تأثیر زمان و مکان در تطور آراء فقیهان
محورهای موضوعی : حقوق خصوصی
ابوالقاسم نقیبی
1
(دانشگاه تهران)
حسین جلیل زاده
2
(دانشگاه تهران)
کلید واژه: زمان, اجتهاد, حکم, موضوع, مکان, تطور, استنباط, آراء فقهی, ادله,
چکیده مقاله :
این پژوهش به بررسی نقش زمان و مکان در اجتهاد می‌پردازد. نظریه‌های مختلفی در باره تأثیر زمان و مکان بر احکام شرعی وجود دارد. جهت‌گیری این پژوهش، بررسی مفهوم زمان و مکان و نقش این دو در اجتهاد و آراء فقیهان است که موجب پویایی فقه در همه زمان‌ها و مکان‌ها می‌گردد. چنین رویکردی اهمیت پرداختن به این موضوع را نشان می‌دهد. معنای نقش‌داشتن زمان و مکان در اجتهاد آن نیست که دو عنصر زمان و مکان به عنوان یکی از منابع اجتهاد تلقی شوند، زیرا در فقه سنتی و اجتهاد جواهری که امام خمینی(ره) قائل به آن هستند و از مشایخ سلف به ارث رسیده، عناصر زمان و مکان به عنوان منبع اجتهاد شناخته نشده‌است. باید توجه داشت که کتاب و سنت به‌گونه مستقیم در ناحیه احکام شرعی در مقام اجتهاد نقش دارند، اما زمان و مکان مستقیماً در مقام اجتهاد در ناحیه مشخص کرده ملاکات احکام و موضوعات و ویژگی‌های آنها دارای نقش می‌باشند. از این‌رو است که موضوعی به دلیل تغییر ملاک و یا ویژگی‌های آن می تواند در زمانی خاص دارای حکمی بر خلاف حکم اول شود، به دلیل تغییر ملاک و یا ویژگی‌های آن. بنابراین زمان و مکان بی‌واسطه در ناحیه ملاک و موضوع و مشخص-کردن آنها نقش دارند نه در ناحیه احکام.
This study is about the role of time and place in Ejtehad (supreme religious competence). There are different views on the influence of time and place on the Shariat decrees. The purpose of this research is to understand the interrelationship of the above two factors along with the views of the supreme religious authorities. Comparing traditional and Javaheri Ejtehad which Imam Khomeini (pbuh) has inherited reveals that the time and place factors have not been recognized the sole reference of Ejtehad. It is noteworthy that the Book and Shariat are interlinked in Shariat decrees and Ejtehad position whereas time and place are directly related to the specific decrees that is to say that through time and place the base of decrees and their specificity âinternally and externally- are highlighted and dynamics. That is why that a decree on a specific subject can change with time negating or emphasizing the previous one. Therefore, time and place on a decree play their roles and not only decree.