موارد زوال وصف بکارت و سقوط اذن پدر در ازدواج ازمنظر فقه و حقوق

محورهای موضوعی : حقوق خصوصی

عبدالله بهمن پوری ¹ (الهیات ، علوم انسانی ، دانشگاه یاسوج)
محسن تسلیخ ² (دانشگاه یاسوج)

تاریخ دریافت : 1397/12/22 تاریخ پذیرش : 1398/10/19 تاریخ انتشار : 1399/03/01

کلید واژه: اذن ولی, وصف بکارت, ثیبه, سقوط اذن ولی, زوال وصف بکارت,

چکیده مقاله :

فقها و به تبع آن حقوقدانان ازدواج دختر باکره را مشروط به اذن ولی نموده اند، محل سؤال است که آیا زوال وصف بکارت از نگرش شرع، مبتنی بر ازاله بکارت با وطی مشروع است؟ یا بر زایل شدن پرده بکارت با عواملی مانند زنا، وطی به شبهه و بیماری و...نیز شرعاً ثیبوبت (زوال بکارت) صدق می کند؟ اهمیت این مطلب زمانی آشکارتر می شود که بدانیم قانون مدنی در ماده 1043نکاح دختر بالغه باکره را موقوف به اذن پدر یا جد پدری می داند، اما در خصوص سؤال فوق و اینکه اسباب زوال بکارت کدامند ساکت است. جُستار پیش رو با روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به کتاب و سنت و بررسی اقوال و فتاوای فقهای متقدم تا فقهای معاصر بر اساس نیاز جامعه خصوصاً قضات و سردفتران ازدواج و جامعه حقوقی و رویکرد تخصص محوری، تحقق ثیبوبت (زوال وصف بکارت) مبتنی بر وطی مشروع را بررسیده است و به بیـان دیدگاه های مختلف، بررسی و نقــد آنها پرداخته و سرانجام به استنـاد روایات متعـدد، انگـاره ی تحقق زوال بکارت (ثیبوبت) با وطی مستند به ازدواج را برگزیده است به این نحو که از دیدگاه شرع فقط در صورتی وصف بکارت زایل می شود که غشای بکارت با وطی مستند به ازدواج از بین رفته باشد؛ بنابراین تحقق یافتن ثیبوبت و به تبع آن سقوط اذن ولی، معلق بر ازدواجی است که در آن دخول صورت گرفته و منجر به زوال بکارت شده است.

چکیده انگلیسی:

Islamic jurists and consequently the civil jurists have made the marriage of a virgin girl subject to the permission of the parents (vali). The question is whether the loss of virginity from the religious point of view is based on the removal of virginity by lawful means. Or does it affect the disappearance of the virginity with factors such as adultery, vati be shobhe, illness, and also sibobat (loss of virginity)? This gains more significance when we consider that Article 1043 of the Civil Code allows the marriage of a virgin adult girl subject to the permission of her father or paternal grandfather, but the code makes no reference to the above question and the causes of the loss of virginity. The present study uses a descriptive-analytical method. On the basis of the Book and Tradition and an examination of the the sayings and fatwas of early jurists to contemporary ones based on the needs of society, especially judges and marriage registrars and an expertise approach, this study has chosen the fulfillment of sibobat (deterioration of virginity) based on legal sextual intercourse (vati). By studying and criticizingdifferent views and according to different narratives (revaiat), it has chosen the idea of fulfilling the loss of virginity (sibobat) with a marriage based vati, so that from the religious point of view, the virginity disappears only in case that the virginity has been destroyed by a documented marriage vati. Therefore, the fulfilment of sibobat and consequently the elimination of the vali's permission depend on the marriage in which insertion took place and led to the loss of virginity.

منابع و مأخذ:

1-     ابن اثیر، مبارک( بی تا)، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، مؤسسه مطبوعاتى اسماعیلیان،  چاپ اول.

2-     ابن قدامه، عبدالله(بی تا) المغنی ، بی نا، چاپ اول.

3-     ابن منظور، ابو الفضل(1414 ه‍ ق )، لسان العرب: دار الفکر،بیرروت ، چاپ سوم.

