بررسی عملکرد دانه و برخی صفات زراعی جو تحت شرایط نرمال رطوبتی و دیم

محورهای موضوعی : زراعت و اصلاح نباتات

خداداد مصطفوی ¹ , عزت کرمی ² , سمانه عزیزی ³

1 - دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، کرج، ایران. و هیأت علمی
2 - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، سننندج، ایران
3 - دانشجوی سابق، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، کرج، ایران

تاریخ دریافت : 1399/07/27 تاریخ پذیرش : 1400/01/12 تاریخ انتشار : 1398/09/01

کلید واژه: همبستگی, تنش خشکی, عملکرد دانه, انتخاب, شاخص‌های تحمل,

چکیده مقاله :

به منظور مطالعه تحمل به خشکی در جو دو آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار تحت شرایط نرمال رطوبتی و دیم، در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج در سال زراعی 93-92 اجرا شد. صفات عملکرد دانه در واحد سطح، روز تا سنبله دهی، روز تا گلدهی، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، تعداد پنجه بارور، ارتفاع بوته، طول پدانکل، طول سنبله، طول ریشک، تعداد دانه در سنبله اصلی، وزن بوته و وزن سنبله مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس در شرایط نرمال و تنش دلالت بر وجود تفاوت معنی‌دار بین ارقام از لحاظ اکثر صفات مورد مطالعه داشت. در شرایط نرمال صفات شاخص برداشت و طول پدانکل و در شرایط تنش صفات شاخص برداشت و وزن هزار دانه با عملکرد دانه همبستگی مثبت و معنی‌داری نشان دادند. تجزیه رگرسیون گام به گام نمایان ساخت در شرایط نرمال رطوبتی صفات وزن بوته و طول پدانکل و در شرایط دیم نیز صفات وزن بوته، طول سنبله، روز تا گلدهی و روز تا سنبله‌دهی به ترتیب تأثیرگزارترین صفات بر عملکرد دانه در جو می‌باشند. شاخص‌های تحمل به خشکی MP، GMP، STI و HM به دلیل همبستگی مثبت و معنی‌دار با Yp و Ys، به عنوان شاخص‌های کارآمد در تشخیص ژنوتیپ‌های متحمل به خشکی با عملکرد دانه بالا تشخیص داده شدند. ارقام کویر و زرجو با مقادیر بالایی از شاخص‌های MP، GMP، STI، HM، Yp و Ys بعنوان متحمل‌ترین ارقام به خشکی شناخته شدند.

چکیده انگلیسی:

In order to study drought tolerance in barley, two separate experiments were conducted in the form of a randomized complete block design with three replications under normal humidity and rainfed conditions in the research farm of Islamic Azad University, Sanandaj branch in the 2013-2014 crop year. Traits: Grain yield per unit area, day to spike, day to flowering, day to physiological maturity, number of fertile tillers, plant height, peduncle length, spike length, awn length, number of Grains per main spike, plant weight and spike weight were evaluated.The results of analysis of variance under normal and stress conditions indicated a significant difference between cultivars in terms of most of the studied traits.In normal conditions, harvest index and peduncle length and in stress conditions, harvest index and 1000-grain weight showed a positive and significant correlation with grain yield. Stepwise regression analysis showed that under normal moisture conditions, plant weight and peduncle length, and in dryland conditions, plant weight, spike length, day to flowering and day to spike are the most influential traits on grain yield in barley, respectively. Drought tolerance indices of MP, GMP, STI and HM were identified as efficient indices in detecting drought tolerant genotypes with high grain yield potential due to positive and significant correlations with Yp and Ys in barley. Kavir and Zarjoo cultivars with high values of MP, GMP, STI, HM, Yp and Ys indices were recognized as the most drought tolerant cultivars.