جایگاه و تضمینات اصل برائت در حقوق اسلامی و حقوق عمومی با تأکید بر آرای دیوان عدالت اداری
محورهای موضوعی : حقوق خصوصیمجتبی همتی 1 , مهدی زینال زاده 2 , امیر سرمستی 3
1 - استادیار گروه حقوق عمومی و بین الملل، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، تهران، ایران
2 - کارشناس ارشد حقوق عمومی، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، تهران، ایران
3 - دانشجوی دکتری حقوق عمومی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: حقوق عمومی, اصل برائت, حقوق اسلامی, تضمینات, آرای دیوان عدالت اداری,
چکیده مقاله :
در حقوق اسلامی، در موارد شک در وجود تکلیف و عدم ارائه‌ی ادله‌ای دال بر اعمال تکلیف، باید اصل را بر عدم وجود تکلیف گذاشت و بدین طریق از تحمیل مسؤولیت بر اشخاص خودداری کرد اما به لحاظ حقوقی، این اصل از مقتضیات عدالت قضایی و نیز حمایت‌کننده‌ی آزادی و حیثیت اشخاص می‌باشد. قلمرو اصل برائت در حقوق موضوعه، عامتر از حقوق اسلامی است اما وجه اشتراک این اصل در هر دو حوزه، اصل عدم می باشد. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای، درصدد پاسخگویی به این سوال است که جایگاه و تضمینات اصل برائت در حقوق عمومی، حقوق اسلامی و آرای دیوان عدالت اداری چیست؟برآیند مقاله این است که اصل برائت آن گونه که در حقوق کیفری و محاکم جزایی با الهام از حقوق اسلامی مورد استناد واقع می‌شود، در حوزه حقوق عمومی توسط مراجع اداری و مراجع دادرسی اداری مورد استناد قرار نگرفته و تعدادی از شعب دیوان عدالت اداری در مقام نظارت بر آرای مراجع دادرسی اداری شبه کیفری، به تضمینات این اصل استناد کرده و آنرا یکی از اصول دادرسی اداری منصفانه قلمداد کرده اند؛ اصلی که به موجب آن، نمی‌توان بدون توجه دلیل بر شخص، مسئولیتی را بر وی اعمال نمود یا آزادی عمل او را محدود نمود.این رویکرد اگر به صورت گسترده و جدی توسط همه شعب دیوان عدالت اداری( و نه چند شعبه)دنبال شود، می تواند عملکرد مراجع اداری و مراجع دادرسی اداری شبه کیفری را منصفانه و موجه سازد.
In Islamic law, in cases of doubt in the presence of the duty and failure to provide evidence of the conduct of the duty, the principle should be based on the absence of the duty and thus not imposing a responsibility on individuals. In the legal term, this principle is based on the requirements of judicial justice and supports the freedom and dignity of individuals. The extent of the principle of innocence is very wide and inclusive than Islamic law but the commonality of this principle in both areas is alesalat ol adam. This article, using a descriptive-analytical method and using library sources, seeks to answer this question: What is place and guarantees of the principle of innocence in Islamic and public law and in the judgments of Administrative Justice Court? Conclusion of this article is that the principle of innocence and its guarantees, as referred to in criminal law, in the field of public law has not been cited by the administrative proceedings authorities and a number of branches of the Administrative Justice Court, in judicial controlling of quasi-criminal administrative bodies, have referred to the guarantees of the principle of innocence and have considered them as one of the principles of fair administrative hearing. According to this principle, one cannot be held accountable or be restricted his freedom without giving any reason; An approach that if pursued extensively and severely by all branches of the administrative Justice Court can improve the performance of administrative authorities and quasi-criminal administrative bodies.
_||_
Abdolhian, O. & Rafiei, M. (2019). Strategies to promote fair proceedings in specialized non-judicial authorities. Tehran: Judiciary Press and Publications Center.
Amid Zanjani, A. (2012). Rules of Jurisprudence. Tehran: Samt.
Ardabili, M. (2017). General Criminal Law. Tehran: Mizan.
Biazar Shirazi, A. (1998) Quran Nategh. Tehran: Islamic Culture Publishing Office.
Bistoni, M. (2001). translation of Majma 'al-Bayyan fi Tafsir al-Quran. Qom: Bayan Javan.