4-     احمد بن فارس(1404 ه‍ ق )، معجم مقائیس اللغة: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى، قم، چاپ اول.

5-     اشتهاردى، على پناه(1417 ه‍ ق )، مدارک العروة ، دار الأسوة، چاپ اول.

6-     اصفهانى، محمد باقر(1404 ه‍ ق )، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول: دار الکتب الإسلامیة،تهران، چاپ دوم.

7-     بحرانى، یوسف(1405 ه‍ ق)،الحدائق الناضرة فی­أحکام­العترة الطاهرة: دفتر انتشارات اسلامى، قم، چاپ اول.

8-     تبریزى، جواد(1427 ه‍ ق) صراط النجاة (للتبریزی) ، دار الصدیقة الشهیدة، چاپ اول.

9-     جمعى از پژوهشگران زیر نظر شاهرودى، سید محمود هاشمى(1423 ه‍ ق) موسوعة الفقه الإسلامی طبقا لمذهب أهل البیت علیهم السلام،  مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى، چاپ اول.

10-  جوهرى، اسماعیل(1410 ه‍ ق)  الصحاح - تاج اللغة و صحاح العربیة: دار العلم، بیروت ، چاپ اول.

11-  حائرى، سید على،(1409 ه‍ ق) الشرح الصغیر فی شرح مختصر النافع: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى ، قم ، چاپ اول.

12-  حرّ عاملى، محمد بن حسن،(1409 ه‍ ق )وسائل الشیعة: مؤسسه آل البیت علیهم السلام،قم ،  چاپ اول.

13-  حکیم، سید محسن،(1416 ه‍ ق) مستمسک العروة الوثقى ، مؤسسة دار التفسی، چاپ اول ر.

14-  حکیم، سید محسن،1410 ه‍ ق) منهاج الصالحین (المحشّى للحکیم): دار التعارف للمطبوعات، بیروت ، چاپ اول.

15-  حلّى، علامه، حسن بن یوسف،(1420 ه‍ ق) تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة، مؤسسه امام صادق علیه السلام، چاپ اول.

16-  حلّى، محقق، جعفر بن حسن1412( ه‍ ق )، نکت النهایة: دفتر انتشارات اسلامى،قم ، چاپ اول.

17-  حلّى، مقداد بن عبد اللّه سیورى(1404 ه‍ ق) ، التنقیح الرائع لمختصر الشرائع:  انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى،قم ، چاپ اول.

18-  حلّى، مقداد بن عبد اللّه سیورى،( 1403 ه‍ ق) نضد القواعد الفقهیة على مذهب الإمامیة:  انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى،قم ، چاپ اول.

19-  حمیرى، نشوان بن سعید،(1420 ه‍ ق) شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم ، دار الفکر المعاصر، لبنان، چاپ اول .

20-  خمینى، روح اللّه،  موسوى،(1425 ه‍ ق )تحریر الوسیلة : ترجمه، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ایران، چاپ بیست و یک.

21-  خویى، سید ابو القاسم(1418 ه‍ ق) موسوعة الإمام الخوئی ، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی ره، چاپ اول.

22-  راغب اصفهانى، حسین(1412 ه‍ ق) مفردات ألفاظ القرآن: دار العلم،بیروت ، چاپ اول.

23-  زنجانى، سید موسى شبیرى(1419 ه‍ ق) کتاب نکاح (زنجانى)، مؤسسه پژوهشى راى‌پرداز، چاپ اول.

24-  سبزوارى، سید عبد الأعلى(1413 ه‍ ق) مهذّب الأحکام ، مؤسسه المنار، چاپ چهارم.

25-  شیرازى مکارم، ناصر(1424 ه‍ ق) کتاب النکاح ، انتشارات مدرسه امام على بن ابى طالب علیه السلام، چاپ اول.  

26-  صاحب بن عباد(1414 ه‍ ق) کافى الکفاة، المحیط فی اللغة ، عالم الکتاب، لبنان، چاپ اول.

27-  صفایی، سید حسین و امامی، اسدالله(1392) مختصر حقوق خانواده: بنیاد حقوقی میزان، چاپ سی و چهارم،تهران.

