بررسی فقهی بغی در فضای مجازی
محورهای موضوعی : حقوق خصوصی
مجتبی حسین نژاد
1
(استادیار فقه و مبانی حقوق اسلامی موسسه آموزش عالی پارسا، بابلسر، ایران)
کلید واژه: فضای مجازی, بغی, احکام شرعی, قاعده اولیه, قاعده ثانویه,
چکیده مقاله :
وقوع بغی در فضای مجازی و اجرای احکام بغی بر باغیان از طریق فضای مجازی، می تواند از مسائل مستحدثه و چالش برانگیز در عصر حاضر تلقی شود. سؤالات مهمی که در این تحقیق مورد بررسی قرار می گیرد، عبارتند از: آیا تحقّق بغی در فضای مجازی عملاً ممکن است؟ بر فرض امکان، آیا بغی مجازی صلاحیت برای اجرای احکام بغی را دارا می باشد؟ بر فرض صلاحیت، دلیل مشروعیت تسری احکام بغی بر بغی مجازی چیست؟ پس از فحص و بررسی باید گفت: اولاً: حتی اگر تمامی شرایط تحقق بغی مذکور در سخنان فقها را بپذیریم، هیچ منعی در تحقق بغی مجازی نیست. ثانیاً: بغی مجازی صلاحیت برای اجرای احکام بغی را دارا می باشد. ثالثاً: اگرچه اصل اولی با توجه به مقتضای ادلّه لفظیه ایی چون قاعده درء و بنای حدود بر تخفیفات و احتیاط در دما و یا با توجه به مقتضای اصل برائت، اجرا نکردن احکام بغی بر باغیان مجازی است، منتها باید در نظر داشت، با توجه به ورود آیات و روایات دلالت کننده بر احکام بغی به نحو قضیه حقیقیه و نیز وارد بودن این ادلّه بر ادله ایی چون قاعده درء، بنای حدود بر تخفیفات و اصل برائت، می توان به اطلاق این دسته از ادلّه تمسک نمود و احکام بغی را بر باغیان مجازی جاری نمود.
The rapacity and insolencebehaviortaking place in virtual world has become a major and challenging issue in the present time. The purpose of this study was to investigate whether there is a possibility of insolence behavior in cyberspace and if it is possible to sentence the same as insolent offender's crime in an authentic and non-virtual space, then how it can be legitimated in a cybercrime context, if considered possible. By reviewing the cases and reasons, it can be concluded that, first, even if all the requisites needed for the crime is accepted based on Fokaha's quotes, there will be no obstacle to accept the crime in virtual space. Second, insolence behavior in cyber space can be sentenced the same as insolence behavior in authentic and non-virtual context. Third, although the first presumption is related to the non-enforcement of judgments for rebels based on the principle of Dara, mitigation of punishment and presumption of innocence, it should be noted that the insolent offender who committed the crime through the use of virtual tools can be subjected to the punishment just like an offender in real and authentic environment as per to narratives and verses supporting the use of verity proposition by ascribing to the principle of Dara, mitigation of punishment and presumption of innocence.
4. ابنأبیجمهور، محمدبنزینالدین، (1405)، عوالی اللئالی، دار سید الشهداء، قم.
5. ابناثیر، علی بن محمد، (1417)، الکامل فی التاریخ، دارالکتاب، بیروت.
6. ابنادریس، محمدبنمنصور، (1410)، السرائر، دفتر انتشارات اسلامى، قم.
7. ابنحمزه، محمدبنعلى، (1408)، الوسیله، کتابخانه آیة الله مرعشى، قم.
8. ابنزهره، حمزةبنعلى، (1417)، غنیهالنزوع، مؤسسه امام صادق(ع)، قم.
9. ابن‌عربی، محمدبنعبدالله، (بیتا)، احکام القرآن، بی‌نا، بیجا.
10. ابنقدامه، عبداللهبناحمد، (بیتا)، المغنی، دارالکتب العلمیه، بیروت.
11. ایروانى، على، (1370)، النهایه فی شرح الکفایه، دفتر تبلیغات اسلامی، قم.
12. جزائرى، سید محمد جعفر مروج، (1415)، منتهىالدرایه فی توضیح الکفایه، مؤسسه دارالکتاب، قم.
13. جزیرى، عبد الرحمن و جمعی از نویسندگان، (1419)، الفقه على المذاهب الأربعه، دار الثقلین، بیروت.
14. جصاص، احمدبنعلى، (1405)، احکامالقرآن، داراحیاء التراث العربى، بیروت.
15. جوهرى، اسماعیلبنحماد، (1410)، الصحاح، دار العلم، بیروت.
16. حر عاملى، محمد بنحسن، (1409)، وسائلالشیعه، مؤسسه آلالبیت(ع)، قم.
