تحلیل و نقد ادلّه جواز غیبت مخالفان مذهبی
محورهای موضوعی : حقوق خصوصی
علی محمدیان
1
(مشهد)
محمدرضا علمی
2
(فردوسی مشهد)
محمد تقی فخلعی
3
(فردوسی مشهد)
کلید واژه: اسلام, ایمان, غیبت, مخالف, مؤمن,
چکیده مقاله :
ز جمله چالش هایی که در روزگار معاصر رخ نموده و اذهان بسیاری از متشرّعان را به خود مشغول داشته است، میزان ارج و احترام شرع مقدس نسبت به مخالفان مذهبی است. علّت بروز چنین تأمّلاتی، وجود فتاوایی خلاف قاعده است که بعضاً مستظهر به موافقت مشهور فقها می باشند. یکی از این فتاوای بحث برانگیز که در کثیری از کتب فقهی امامی دیده می شود، فتوا به جواز غیبت نسبت به مخالفان مذهبی است. مشهور فقیهان با تفسیری خاص از پاره ای آیات کتاب مجید و با تمسّک به دیگر ادلّه فقهی، مناط در حرمت غیبت را ایمان دانسته و منصرف از کلمه مؤمن را شیعه اثنی عشری دانسته اند؛ بدین ترتیب مطابق مختار ایشان، غیبت غیرشیعیان از عمومات ادلّه حرمت غیبت خارج شده و مجاز شمرده می شود. نگارنده با بازخوانی ادلّه قول مشهور چنین نتیجه می گیرد که مستندات ارائه شده وافی به مقصود و کافی برای اثبات مدعای ایشان نیست. نویسنده معتقد است قائل شدن به اشتراط ایمان در تحقق حرمت غیبت، فاقد وجاهت شرعی است. این نظریه اگرچه مخالف برداشت مشهور فقیهان امامی است؛ لیکن برخی از متأخران را با خود همراه نموده است. ضمن اینکه نظریه مزبور برخلاف قول رقیب با اطلاقات ادلّه باب سازگار بوده و قواعد اولیه باب غیبت نیز آن را اقتضا می نماید.
Among the challenges of our modern time which have occupied the many religious people's mind, the amount of veneration and respect of the holy Canon of Islam to religious opponents is important. The cause of appearance of such questions is issuance of some rare Fatwas in this domain which are sometimes invigorated by the support of majority of the jurisprudents. One of these challenging Fatwas which can be seen in many jurisprudential books is the one that permits backbiting religious opponents. Majority of jurisprudents has considered "being a believer" as the criterion of prohibition of backbiting. The writer has concluded that the presented proofs for the mentioned Fatwa are not sufficient for proving the claim. The writer believes it is not canonically valid to consider "being a believer" as a provision in the victim for prohibition of backbiting. This point of view is against the view of the majority though, but some of recent scholars have approved it. Furthermore, this viewpoint is compatible with the wide contextual meaning of the main proofs of this jurisprudential domain and the primary maxims of the prohibition of the backbiting. d out, and in case they are ignorant of the object of transaction, i.e., of what they are going to sell or buy, the transaction of this kind is hazardous, and thus invalid and prohibited by the Islamic Law. In the prophetic hadith we read: “the Messenger of Allah [Prophet Muhammad], may peace be upon him, prohibited a transaction that is hazardous.”