جایگاه تقیّه درفضای مجازی

محورهای موضوعی : فقه و حقوق خصوصی

علیرضا مرادی ¹ , علی اکبر ایزدی فرد ² , مهدی محمدیان امیری ³

1 - دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران.
2 - استاد فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.
3 - استادیار فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران.

تاریخ دریافت : 1400/04/21 تاریخ پذیرش : 1401/03/16 تاریخ انتشار : 1403/06/01

کلید واژه: فضای مجازی, تقیه, تبلیغ دین, عوامل مؤثر,

چکیده مقاله :

در عصر حاضر فضای مجازی یکی از مهم­ترین راه­های کسب آگاهی و اطلاعات انسان به شمار می­رود. دنیای مجازی به نوعی دنیای موازی با جهان واقعی است و هر آنچه در دنیای واقعی هست به خوبی در جهان مجازی نیز قابل انعکاس است. همان­طوری که در فضای واقعی، انسان دچار مشکلات معرفتی-دینی می­شود، در دنیای مجازی نیز همین آسیب حکمفرماست. از آن­جایی که عمده ظرفیت های موجود در فضای مجازی- مستقیم یا غیر مستقیم- در اختیار جبهه استکبار است و به عنوان مبدع این فضا، به گونه­ای عمل نموده­اند که اولا خودشان حداکثر استفاده از این فضا را بنمایند و ثانیاً به نحو چشمگیری بر فعالیت دیگران در این فضا نظارت نمایند تا جایی که هر گروه و دسته­ای که خارج از این جبهه باشد، هم برای فعالیت خود، نیاز و وابستگی فناورانه­ای به آن­ها داشته باشد و هم این که اگر در معدود مواردی بتواند با تکیه بر دانش خود از زیر سلطه آنها بیرون بیاید، فعالیتشان در معرض خطر قرار گیرد، لذا باید به گونه­ای رفتار نمود که تبلیغ در این فضا، اولاً بتواند از دید دشمن مخفی مانده (به عبارتی بصورت تقیه باشد) که حساسیت او را برانگیخته ننماید و ثانیاً بتواند علی­رغم برتری سخت افزاری دشمن، جریان­های مختلف فکری که با الهام از فرهنگ اصیل اسلامی و فقه جواهری است، بر این فضا غلبه و گفتمان جدیدی به وجود آورد که به لایه های هویت ملی ما به بهترین وجه ممکن پایداری ببخشد. دراین مقاله با روش تحلیلی- توصیفی به این مبحث پرداخته شده­است.

چکیده انگلیسی:

In today's era, virtual space is considered one of the most important ways to gain knowledge and information. The virtual world is a parallel world to the real world and everything that is in the real world can be reflected in the virtual world as well. In the same way that in the real space, people suffer from epistemological-religious problems, the same damage prevails in the virtual world. Since most of the capacities available in the virtual space - directly or indirectly - are at the disposal of the Arrogant Front, and as the creators of this space, they have acted in such a way that, firstly, they make the maximum use of this space and secondly, they significantly monitor the activities of others in this space to the extent that every group and category that is outside this front has a technological need and dependence on them both for its own activity and also that if in a few cases it can rely on knowledge to come out from under their control, their activities will be put in danger, therefore, one should behave in such a way that propaganda in this space, firstly, can be hidden from the enemy's view (in other words, in the form of taqiyyah) and does not arouse his sensitivity, and secondly Despite the superiority of the enemy's hardware, different currents of thought that are inspired by authentic Islamic culture and jurisprudence can overcome this space and create a new discourse that will give stability to the layers of our national identity in the best possible way. In this article, this topic is discussed with analytical-descriptive method.

منابع و مأخذ:

