اثربخشی آموزش فرآیند حل مسأله خلاق (CPS)در بهبود سلامت عمومی و کاهش استرس ادارک شده در افراد وابسته به مصرف مواد مخدر
محورهای موضوعی : خلاقیت شناسی روان‏شناختی
1 - - دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رودهن، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، رودهن، ایران leila.shokouhi@yahoo.com
کلید واژه: سلامت عمومی, استرس ادارک شده, آموزش فرآیند حل مسأله خلاق (CPS),
چکیده مقاله :
زمینه: با توجه به اینکه مصرف مواد مخدر نقش مهمی در رفتار فردی، خانوادگی و اجتماعی دارد و از آنجایی که افراد معتاد اغلب در مهارت های زندگی نقص داشته و سبک های حل مسأله ناکارآمـدی را در رویارویی با مسائل جاری زندگی به کار می گیرند، لذا بررسی سبک هـای تفکر و شیوه های حل مسأله افراد مصرف کننده مواد و نیز شـیوه مقابلـه آنهـا بـا مـسائل و مـشکلات زندگی حائز اهمیت بسیار است. هدف: پژوهش حاضر به منظور بررسی اثربخشی آموزش فرآیند حل مسأله خلاق (CPS)در بهبود سلامت عمومی و کاهش استرس ادراک شده در افراد وابسته به مواد مخدر انجام شده است. روش پژوهش: در یک پژوهش نیمه تجربی پس از غربالگری های اولیه،46 نفر از افرادی که در یک مرکز درمان سوء مصرف مواد مخدر در تهران، درمان نگهدارنده با متادون را شروع کرده بودند، در دو گروه آزمایش (23 نفر) و گواه ( 23 نفر) بررسی شدند. گروه آزمایش به مدت8 جلسه 60 دقیقه ای تحت درمان گروهیِ آموزش فرآیند حل مساله خلاق (CPS) قرار گرفتند و گروه گواه، روان درمانی خاصی دریافت نکردند. همه شرکت کنندگان در آغاز پژوهش، پایان دوره گروه درمانی و سه ماه پس از پایان گروه درمانی، پرسشنامه سلامت عمومی (GHQ-28)و استرس ادراک شده را تکمیل کردند و از نظر مورفین موجود در ادرارشان مورد سنجش قرار گرفتند. برای تحلیل داده ها، روش های آمار توصیفی و آزمون کوواریانس به کار برده شد. یافته ها: نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد که در دو گروه از نظر بهبود سلامت عمومی و کاهش استرس ادراک شده، تفاوت معناداری وجود دارد. نتیجه گیری: آموزش فرآیند حل مسأله خلاق در افزایش سلامت عمومی و کاهش استرس ادراک شده در گروه آزمایش مؤثر بوده است.
Purpose: The purpose of this research was to investigate the effectiveness of the process of creative problem solving (CPS) in improving public health and reducing perceived stress to drug-dependent Persons. Method: Ina semi-experimental study, 46 individuals who had started Methadone treatment in the drug-abuse treatment center in Tehran divided into an experimental (23 subjects) and a control (23 subjects) group. The experimental group under went eight 60 minutes sessions of creative problem solving process training and the control group did not receive any particular treatment. All participants completed the General Health Questionnaire (GHQ-28) and Perceived stress scale (Pss 10) at the beginning of the study, end of cognitive-behavioral group therapy period and three months following the completion of treatment and underwent urine tests for morphine. Data were analyzed using descriptive statistics and Covariance Test. Results: Covariate results showed significant difference in improving General Health and reducing perceived stress of two groups. Conclusion: Creative Problem Solving Process Training is effective in the improvement of General Health and reduction of perceived stress to drug-dependent people.
امین یزدی، سید امیر. (1377). بررسی رابطه سبک اسنادی با استرس ادراک شده. گزارش نهایی طرح پژوهشی. دانشگاه فردووسی مشهد.
برون، سارا؛ حیدری، علیرضا؛ بختیارپور، سعید و برون، سارا. (1392). تأثیر آموزش حل خلاق مسأله بر مؤلفه های خلاقیت دانش آموزان. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی. 2(4)، 55-71.
پورشهباز، عباس؛ مومنی، فرشته و مشتاق بیدختی، نهاله. (1389). اثر بخشی گروه درمانی شناختی رفتاری بر کاهش اشتیاق و بهبود نشا نه های افسردگی و اضطراب در معتادان به مواد افیونی تحت درمان نگهدارنده با متادون. فصلنامه اعتیاد پژوهی سوءمصرف مواد، (11) 4، 83-98.
تابع، بردبار. (1392). فراتحلیل اثر بخشی درمان شناختی - رفتاری در درمان سوءمصرف مواد و سلامت عمومی افراد وابسته به مواد مخذر. روش ها و مدل های روانشناختی. 4(14).1-12.
حائری زاده ،خیریه بیگم؛ و محمدحسین، لیلی. ( 1383 ). تفکر خلاق و حل خلاقانه مسأله.تهران: نی.
حدادی، روح الله ؛ فتحی ناز، حمیدرضا؛ کریمی، مهد؛ اکبری ، سعید و سلطانی نژاد، نفیسه. (1392). مقایسه اثربخشی داروهای ریسپریدون و فلوکستین در ترکیب با گروه درمانی کنترل تکانه، بر بهبود تکانشگری و لغزش معتادان کراک هرویین تحت درمان نگهدارنده با متادون. فصلنامه اعتیاد پژوهی ، (25) 7، 89-102.