28-  طریحى، فخر الدین(1416 ه‍ ق). مجمع البحرین: کتابفروشى مرتضوى،تهران ، چاپ سوم.

29-  طوسى، محمد بن حسن(1407 ه‍ ق) تهذیب الأحکام:دار الکتب الإسلامیة، تهران ، چاپ چهارم.

30-  عاملى، سید محمد حسین،(بی تا) الزبدة الفقهیة فی شرح الروضة البهیة، دار الفقه للطباعة و النشر، چاپ چهارم.

31-  عاملى، شهید اول، محمد بن مکى( بی تا). القواعد و الفوائد ، کتابفروشى مفید، چاپ اول.

32-  عاملى، شهید ثانى، زین الدین بن على(1413 ه‍ ق) مسالک الأفهام ، مؤسسة المعارف الإسلامیة، چاپ اول.

33-  عاملى، محمد بن على(1411 ه‍ ق) نهایة المرام فی شرح مختصر شرائع الإسلام: دفتر انتشارات اسلامى، قم، چاپ اول.

34-  عریضى، على بن جعفر علیهما السلام(1409 ه‍ ق) مسائل علی بن جعفر و مستدرکاتها ، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، چاپ اول.

35-  فراهیدى، خلیل بن احمد(1410 ه‍ ق) کتاب العین: نشر هجرت،تهران ، چاپ دوم.

36-  فیومى، احمد بن محمد( بی تا). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی ، منشورات دار الرضی، چاپ اول.

37-  قرشى، سید على اکبر(1412 ه‍ ق) ، قاموس قرآن: دار الکتب الإسلامیة،تهران ، چاپ ششم.

38-  قمّى، سید صادق حسینى روحانى(1412 ه‍ ق) فقه الصادق علیه السلام:  دار الکتاب - مدرسه امام صادق علیه السلام،قم.

39-  قمّى، صدوق، محمّد بن على بن بابویه(1413 ه‍ ق) من لا یحضره الفقیه: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم.

40-  قنبرپور، بهنام،(1398) فصلنامه پژوهش های فقه و حقوق اسلامی، سال یازدهم، شماره 56

41-  قندهارى، محمد آصف محسنى(1424 ه‍ ق) الفقه و مسائل طبیة:انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، قم.

42-  کلینى، محمد بن یعقوب(1407 ه‍ ق) الکافی:دار الکتب الإسلامیة، تهران ، چاپ چهارم.

43-  کوفى، محمد بن محمد اشعث( بی تا) الجعفریات - الأشعثیات ، مکتبة نینوى الحدیثة، چاپ اول.

44-  گلپایگانى، سید محمد رضا(1413 ه‍ ق) إرشاد السائل، دار الصفوة، لبنان، چاپ دوم.

45-  گیلانى، سید محمد باقر(1427 ه‍ ق) مقالة فی تحقیق إقامة الحدود فی هذه الأعصار:انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی،، قم چاپ اول.

46-  محمود، عبد الرحمان (بی تا)، معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیة، بی نا،

47-  مکارم شیرازى، ناصر(1426 ه‍ ق) أحکام النساء ، انتشارات مدرسه امام على بن ابى طالب علیه السلام، چاپ اول.

48-  نجفى، محمد حسن(1404ق)  جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام: دار إحیاء التراث العربی،بیروت ، چاپ هفتم.

49-  نراقى، احمد(1415 ه‍ ق)  مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، چاپ اول.

50-  واسطى، محب الدین،(1414ق) تاج العروس من جواهر القاموس، چاپ اول، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.

51-  یزدى، سید محمد کاظم،(1419 ه‍ ق) العروة الوثقى (المحشّى): دفتر انتشارات اسلام،قم ى، چاپ اول.

52-  یزدى، سید محمد کاظم(1409ق) ، العروة الوثقى، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم.

Ameli (Shahide Avval), M. (n.d.). Al-Qawaed wa al-Fawaed (1^st ed.). no  place: Mofid bookstore.

Ameli (Shahide Sani), Z. (1413 AH). Masalak al-Afham (1^st ed.). no place: Maaref Al-Islamiyyah Institute .

