وضعیت و امکانات موجود کتابخانههای عمومی استان همدان در ارائه خدمات جنبی به استفاده‌کنندگان از دیدگاه کتابداران
محورهای موضوعی : نظام ها و خدمات اطلاعاتیمریم قنبری خشنو 1 , منصور تاجداران 2 , حسن کیانی خوزستانی 3
1 - کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه الزهرا (س)
2 - استادیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه الزهرا (س)
3 - دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه الزهرا (س)
کلید واژه: خدمات جنبی, کتابخانههای عمومی, کتابداران, همدان. ,
چکیده مقاله :
هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت و امکانات موجود کتابخانه های عمومی استان همدان در ارائه خدمات جنبی به استفاده کنندگان از دیدگاه کتابداران انجام شد. روش‌شناسی: روش پژوهش، توصیفی- پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود. جامعه پژوهش شامل تمامی کتابداران کتابخانه های عمومی استان همدان (132 نفر) بود که در 79 باب کتابخانه عمومی (شهری و روستایی) این استان فعالیت می کردند. از مجموع 132 پرسشنامه توزیع شده، 108 مورد بازگشت داده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی استفاده گردید. یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد در 4/95% از کتابخانههای عمومی مورد مطالعه، انواع مختلفی از خدمات جنبی ارائه می شود. مسابقه نقاشی، خدمات اینترنتی، قصه گویی و مسابقه کتاب خوانی از مهم ترین خدمات جنبی این کتابخانه ها بودند. جلسات مثنوی و شاهنامه خوانی، نمایش فیلم و اجرای نمایشنامه به ندرت در کتابخانه ها برگزار می شدند. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد علیرغم وجود خط مشی ارائه خدمات جنبی، کتابخانه های مذکور در ارائه مؤثر این خدمات برای تشویق و جذب کاربران به کتابخانه چندان موفق نبودند. 6/56% جامعه پژوهش معتقد بودند که میزان تلاش صورت گرفته از سوی سازمان و مدیریت کتابخانه ها در راستای اجرای مطلوب این خدمات، در حد متوسط بوده است و 51 درصد از کتابداران اظهار داشتند که میزان این تلاش از جانب مدیر کتابخانه در حد کم بود. مهم ترین موانع در ارائه خدمات جنبی کمبود بودجه، نداشتن کادر مجرب برای مدیریت این برنامه‌ها، استقبال نکردن کاربران، همکاری نداشتن مدیران کتابخانه ها، فقدان اطلاع و نگرش کافی مسئولان سازمان مادر، عدم همکاری و علاقه‌مندی کتابداران و نداشتن فرصت کافی برای اجرای این خدمات بود. در مجموع وضعیت و امکانات موجود در این کتابخانه ها برای ارائه خدمات جنبی در سطح پایین ارزیابی شد.
Purpose: This study aimed to survey the status and facilities of the public libraries in Hamedan province (Iran) in providing services peripheral to users from the from the point of view of librarians. Methodology: Survey method was descriptive. Data was collected by a researcher- made questionnaire . The population included all the 132 librarians in 79 public libraries (urban and rural regions) of Hamedan province. Total of 132 questionnaires were distributed and 108 of them were returned. For the purpose of data analysis, descriptive statistics was used. Findings: Findings indicated that in %95.4 of these public libraries, various types of services peripheral were offered. Painting Contest, internet services, storytelling and book reading contest of the services peripheralwere provided in the libraries. Masnavi and Shahnameh reading sessions, film screenings and plays rarely were held in libraries. Results: The results showed that despite of the policy to provide services peripheral , libraries were not very successful in providing these services to attract and encourage library users . %56.6 of the population believed that the efforts taken by the library organization and management for the optimal performance of these services was in moderate level and %51 of librarians described it at a minimum level. The most important barriers to the services peripheral provision were lack of: funds, qualified staff to manage these programs, user acceptance, authorities’ cooperation and adequate knowledge and attitude, librarians’ cooperation and enthusiasm, and not having enough time to run these services. Overall, in order to provide services peripheral, the status and facilities in public libraries (space, funding, equipment, and trained and experienced personnel) were low.
استرحامیان، مهران. (1388). "بررسی وضعیت ارائه خدمات در کتابخانههای عمومی سنندج". تحقیقات اطلاعرسانی و کتابخانههای عمومی، 16(1)، 99-85.
بیرانوند، علی. ( 1389). "کتابخانههای عمومی و توسعه فرهنگی". پیام کتابخانه،10(3).
زالزاده، ابراهیم. (1373). "بررسی وضعیت استفاده دانشآموزان مقطع متوسطه شهر شیراز از کتابخانههای عمومی". پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.
صافی، قاسم. (1377). "راههای گرایش و افزایش مطالعه در کتابخانههای عمومی". تحقیقات کتابداری و اطلاعرسانی دانشگاهی، 9(35)، 30-23.
عمادخراسانی، نسریندخت. (1379). "خدمات عمومی کتابخانهها و روشهای آن". تهران: کتابدار.
کاکی، مریم. (1392). "ارزیابی خدمات جنبی در کتابخانههای عمومی شهر تهران و جایگاه آن در تشویق کودکان و نوجوانان در مراجعه به کتابخانه". پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه خوارزمی.
ملایی، ابراهیم. (1391). "شناسایی راههای بهبود خدمات جنبی در کتابخانههای عمومی اصفهان از دیدگاه کاربران بر مبنای رهنمودهای ایفلا و یونسکو. پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.
نورپور، رسول. (1389). بررسی وضعیت کتابخانههای عمومی وابسته به نهاد کتابخانههای عمومی شهر تهران از نظر مدیران آنها. مجله الکترونیکی نشر کتابدار، 10(2):
http://www.ketabdar.org/magazine/detailarticle.asp?number=178
Bergin, Joyce Williams (1984). Public library services to perschool children. Master thesis, Texas Woman’s University. School of library science.
Bhatt, Rachana (2010). The impact of public library use on reading, television, and academic libraries. Jornal of Urban Economics, 68 (2), 148-166.
Celano, Donna and Susan B. Neuman (2001). The role of public libraries in children’s literacy development: an evaluation report. Harrisburg: Pensylvania Library Association. Available at: www. Ifpl.org/Junior/studies/ /Role of Libraries.pdf.
Greenhalk, L., Worpole, K.; Landry, C. (1995). Libraries in a World of Cultural Change. UCL Press, London.
Kapde, Deepak G. (2013). Extension Services in Public Library. International Referred Online Research Journal. (6) 1-4.
Kong, M. & Jogaratnam, G. (2007). The influence of culture on perceptions of service employee behavior. Managing Service Quality, 17 (3), 275-297.
Lubanz, J. (1971). Nonuse of an Academic Library. College and Research Libraries. 32 (5), 362-367.
McCabe, B. (2001). Civic librarianship: Renewing social mission of the public library. Scarecrow,MD.
Roman, S. and Fiore, C. D. (2010). Do public library sumer reading program close the achivment gaps. Children & Libraries: The Jornal of the Association for Library. 8 (3), 27-31.
_||_