امکان‌سنجی فقهی تقلید از مجتهد غیر بالغ
محورهای موضوعی : حقوق خصوصیسید محمدمهدی صابر 1 , محمدرضا کیخا 2 * , علی تولایی 3
1 - دانشجوی دکتری گروه فقه ومبانی حقوق اسلامی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
2 - دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
3 - دانشیار گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه یزد، یزد، ایران
کلید واژه: تقلید, مرجع تقلید, مجتهد غیر بالغ,
چکیده مقاله :
تمامی مردم جامعه اسلامی نیازمند رجوع به عالم دینی هستند، این عالمان در غالب موارد انسان‌های جا افتاده و مسنّ هستند که با مبانی دین آشنایی کافی دارند، اما گاهی در دوران میانسالی، جوانی و حتی نوجوانی به درجه‌ای از علم نائل می گردند و محل مراجعه مردم قرار می گیرند، همانگونه که در تاریخ می توان از فقیهانی که در سن طفولیت بوده اند، نامبرد. در حالتی که بالغ باشد با فرض دارا بودن سایر شرائط، امکان جواز رجوع به چنین عالمی محل اجماع فقیهان است، اما در صورت فقدان شرط بلوغ، آیا امکان تقلید از چنین مجتهدی از منظر فقه استدلالی وجود دارد یا خیر؟ در این زمینه، سه قول میان فقیهان امامیه وجود دارد، مشهور فقیهان بلوغ را در مرجعیت شرط می دانند، برخی دیگر بیان می دارند که علی الاحوط، مرجع تقلید باید بالغ باشد و دیدگاه سوم که به فقیهان معاصر تعلق دارد، اینکه مانعی برای تقلید از مجتهد نابالغ وجود ندارد. یافته های این پژوهش که به شیوه ی توصیفی – تحلیلی صورت گرفته است، اثبات می کند که با استناد به بنای عقلاء و اطلاقات روایات باب تقلید و با توجه به ایراداتی که به ادلّه ی لزوم و احوط بودن اشتراط بلوغ در مرجع تقلید، وارد می گردد، امکان تقلید از مجتهد نابالغ وجود دارد و قول سوم که دیدگاه غیرمشهور است، از دو قول دیگر رجحان دارد.
All people in the Islamic community need to refer to the religious scholars. In most instances, these scholars are aging, mature and familiar with the principles of religion. If religious scholars are adult, assuming that other condition is met and in fact there is a consensus among jurisprudents over the possibility of allowing people to refer to them. But in the absence of the adulthood requirement, is it possible to conform to the teachings of such a jurisprudent according to demonstrative jurisprudence? In this context, there are three opinions among Shiite jurisprudents. The famous opinion considers adulthood to be a requirement. Others hold that this requirement is compatible with precaution while the third opinion, which belongs to contemporary jurisprudents, does not consider it as a requirement. The findings of this study, which have been done in a descriptive-analytical manner, prove that based on reason and the narrations in Taqlid section, the reasons are provided by the first two opinions and it is possible to conform to the teachings of a non-adult jurisprudent. Moreover, the third opinion which is not famous has superiority over others.
نجفی عراقى، عبد النبى، (1380)، المعالم الزلفى فی شرح العروة الوثقى، المطبعه العلمیه، قم.
_||_Alavi, S.A. (2001). Al-Qawl Al-Rashid fi Al-Ijtihad wa Al-Taqlid. Qom: Ayatollah Marashi Najafi Library.
Ameli, Z. (1990). Al-Rawda Al-Bahiyya fi Sharh Al-lum'a Al-Dimashqiyya. Qom: Davari Bookstore.
Ansari, M. (1984). Al-Ijtihad wa Al-Taqlid. Qom: Mofid Bookstore.
Bahadeli, A. K. (1995). Al-Ijtihad wa Al-Taqlid. Baghdad: Mansuhurat Hesam Publishing Company.
Eshtehardi, A. (1997). Madarik Al-Urwa. Tehran: Dar Al-Uswah Publication.
Faiz Kashani, M. M. (1986). Al-Vafi. Isfahan: Imam Amir Al-Momenin Ali Library.