Ameli, M. (1411 AH).  Nahayyat al-Maram fi Sharh Mokhtasar Shraye al-Islam (1^st ed.). Qom: Islamic Publications Office.

Ameli, S. M. (n.d.). Al-Zobdah al-Fiqhiyyah fi Sharh al-Rawdha al-Baha'iyyah (1^st ed.). no place: Dar Al-Fiqh le Tabaah wa Al-Nashr.

Arizi, A. (1409 AH). Masael-e Ali ibn Ja'far wa Mostadrekateha (1^st ed.). no place: Al Al-Bayt Institute.    

Bahrani, Y. (1405 AH). Al-Hadaiq al-Nadhara fi Ahkam al-Atrah al-Tahira (1^st ed.). Qom: Islamic Publications Office.

Eshtehardi, A. P. (1417 AH). Madarek al-Urwa (1^st ed.). no place: Dar Al-Aswa.

Farahidi, K. (1410 AH). Ketab al-Ain (2^nd ed.). Tehran: Hijrat Publishing.

Fayumi, A. (n.d.).  Al-Mesbah al-Monir fi Qarib al-Sharh al-Kabir al- Rafei (1^st ed.). no place: Manshourat Dar Al-Razi.

Ghanbarpor, B. (1398). Journal of Islamic Law & Jurisprudence Research, 11(56).

Gilani, S. M. (1427 AH). Maqale fi Tahqiq Eqamah al-Hodood fi Hadhah al-Aasar (1^st ed.). Qom: Islamic Propaganda Office Publications.

Golpayegani, S.M. (1413 AH). Irshad al-Sail (2^nd ed.). Lebanon: Dar Al-Safwa.

Haeri, S. A. (1409 AH). Al-Sharh al-Saghir fi Sharh Mokhtasar al-Nafe (1^st ed.). Qom: Ayatollah Marashi Library Publications.

Hakim, S. M. (1410 AH). Minhaj Al-Saleheen (1^st ed.). Beirut: Dar Al-Taarof Le Matbouat.         

Hakim, S. M. (1416 AH).  Mostamsek al-Urwa al-Wothqa (1^st ed.). no place: Dar Al-Tafsir Institute.

Hamiri, N. (1420 AH). Shams Al-Uloom wa Dawa Kalam al-Arab men al-Kulum (1^st ed.). Lebanon: Dar Al-Fikr Al-Maasar.

Hashemi Shahroudi, S.M. (1423 AH). Mousoah al-Fiqh al-Islami Tabqan li Madhhab Ahl al-Bayt (1^st ed.). no place: Daera al-Maaref of the Islamic Jurisprudence Institute.

Helli (Mohaqiq), J. (1412 AH). Nokat al-Nahayah (1^st ed.). Qom: Islamic Publications Office.

Helli(Allameh), H. (1420 AH). Tahrir al-Ahkam al-Shari'a ala Mazhab al-Imamiyya (1^st ed.). no place: Imam Sadegh Institute.

Helli, M. (1403 AH). Nazd al-Qawa'd al-Fiqhiyyah ala Mazhab al-Imamiyyah (1^st ed.). Qom: Ayatollah Marashi Library Publications.

Helli, M. (1404 AH). Al-Tanqih al-Ra'iyyah le Mokhtasar al-Sharae (1^st ed.). Qom: Ayatollah Marashi Library Publications.

Horr Ameli, M. I. H. (1409 AH). Wasa'il al-Shi'a (1^st ed.). Qom: Al Al-Bayt Institute.

Hosseini Rouhani Qomi, S. S. (1412 AH). Fiqh al-Sadiq. Qom: Dar al-Kitab - Imam Sadegh School.

Ibn Athir, M. (n.d.). Al-Nahayah Fi Gharib al-Hadith wa al-Athar (1^st ed.). no place: Ismailian Press Institute.

Ibn Fars, A. (1404 AH). Dictionary of Comparative Words (1^st ed.). Qom: Islamic Propaganda Office Publications.

Ibn Manzoor, A. (1414 AH). Lisan Al- Arab (3^rd ed.).  Beirut: Dar al-Fikr.