17. حسینی روحانی، سید صادق، (1412)، فقهالصادق(ع)، دار الکتاب، قم.
18. حسینی روحانی، سید محمد، (1413)، منتقیالاصول، دفتر آیتالله سید محمد حسینی شیرازی، قم.
19. حلّى، حسنبنیوسف، (بیتا)، تحریر الأحکام، مؤسسه آلالبیت، مشهد.
20. حلّى، حسنبنیوسف، (1414)، تذکرهالفقهاء، مؤسسه آلالبیت(ع)، قم.
21. حلّى، حسنبنیوسف (1412)، منتهىالمطلب، مجمع البحوث الإسلامیه، مشهد.
22. خوانسارى، سید احمدبنیوسف، (1405)، جامع المدارک، مؤسسه اسماعیلیان، قم.
23. رافعی، عبدالکریمبن محمد، (1417)، العزیز شرح الوجیز، دارالکتب العلمیه، بیروت.
24. راغب اصفهانى، حسینبنمحمد، (1412)، مفردات ألفاظ القرآن، دارالعلم، لبنان.
25. راوندى، سعیدبنعبداللّه، (1405)، فقهالقرآن، کتابخانه آیهالله مرعشى، قم.
26. شریف مرتضی، علی بن حسین، (1363)، الذریعه الی اصول الشریعه، دانشگاه تهران، تهران.
27. شهید اول، محمد بن مکى، (1410)، اللمعه، دار التراث، بیروت.
28. شهید ثانى، زینالدینبنعلى، (1410)، الروضه البهیه، کتابفروشى داورى، قم.
29. شهید ثانى، زینالدینبنعلى، (1413)، مسالکالأفهام، مؤسسه المعارف الإسلامیه، قم.
30. طبرسی، فضل‌بن‌حسن، (1395)، مجمع البیان، منشورات اسلامی، تهران.
31. طوسى، محمدبنحسن، (1387)، المبسوط، المکتبه المرتضویه، قم.
32. طوسى، محمدبنحسن، (1400)، النهایه، دار الکتاب العربی، بیروت.
33. عباسی، مجید، و مرادی، حسین، (1394)، جنگ سایبر از منظر حقوق بینالملل بشر دوستانه، مجلس و راهبرد، شماره 81.
34. عمید زنجانى، عباسعلى، (1421)، فقه سیاسى، انتشارات امیرکبیر، تهران.
35. عوده، عبدالقادر، (1413)، التشریع الجنائی الاسلامی، دارالکاتب العربی، بیروت.
36. قمى، علىبنابراهیم ، (1404)، تفسیر القمی، دار الکتاب، قم.
37. کاسانی، ابیبکر بنمسعود، (1417)، بدائع الصنائع، داراحیاء، بیروت.
38. کافى الکفاه، صاحببنعباد، (1414)، المحیط فی اللغه، عالم الکتاب، بیروت.
39. کرکى، علىبنحسین، (1414)، جامع المقاصد، مؤسسه آلالبیت (ع)، قم.
40. کلینى، محمدبنیعقوب، (1407)، الکافی، دار الکتب الإسلامیه، تهران.
41. ماوردی، علیبنمحمد (بیتا)، الحاوی الکبیر، دارالفکر، بیروت.
42. مجلسى اول، محمدتقى، (1406)، روضه المتقین، مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانبور، قم.
43. مجلسى دوم، محمدباقر، (1410)، بحار الأنوار، مؤسسه الطبع و النشر، بیروت.
44. محقق اردبیلى، احمدبنمحمد، (1403)، مجمع الفائده، دفتر انتشارات اسلامى، قم.
45. محقق حلّى، جعفربنحسن، (1408)، شرائع الإسلام، مؤسسه اسماعیلیان، قم.
46. مرعشی، محمدحسن، (1371)، دیدگاههای نو در حقوق کیفری اسلام، نشر میزان، تهران.
47. موسوی بجنوردی، سید حسن آقابزرگ، (بیتا)، منتهی الاصول، مکتبه بصیرتی، قم.
48. موسوی خویی، سید ابوالقاسم، (1380)، مصباح الاصول، نشر الفقاهه، قم.
49. مغربی، نعمانبنمحمد، (1385)، دعائم الإسلام، مؤسسه آلالبیت(ع)، قم.
50. موسوى حائرى، مصطفى محسن، (بیتا)، نهایه الوصول الى کفایه الأصول، مطبعه الآداب، نجف.
51. نائینى، محمدحسین، (1352)، أجود التقریرات، مطبعه العرفان، قم.
52. نجفى، محمدحسن، (1404)، جواهرالکلام، دارإحیاء، بیروت.
53. نووی، یحییبنشریف، (1426)، روضهالطالبین، دارالفکر، بیروت.