1- قرآن کریم. مترجم: ناصر مکارم شیرازی.
2- آخوند خراسانی، محمدکاظم(1367).کفایه الاصول. قم: موسسه آل البیت(ع).
3- انصاری،مرتضی(1362).مطارح الانظار. قم:موسسه آل البیت(ع).
4- انصاری، شیخ مرتضی(1214ق).کتاب المكاسب.الطبعه الاولي.قم: موسسه الباقری.
5- انصاری، شیخ مرتضی(1281ق). کتاب الصلاة. قم: سلسله مجلدات کنگره شیخ اعظم.
6- انصاری، شیخ مرتضی(بی¬تا). فرائد الاصول. ترجمه: عبدالله نورانی (1394). قم: مطبوعات دینی.
7- انصارى، شیخ مرتضی (1214ق). التقية. فارس الحسون(1384). قم: مؤسسة قائم آل محمد (عج).
8- اصفهانی،محمدحسین(1363). الفصول الغرویه فی الاصول الفقهیه. قم:داراحیاء العلوم الاسلامی.
9- ایروانی،علی(1370). نهایه النهایه فی شرح الکفایه.قم:دفترتبلیغات اسلامی.
10- باستانی،برومند(1386). جرایم کامپیوتری و اینترنتی و جلوه¬ای نوین از بزهکاری.تهران: انتشارات بهنامی.
11- بروجردی، محمدتقی(1363). نهایة الافکار. (تقریرات درس محقق عراقی) قم: دفتر انتشارات اسلامی.
12- بریگز، ایسا، برک، پیتر(2005). تاریخ اجتماعی رسانه ها ازگوتنبرگ تا اینترنت. ترجمه :حسن نمک دوست تهرانی (1391). ظرفیت¬های فرآورده¬های جهان اسلام در فضای مجازی، تهران: همشهری.
13- بشرویی خراسانی فاضل تونی، ملاعبداللّه( بی¬تا). الوافیه فی الاصول. قم: مجمع الفکر الاسلامی.
14- جعفری هرندی، محمد ( 1393). ملاك و چگونگی به کارگیري تقیه در دوره حضور معصومان علیهم السلام، فصلنامه پژوهش های فقه و حقوق اسلامی. 10، 35، ص11-44.
15- حجت كوه‌كمرى، سيد محمد بن على (1409ق)، كتاب البيع، تقریر کننده ابوطالب تجلیل تبریزی، ناشر دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه، قم، چاپ دوم.
16- حائری یزدی، شیخ عبدالکریم(بی تا). کتاب الصلاة. قم: مؤسسه جماعة المدرسین.
17- حائری یزدی، شیخ عبدالکریم (1408ق)، درر الفوائد. قم: مؤسسه جماعة المدرسین.
18- حسینی، صفا،غیاثوند، سیدمحسن (1396).ظرافت¬ها وعوامل تأثیرگذارتبلیغ دین در بستر فضای مجازی،پژوهشگاه علوم انسانی مطالعات فرهنگی
19- طباطبائی، محمدتقی (بی تا). الاصول العامه الفقه المقارن.قم:آل البیت(ع).
20- رشیدپور،ابوالقاسم(1389).قاعده لاضررازدیدگاه امام خمینی(ره). قم:چاپ و نشرعروج.
21- سبحانی،جعفر(1382). تهذیب الاصول (تقریرات درس امام خمینی). تهران:مؤسسه نشر آثار امام خمینی.
22- سیوری حلّى، مقداد بن عبد اللّه (1425 ق). كنز العرفان في فقه القرآن. قم:انتشارات مرتضوی.
23- شقیر،محمد(1385). پژوهشی درباره توقیع شریف امام زمان(عج)، فقه اهل بیت(ع)، 46.
24- صدر،سیدمحمدباقر(1417). بحوث فی علم الاصول.قم:مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی.
25- صدر، سید محمد باقر(1391). بحوث فی شرح عروه الوثقی. نجف:انتشارات الآداب.
26- صدوق،ابوجعفرمحمدبن علی(بی تا). التوحید. ترجمه: سید هاشم حسینی تهرانی. قم:مؤسسه جامعة المدرسین.
27- صدوق،ابوجعفرمحمدبن علی (1385ق). علل الشرائع. نجف: المکتبة الحیدریه.
28- طبرسی،فضل بن حسن(1415ق). مجمع البیان فی تفسیر القرآن.بیروت: مؤسسه الاعلمیه.
29- طوسی، محمد بن حسن(1409ق). التبیان. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
30- فراهیدی،خلیل(بی تا). کتاب العین. قم:چاپ دارالهجره.
31- قرشی،سیدعلی اکبر(1380). قاموس قرآن. قم:چاپ دارالکتب الاسلامیه.
32- کلینی،ابوجعفرمحمد(1407ق). الکافی. بی جا،دارالکتب الاسلامیه.
33- مجلسي،محمدتقي(1410ق). روضة المتقين في شرح من لايحضره الفقيه.قم: العلميه.
34- مجلسي،محمدتقي(1376). لوامع صاحب قراني المشتهر بشرح الفقيه. قم: مؤسسة دارالتفسير.
35- مراغی،سیدمیرزا عبدالفتاح(1417ق). العناوین الفقهیه.قم:مؤسسه النشر الاسلامی.
36- مکارم شیرازی، ناصر(1428ق). انوارالاصول.قم:مدرسه الامام علی بن ابیطالب(ع).
37- مکی العاملی،محمد(شهیداول)(1360ق). القوائدوالفوائد. ترجمه: عبدالهادی حکیم. نجف: مطبعه الآداب.
38- موسوی بجنوردی،سیدحسن(1419ق). القواعدالفقهیه. قم:نشر الهادی.
39- موسوی خميني،روح الله،1414ق،تحرير الوسيله،قم،دار الكتاب العلميه
40- موسوی خميني، سید روح الله(1381). صحيفه نور.تهران:سازمان مدارك فرهنگي انقلاب اسلامي ايران.
41- موسوی خميني، سید روح الله(بی تا). تحريرالوسيله. قم: دارالعلم.
42- موسوی خوئى، سیدابوالقاسم(1371). البیان فى تفسیر القرآن. قم: مؤسسة احیاء آثار الامام‏الخوئى.
43- میرزای قمی،ابوالقاسم(1430ق). قوانین الاصول. قم:احیاءالکتب الاسلامیه.
44- نراقی،ملا احمد(1417ق). مستند الشیعه. قم: مؤسسه آل البیت(ع).