زهرا کار،کیانوش ؛ رضازاده،آزاده و احقر، قدسی (1389). بررسی اثربخشی آموزش مهارت حل مسأله بر خودکارآمدی دانش آموزان دختر دبیرستا ن های رشت. مجلهاندیشه هاینوینتربیتی. (5)133-150 (5).
متین نژاد، سیده اعظم؛ موسوی، سید علی محمد و اسفند آباد، حسن شمس (1389). مقایسه شیوه های حل مسأله و سبک های تفکر در افراد مصرف کننده مواد و افراد غیر معتاد. فصلنامه اعتیاد پژوهی. 11-24.
ملازاده، حواد؛ عاشوری، احد (1388). بررسی اثربخشی درمان گروهی شناختی- رفتاری در پیشگیری از عود و بهبود سلامت روانی افراد معتاد.دوماهنامه علمی- پژوهشی دانش و رفتار. 16 (34). 1-12.
نوابی فر،فرناز؛ آقایی،اصغر؛ عمرانی فرد،ویکتوریا؛ افشارزنجانی،حمید. (1387). اثربخشی و مقایسه گروه درمانی شناختی به شیوه منطقی - عاطفی - رفتاری و روش هومیوپاتی بر اختلال افسردگی زنان. دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی. 37، 41-64.
وزیریان، محسن. (1384). راهنمای پیشگیری و درمان سوء مصرف مواد ویژه پزشکان. تهران:سلمان.
یعقوبی، نور ا...، نصراصفهانی، مهدی و شاه محمدی، داود (1374). بررسی همه گیرشناسی اختلال های روانی در مناطق شهری و روستایی صومعه سرا گیلان. فصلنامه اندیشه و رفتار. 1( 4 )، 66-55.
Aharonovich, E., Hasin, D. S., Brooks, A. C., Liu, X., Bisaga, A., & Nunes, E. V. (2006). Cognitive deficits predict low treatment retention in cocaine dependent patients. Drug Alcohol Depend, 81(3), 313-322.
Carroll, K.M.& Onken,L.S (2005). Behavioral therapies for drug abuse."The American Journal of Psychiatry,162,1452-1461.
Cheetham, A., Allen, N. B., Yücel, M., & Lubman, D. I. (2010). The role of affective dysregulation in drug addiction. Clinical Psychology Review, 30(6), 621–634.
Davis, L., Uezato, A., Newell, J.M., Frazier, E. (2008). Major depression and comorbid substance use disorders. Curr Opin Psychiatry, 21(1), 14-8.
Durazzo, T. C., Meyerhoff, D. J., Nixon, S. J. (2010). Chronic cigarette smoking: implications for neurocognition and brain neurobiology. International JournalEnvironmental Research Public Health, 7(10), 3760-3791.
Everitt, B. J., Hutcheson, D. M., Ersche, K. D., Pelloux, Y., Dalley, J. W., & Robbins, T. W. (2007). The orbital prefrontal cortex and drug addiction in laboratory animals and humans. Ann N Y Academic Sciociety, 1121(1), 576-597.
Fernandez-Serrano, M. J.,Perales, J. C., Moreno-Lopez, L., Perez-Garcia, M., & Verdejo-Garcia, A. (2012). Neuro psychological profiling of impulsivity and compulsivity in cocaine dependent individuals. Psychopharmacology (Berl), 219(2), 673-683.
Glanze K, Rimer B.(2005). Theory at a glance: A guide for health promotion. 2nded. National cancerinstitute US department of health and human services: National institutes of health publication; 15-23.
Irvin, J.E.,Boers,C.,Dunn,M.E.& Wang ,M. (1999). Efficacy of Relapse Prevention:A Metaanalytic Review.Journal of Counsulting and Clinical Psychology.64(4),563-570.
Li, C. S. R., & Sinha, R. (2008). Inhibitory control and emotional stress regulation: Neuroimaging evidence for frontal-limbic dysfunction in psycho-stimulant addiction. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 32(3), 581-597.
Myrseth, H., Pallesen,S., Molde, H., Johnsen, B. H., Lorvik, I. M. (2009).Personality factors as predictors of pathological gambling. Personality andIndividual Differences, 47, 933–937.
Shalley, C. E. (2007). Team cognition: The importance of team process and composition for the creative problem-solving process. Research in Multi- Level Issues, 7, 289-304.
Stavro, K., Pelletier, J., & Potvin, S. (2013). Widespread and sustained cognitive deficits in alcoholism: a meta-analysis. Addiction Biology, 18(2), 203-213.
Tarter, R.E., Kirisci, L.,Mezzich, A., Cornelius, J.R., Pajer, K., Vanyukov, M., Gardner, W., Blackson, T., & Clark, D. (2003). Neurobehavioral disinhibition in childhood predicts early age at onset of substance use disorder. AmericanJournal of Psychiatry, 160(6), 1078–1085.
Turnbull, M.,Littlei, A., & Allan, M. (2010). Creativity snd collaborative lwarning and teaching strategies in the drsign dis crippling Inducation. Arts Education Policy Review, 111, 52-62.
Verdejo-Garcia, A., Rivas-Perez, C., Vilar-Lopez, R., & Perez-Garcıa, M. (2007).Strategic self-regulation, decision-making and emotion processing in polysubstance abusers in their first year of abstinence. Drug and AlcoholDependence, 86(2-3), 139–146.