_||_
Heli, H. (1992). Tazkerat Al-Foqaha. Qom: Aal Bayt Institute.
Heli, H. (1994). Montaha Al-Matlab. Mashahd: Majma Bohoos Al-Islamiyah.
Heli, H. (1999). Tahrir Al-Ahkam. Qom: Imam Sadiq Institute.
Hosseini Rouhani, S.M. (1993). Montaqi Al-Usul . Qom: Ayatollah Shirazi.
Hosseini Rouhani, S.S. (1992). Fiqh Al -Sadiq. Qom: Dar Al-Ketab.
Hur Ameli, M. (1988) Wasā'il Al-Shīa. Qom: Al-Bayt Institute.
Ibn Asir, A. (1996). Al-Kamel fi Tarikh. Qom: Esmailian publishing.
Ibn Hamzah, M. (1988). Al-Vasilah. Qom: Ayatollah Marashi Bookstore.
Ibn Idris, M. (1990). Al-Saraer. Qom: Islamic Publication Office.
Ibn Jumhur, M.Z. (1985). Avali Al-Liali. Qom: Seyedol Shohada.
Ibn Qudāmah, A. (No date). Al- Mughni. Beirut: Dar Al-Kotob Elmiyah.
Ibn Zuhrah, H. (1996). Ghaniyah Al Nuzu. Qom: Imam Sadiq Institute.
Irvani, A. (1991). Nihayah Al-Nihayah fi Sharh Kifayeh. Qom: Islamic Propagation Office.
Jassas, S.M. (1994). Ahkam Al-Quran. Beirut: Dar Ehya Al-Torath Al-Arabi.
Jazayeri, M.J. (1994). Muntaha Al-Dirayah. Qom: Darol Ketab.
Johari, I. (1989). Alsahah. Beirut: Dar Elm Lilmalayin.
Kasani, A. (1996). Bidayah Al-Sane. Beirut: Dar Al-Ehyah.
Kellini, A.J.M. ( 1987). Al-Kafi. Tehran: Darul Kitab Islamia.
Khansari, S.Y. (1985). Jame Al-Madarek. Qom: Esmaeilian Publication.
Maghrebi, N. (1965). Da'a'im Al-Islam. Al Bayt Institute.
Majlesi, M.T. (1985). Ruzatul Motaqin fi Sharh Man la Yahzar .Qom: Islamic Cultural Institute of Kushanpour.
Majlisi, M.B. (1990). Bihar Al-Anvar. Beirut: Nashr Institute.
Marashi, S.M. (1998). New perspectives on law. Tehran: Mizan Publication.
Maverdi, A.M. (No date). Al-Havi Al- Kabir. Beirut: Dar Al-Fikr.
Mohaghegh Ardabili, A.I. (1982). Majma Al-Fa'idah wa Al-Borhan. Qom: Islamic Publication Office.
Mohaghegh Heli, J. (1988). Sharae' Al-Islam. Qom: Esmaeilian Publication.
Moosavi Khoei, S.A.(2001). Misbah Al-Usul. Qom: Fiqaha Publication.
Mousavi Bojnourdi, S.H. ( No date). Montahi Al-Usul. Qom: Maktabat Al-Basirati.
Mousavi Hairi, M.M. (No date). Nihayat Al-Osoul. Najaf: Matbaul Adab.
Naeini, M.H (1973). Ajwad Al-Taqrirat. Qom: Matba Erfan.
Nahj Al-Balaghah
Najafi, M.I.B. (1984). Javaher Al-Kalam. Beirut: Dar Ehya Torath Arabi.
Qomi, A. (1984). Tafsir Al-Qumi. Qom: Dar al Kitab.
Rafei, A. (1996). Al-'Aziz Sharh Al-Vajiz. Beirut: Dar al Kitab Ilmiyah.
Raghib Isfahani, H. (1991). Mufradat Al-Faaz Al-Quran. Beirut : Darol Elm Institute.
Ravandi, S. (1985). Fiqh Al-Quran. Qom: Ayatollah Marashi Bookstore.
Shahid Sani, Z.(1992). Masalik Al-Afham. Qom: Almaaref Islamiyah.
Sharif Morteza, A. (1984). Alzariat Osul sharia. Tehran: Tehran University.
Tabarsi, F. (1975). Majma' Al-Bayan. Tehran: Islamic Publication.
The Noble Quran
Toosi, A.M. (1967). Aal Mabsut. Tehran: Maktab Al-Mortazaviya Athar Al-Jafarieh.
Toosi, A.M. (1986). Al-Nihayah. Beirut: Dar-Al Kotob Arabia.
Udeh, A. (1992). Altashrih Jinayee Al- Islami. Beirut: Darol Kitab Arabia.