Hadavand, M. & Aghaei Toogh, M. (2015). Special administrative courts in the light of the principles and procedures of fair trials. Tehran: Khorsandi.
Hakim, A. (1993). Muntaqi al-Asul. Lebanon: Al-Amir.
Hashemi Rafsanjani, A. (2007). Tafsir Rahnama. Qom: Book Garden.
Heidari, A. (2008). Principles of inference in the principles of jurisprudence. Qom: Dar al-Fikr.
Irvani, B. (2003). The third ring in the second style. Qom: Mohebbin.
Jafari Langroudi, M. (2013). Legal terminology. Tehran: Ganj-e-Danesh.
Judiciary Research Institute, A. (2013). Judicial supervision on the exercise of optional powers. Tehran: Judiciary Press and Publications Center.
Katozian, N. (1998). Philosophy of law. Tehran: Mizan.
Kharazi, M. (2006). Major-e-Asul. Qom: Institute for the Right.
Khoei, A. (2001). Mesbah al-Asul. Qom: Maktab al-Dawari.
Makarem Shirazi, N. (1984). Sample Interpretation. Tehran: Islamic Library.
Makarem Shirazi, N. (1995). Sample interpretation. Tehran: Islamic Library.
Maleki Esfahani, M. (2000). Dictionary of principles terms. Qom: Allameh.
Modarressi, H. (No date). Hedayeh al-Asul fi Sharh Kifayat al-Asul. Qom: Scientific Press.
Mohaghegh Damad, M. (2008). Discussions on the principles of jurisprudenc. Tehran: Islamic Sciences Publishing Center.
Mohaghegh Damad, M. (2016). Rules of Jurisprudence. Tehran: Humanities Publishing Center.
Mohammadi, A. (2004). Principles of jurisprudenc. Tehran: University of Tehran Press.
Molabeygi, Gh. (2016). Jurisdiction and procedure of the court of administrative justice. Tehran: Jangal.
Montazeri, H. A. (2005). Assembly of benefits. Qom:Sayeh.
Motahari, M. (1999). Khatamiyat. Tehran: Sadra.
Mousavi Bojnurdi, M. (2000). Rules of jurisprudence. Tehran: Orouj Publishing Institute.
Movahedi Lankarani, M. (2019). A complete review of the principles of jurisprudence. Qom: Faizieh.
Nasiri, M. (2004). Private international law. Tehran: Agah.
Petft, A. & Malmiri, A. (2018). The concept and realm of general principles of administrative law: Possibility and cite manner in judicial proceeding. Tehran: Judiciary Press and Publications Center.
Qafi, H., Shariati, S. & Ali Askari, S. (2013). Principles of applied jurisprudence. Tehran: Samt.
Qomi, A. (1997). Tafsir Qomi. Qom: Dar al-Kitab.
Rostami, M. (2013). Mechanisms for protection of acquired rights of natural persons in foreign countries. Tehran: Khorsandi.
Saduq, M. (1982). Khasal. Qom: Society of Teachers.
Sarmast Bonab, B. (2008). the Principle of innocence in criminal law. Tehran: Dadgostar Publication.
Seifi Mazandarani, A. (2006). Fundamentals of active jurisprudence in the rules of basic jurisprudence. Qom: Islamic Publishing Institute.
Shamsnatri, M. (2004). The principle of innocence and cases of deviation from it in criminal law, Tehran: Samt.
Shariati, R. (2014). Rules of political jurisprudence. Qom: Institute of Islamic Sciences and Culture.
Sind, M. (2016). Research in the rules of jurisprudence. Tehran: Al-Sadiq Institute.
Tabarsi, F. (1999). Interpretation of comprehensive societies. Qom: Islamic Publishing Institute.
Tabatabaeifar, M. (2014). Jurisprudential aspects of the role of the people in government. Tehran: Ney.
Tabatabai, M. (1996). Tafsir Al-Mizan. Qom: Islamic Publications Office.
Taskhiri, M. (2006). G gavaed osoliyeh va feghiyeh on the religion of the Imams. Tehran: The World Assembly for the Approximation of Islamic religions.
Velayii, I. (2008). Explanatory dictionary of principles terms. Tehran: Ney.
Yavari, A., Moradi Berlian, M. & Mehraram, P., (2017), Principles and criteria of judicial interpretation in public law. Tehran: Judiciary Press and Publications Center.