British Journal of Midwifery, 21(3), 215-218.
Salamon, G. (2018). What's Critical about Critical Phenomenology?. Journal of Critical Phenomenology, 1(1), 8-17.
Schutz, A. (1962). Phenomenology and the Social Sciences. in A. Schutz, Collected Papers, pp.39–118. The Hague: Martinus Nijhoff.
Schutz, A., & Luckmann, T. (1973). The structures of the life-world [by] Alfred Schutz and Thomas Luckmann. Translated by Richard M. Zaner and H. Tristram Engelhardt, Jr. Northwestern University Press.
Shirazi, M. (2014). Investigation of Phenomenology in Architecture and Built Environments. Armanshahr Architecture & Urban Development, 6(11), 91-99. (In Persian)
Smith, J. A. (1996). Beyond the divide between cognition and discourse: Using interpretative phenomenological analysis in health psychology. Psychology and Health, 11(2), 261-271.
Tucker, B.P., & Lowe, A.D. (2014). Practitioners are from Mars; academics are from Venus?: An investigation of the research-practice gap in management accounting. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 27(3), 394-425.
Tucker, B.P., & Schaltegger, S. (2016). Comparing the research-practice gap in management accounting: A view from professional accounting bodies in Australia and Germany. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 29(3), 362-400.