Fayyaz Kabul, M.I. (n.d.). Ta’aliq Mabsutah Ala Al-Urwa Al-Wuthqa. Qom: Mahallati Publications.
Fazel Hindi, M. (1996). Kashf Al-Litham wa Al-Ibham Al-Qavaid Al-Ahkam. Qom: Islamic Publications Office affiliated to the Qom Seminary.
Fazel Lankrani, M (1994). Tafsil Al-Sharia fi Sharh Tahrir Al-Wassilah Al-Ijtihad va Al-Taqlid. Qom: Islamic publications affiliated to the Qom seminary.
Haeri Biararjmandi, Y. A. (n.d.). Madarik Al-Urwah. Najaf Ashraf: Naaman Publication.
Hilli, M.(1967). Idah Al-Fawaid fi Sharh Mushkilat Al-Qavaid. Qom: The Esmaeili Institute.
Hosseini Langroudi, S.M. (1960). Al-Rasael Al-Thalath. Qom: Islamic Printing House.
Hurr-i-Amuli, M. (1989). Vasael Al-Shia. Qom: Aal Bayt Institute.
Hurr-i-Amuli, M. (1992). Hidayah Al-Ummah Ila Ahkam Al-Aemmah Muntakhabo Al-Usul. Mashhad: The Islamic Religious Assembly.
Hurr-i-Amuli, M. (1998). Al-Fusul Al-Muhimmah fi Usul Al-Aemah Takmilato Al-Vasael. Qom: Imam Reza Institute of Islamic Studies.
Ibn Abi Jumhur Al-Awsai, M. (1985). Al-Awali Al-la’ali Al-Aziziah. Qom: Dar Seyed Al-Shohada Publication.
Isfahani, M. (1996). Al-Ijtihad wa Al-Taqlid. Qom: Islamic Publications Office affiliated with the Qom Seminary.
Khoei, Q. M. (1991). Fiqh Al-Shi'a - Al-Ijtihad wa Al-Taqlid. Qom: Nozuhur Printing House.
Khu’i, Q. M. (1998a). Al-Tanjqih fi Sharh Urwato Al-Wuthqa, al-Ijtihad wa al-Taqlid. Qom: Under Mr. Lotfi Management.
Khu’i, Q. M. (1998b). Musuah Al-Imam Al-Khoei. Qom: Ihya Athar Al-Imam Al-Khoei.
Koleini, A.J.M. (1987). Al-Kafi. Tehran: Darol Islam.
Maghrebi, N. (1966). Da'aem Al-Islam. Qom: Al-Aal Bayt Institute.
Mortazavi Langroudi, S.M.H. (1992). Al-Dar Nazid fi Al-Ijtihad wa Al-Ihtiat wa Al-Taqlid. Qom: Ansarian Institute.
Najafi Iraqi, A.N. (1961). Al-Ma'alim Al-Zulafi fi Sharh Al-Urwah Al-Wuthqa. Qom: Aal-Mat’abah Al-Elmiah.
Sabzevari, S. A. Q. (1993). Muhazzab Al-Ahkam (1). Qom: Al-Manar Institute - Ayatollah's Office.
Sadr, S.R. (2000). Al-Ijtihad wa Al-Taqlid. Qom: The Islamic Propagation Office of Qom Seminary.
Sadr. S.H. (1986). Takmilah Amal Amel. Qom: Ayatollah Marashi Najafi Library Publications.
Safi Golpayegani, A. (2006). Zakhirah Al-wuthqa fi sharh Al-Urwah Al-Wuthqa. Qom: Ganj-e-iRFAN.
Tabatabai Qommi, S.T. (2003). Al-Qayah Al-Qaswa fi Al-Ta’liq Ala Al-Urwah-Ijithad va Al-Taqlid. Qom: Mahallati Publication.
Tabatabai Yazdi, S.M.K. (1989). Urwa Al-Wuthqa. Beirut: Muassasah Al-Elmi Lel Matbuat.
Tabrasi, A. (1983). Al-Ihtijaj. Mashhad: Nashr Morteza.
Tousi, A.J. (1987). Tahzib Al-Ahkam. Tehran: Darol Islam.