نقش معلم در تربیت دینی نوجوانان از منظر نهج‌البلاغه
محورهای موضوعی : تفسیر موضوعی نهج البلاغه
احمد کنجوری
1
*
,
سیده فاطمه خلیلی
2
1 - گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، صندوق پستی 889- 14665 تهران، ایران
2 - دانش آموخته کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی دانشگاه تهران مرکز، واحد الکترونیکی
کلید واژه: ایمان, آگاهی, نهج‌البلاغه, الگو, معلم, نوجوان,
چکیده مقاله :
این مقاله به بررسی نقش معلم در تربیت دینی نوجوانان از منظر نهج‌البلاغه می‌پردازد. هدف این پژوهش دست یافتن به آموزه‌های گهربار امام علی (ع) درباره نقش معلم در تربیت دینی است تا با فراگیری و عمل به این آموزه‌ها، بتوان نسلی مؤمن و آگاه تربیت کرد. در این پژوهش از روش تحقیق کیفی استفاده شده است. برای این کار با روش کتابخانه‌ای، خطبه‌ها و حکمت‌های نهج‌البلاغه بررسی و دسته‌بندی و به شیوه تحلیلی-توصیفی به نقش معلم در تربیت دینی نوجوانان از دیدگاه امیر مؤمنان، علی (ع) پرداخته می‌شود. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که معلم به‌عنوان مربیان اخلاقی و اجتماعی نقش حیاتی در شکل‌گیری شخصیت و هویت آن‌ها دارد. معلمان می‌توانند با استفاده از روش‌های تربیتی متناسب با آموزه‌های نهج‌البلاغه، مانند پرهیز از تقلید کورکورانه، توجه به تفاوت‌های فردی و پرهیز از یکسان‌سازی، الگو بودن در رفتار، حکمت‌آموزی و... تربیت مؤثرتری داشته باشند. این روش‌ها به نوجوانان کمک می‌کند تا احساس ارزشمندی و اعتماد به نفس بیشتری پیدا کنند.
This article examines the role of the teacher in religious education of adolescents from the perspective of Nahj al-Balagha. The aim of this research is to reach the important teachings of Imam Ali (AS) about the role of the teacher in religious education so that by learning and practicing these teachings, a faithful and informed generation can be raised. This research uses a qualitative research method. For this purpose, the sermons and wisdoms of Nahj al-Balagha are examined and categorized using a library method, and the role of the teacher in religious education of adolescents from the perspective of the Commander of the Faithful, Ali (AS), is examined in an analytical-descriptive manner. The findings of the study show that teachers, as moral and social educators, play a vital role in shaping their personality and identity. Teachers can provide more effective education by using educational methods that are in line with the teachings of Nahj al-Balagha, such as avoiding blind imitation, paying attention to individual differences and avoiding uniformity, being a role model in behavior, teaching wisdom, etc. These methods help adolescents to feel more valuable and confident.
قرآن کریم (1373)، ترجمه محمد مهدی فولادوند، تهران: دارالقرآن الکریم (دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی).
نهج‌البلاغه (1379)، ترجمه محمد دشتی، قم: انتشارات سید جمال‌الدین اسدآبادی.
انوری؛ حسن (1382)، فرهنگ فشرده سخن. تهران: سخن.
توکلی؛ نسرین و سیدرضا بلاغت (1403)، «معلم در تراز نهج البلاغه: ویژگی‌های لازمِ معلم در تربیت معلم مطابق نهج‌البلاغه». فصلنامه آموزش پژوهی نوین، دوره 10، شماره 38، شهریور 1403، صص 54-61.
جعفری؛ محمدتقی (1397)، شرح نهج‌البلاغه. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
جعفری؛ محمدتقی (1398)، ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه، نوبت چاپ: ۲، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
دشتی؛ محمد (١٣٩٠)، نهج البلاغه، مؤسسه فرهنگی تحقیقی امیرالمومنین، چاپ دوازدهم.
دشتی؛ محمد (1378)، دروس پژوهشی نهج‌البلاغه. (جلد اول)، قم: مؤسسه تحقیقاتی امیرالمؤمنین(ع).
رحیمی‌راغب؛ مهین و بهادر قیم (1394)، «جایگاه علم و علم‌آموزی در اسلام». فصلنامه جندی‌شاپور، دانشگاه شهید چمران اهواز، سال 1، شماره 2، صص 41-50.
زارعی؛ طیبه و صدیقه مهدویان‌پور (بهار و تابستان 1404)، «تأثیر علم در عزت و اقتدار حکومت از منظر قرآن و نهج‌البلاغه با تأکید بر حدیث العلم السلطان». دوفصلنامه تفسیر متون وحیانی- واحد خرم‌آباد، سال پنجم، شماره نهم، بهار و تابستان 1404/1447/2025، صص 1-23.
شیری؛ حمیدرضا و میثم خزائی (1403)، « اصول تصمیم‌گیری سیاست‌مداران در سیره علوی و نظرات فقهی». دوفصلنامه تفسیر متون وحیانی- واحد خرم‌آباد، سال چهارم، شماره هفتم، بهار و تابستان 1403/1446/2024، صص119-139.
طباطبایی؛ سید محمدحسین (1390)، ترجمه تفسیر المیزان. ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی، چاپ ۳۲، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
گروه نویسندگان (۱۳۸۴)، فلسفه تعلیم و تربیت، چاپ هفتم، قم: دفتر هماهنگی حوزه و دانشگاه.
قرائتی؛ محسن (1374)، تفسیر قرآن، مؤسسه در راه حق، وزارت فرهنگ و ارشاد.
شبانی قهرودی؛ نجمه و عبدالهادی فقهی‌زاده (1400)، کارکردهای استفهام در تربیت اخلاقی از دیدگاه قرآن و نهج‌البلاغه. نشریه آموزه‌های تربیتی در قرآن و حدیث، دوره 7، شماره 1 بهار و تابستان 1400.
گودرزی؛ محمد (1403)، «نگاهی نوین به ساحت‌های وجودی انسان بر اساس آیات قرآنی با تکیه بر آرای مکاتب فلسفه اسلامی». دوفصلنامه تفسیر متون وحیانی-واحد خرم‌آباد، سال پنجم، شماره هشتم، پاییز و زمستان 1403/1446/2025، صص 26- 1.
لنکرانی؛ محمدفاضل (1373)، آیین کشورداری از نگاه امام علی (ع). دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
محمدي ري‌شهري، محمد (1381)، منتخب ميزان الحكمه. قم: موسسه علمي فرهنگي دارالحديث، سازمان چاپ و نشر.
مطهری؛ مرتضی (۱۳۸۳)، مجموعه آثار. چاپ یازدهم، قم صدرا.
مطهری؛ مرتضی (1398)، سیری در نهج‌البلاغه. تهران: صدرا.
معین؛ محمد (1382)، فرهنگ فارسی. تهران: سرایش.
مکارم شیرازی؛ ناصر (1387)، تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
ورعي؛ سيد جواد (1383)، نظارت و پرسشگري، فصلنامه حكومت اسلامي، شماره 3، صص 11-5.