Ibn Qadameh, A. (n.d.). Al-Mughni (1^st ed.). no place: no publication.

Isfahani, M. B. (1404 AH). Mara'a al-Aqool fi Sharh al-Akhbar al-Rasool (2^nd ed.). Tehran: Dar al-Kotob al-Islamiya.

Johari, I. (1410 AH). Al-Sahah - Taj al-Logha and Sahah al-Arabiya (1^st ed.). Beirut: Dar Al-Alam.

Khoii, S. A. (1418 AH). Mosouaa al-Imam al-Khoii (1^st ed.). no place: Institute for the Revival of the Works of Imam al-Khoii.

Koleini, M.Y. (1407 AH). Al-Kafi (4^th ed.). Tehran: Dar al-Kitab al-Islamiya.

Kufi, M. (n.d.). Al-Jafariyat - Al-Ash'athiyat (1^st ed.). no place: Ninawi Al-Haditha School.

Mahmoud, A. (n.d.). Majam al-Mostalahat wa al-Alfaz al-FIqhiyyah. no place: no publication.

Makarem Shirazi, N. (1424 AH).  Book of Marriage (1^st ed.). no place: Imam Ali Ibn Abi Talib School Publications.

Makarem Shirazi, N. (1426 AH).  Ahkam al-Nisa '(1^st ed.). no place: Imam Ali Ibn Abi Talib School Publications.

Mohseni Qandahari, M. (1424 AH). Al-Fiqh wa Masael Tebiyyah. Qom: Publications of the Office of Islamic Propaganda of the Seminary of Qom.

Mousavi Khomeini, R. (1425 AH). Tahrir al-Wasila (21^st ed.). Qom: Islamic Publications Office affiliated with Qom Seminary Scholars Community.

Najafi, M. H. (1404 AH). Jawahar al-Kalam fi Sharh Sharia al-Islam (7^th ed.). Beirut: Dar Ihya Al-Tarath Al-Arabi.

Naraqi, A. (1415 AH). Mostanad al-Shia fi Ahkam al- Sharia (1^st ed.).  no place: Al Al-Bayt Institute.

Qurashi, S. A. (1412 AH).Qamous Quran ( 6^th ed.). Tehran: Dar al-Kotob al-Islamiya.

Ragheb Isfahani, H. (1412 AH). Mofradat Alfaz al-Qur'an (1^st ed.). Beirut: Dar Al-Alam.

Sabzevari, S. A. (1413 AH). Mahdhab al-Ahkam (4^th ed.). no place: Al-Manar Institute.

Saduq Qomi, M. (1413 AH). Man La Yahdhra al-Faqih. Qom: Office of Islamic Publications affiliated with the Society of Teachers of the Seminary of Qom.

Safaei, S. H. & Emami, A. (2013). Brief Family Law (34^th ed.). Tehran: Mizan Legal Foundation.

Sahib I. I. (1414 AH). Kafi al-Kifah: Al-Muhit fi Logha (1^st ed.). Lebanon: Alam Al-Kitab.

Shobeiri Zanjani, S. M. (1419 AH). The Book of Marriage (Zanjani) (1^st ed.). no place: Raypardaz Research Institute.

Tabrizi, J. (1427 AH). Sarat al-Najat (Letbarizi) (1^st ed.).  no place: Dar al-Siddiqah al-Shuhada.

Tarihi, F. (1416 AH). Majma al-Bahrain (3^rd ed.).Tehran: Mortazavi Bookstore.

Tusi, M. (1407 AH). Tahdhib al-Ahkam (4^th ed.). Tehran: Dar al-Kotob al-Islamiya.

Wasati, M. (1414 AH). Taj al-Arous Men Jawahar al-Qamus (1^st ed.). no place: Dar Al-Fikr for printing, publishing and distribution.

Yazdi, S. M. K., (1409 AH). Al-Urwa al-Wathqi (Al-Mohsha) (2^nd ed.). no place:

Yazdi, S. M. K., (1419 AH). Al-Urwa al-Wathqi (Al-Mohsha) (1^st ed.). Qom: Islamic Publications Office