ارائه مدل پیش‌بینی مطلوبیت اجتماعی بر مبنای سخت‌رویی و تحریک‌طلبی با واسطه‌گری جهت‌گیری مذهبی درونی و بیرونی در دانش‌آموزان مقطع متوسطه دوم

محورهای موضوعی : روان شناسی

حسین توکلی ¹ , فرشید خسروپور ² , علیرضا منظری توکلی ³ , علیرضا ملازاده ⁴

1 - دانشجوی دکتری روانشناسی، واحد زرند، دانشگاه آزاد اسلامی، زرند، ایران
2 - استادیار گروه روانشناسی، واحد زرند، دانشگاه آزاد اسلامی، زرند، ایران
3 - استادیار گروه روانشناسی، واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران
4 - استادیار گروه روانشناسی، واحد آشتیان، دانشگاه آزاد اسلامی، آشتیان، ایران

تاریخ دریافت : 1401/10/12 تاریخ پذیرش : 1402/01/21 تاریخ انتشار : 1402/05/01

کلید واژه: جهت‌گیری مذهبی, مطلوبیت اجتماعی, سخت‌رویی, تحریک‌طلبی,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش حاضر ارائه مدل پیش‌بینی مطلوبیت اجتماعی بر مبنای سخت‌رویی، تحریک‌طلبی و جهت‌گیری مذهبی بود. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و از نظر روش یک مطالعه توصیفی - همبستگی بود. نمونه پژوهش شامل 360 نفر دانش‌آموز مشغول به تحصیل دوره متوسطه دوم مدارس عادی استان مرکزی بود که نفرات به‌طور تصادفی انتخاب شده و پرسشنامه در اختیار آنها قرار گرفت. ابزار گردآوری داده‌ها شامل چهار پرسشنامه مطلوبیت اجتماعی کارلو و همکاران (2003)، پرسشنامه سخت‌رویی لانگ و گولت (2003)، پرسشنامه تحریک‌طلبی باس و پلامین (1984) و پرسشنامه جهت‌گیری مذهبی آلپورت و راس (1967) بود. جهت تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از ضریب آلفای کرونباخ، تحلیل عاملی و شاخص‌های برازش مدل استفاده شد. نتایج پژوهش نشان‌دهنده آن است که مطلوبیت اجتماعی به‌طور مستقیم با سخت‌رویی و تحریک‌طلبی در دانش‌آموزان ارتباط دارد (01/0>p). و نیز مطلوبیت اجتماعی به‌طور غیرمستقیم از طریق جهت‌گیری مذهبی با سخت‌رویی و تحریک‌طلبی ارتباط دارد (01/0>p). بنابراین پرورش صفت سخت‌رویی و تحریک‌طلبی با واسطه‌گری جهت‌گیری مذهبی در دانش‌آموزان می‌تواند در افزایش مطلوبیت اجتماعی دانش‌آموزان مؤثر باشد.

چکیده انگلیسی:

The aim of this research was to provide a prediction model of social desirability based on strictness, provocativeness and religious orientation. The current research was applied and in terms of method, it was a descriptive-correlational study. The research sample consisted of 360 students who were studying in the second secondary level of normal schools in Central Province, who were randomly selected and given a questionnaire. Data collection tools included four questionnaires of Carlo et al's Prosocial Tendencies Measure Revised (2003), Lang & Goulet's Hardness questionnaire (2003), Buss & Plomine et al's Irritability Scale (1984) and Allport and Ross's Religious orientation questionnaire (1967). Cronbach's alpha coefficient, factor analysis and model fit indices were used to analyze the data. The results of the research show that social desirability is directly related to strictness and impulsiveness in students (p<0.01). Also, social desirability is indirectly related to strictness and impulsiveness through religious orientation (p<0.01). Therefore, cultivating the trait of strictness and provocation through the mediation of religious orientation in students can be effective in increasing the social desirability of students.

متن کامل:



ارائه مدل پیش‌بینی مطلوبیت اجتماعی بر مبنای سخت‌رویی و تحریک‌طلبی با واسطه‌گری جهت‌گیری مذهبی درونی و بیرونی در دانش‌آموزان مقطع متوسطه دوم

حسین توکلی¹، فرشید خسروپور²، علیرضا منظری توکلی³، علیرضا ملازاده⁴

 

چکیده

هدف پژوهش حاضر ارائه مدل پیش‌بینی مطلوبیت اجتماعی بر مبنای سخت‌رویی، تحریک‌طلبی و جهت‌گیری مذهبی بود. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و از نظر روش یک مطالعه توصیفی - همبستگی بود. نمونه پژوهش شامل 360 نفر دانش‌آموز مشغول به تحصیل دوره متوسطه دوم مدارس عادی استان مرکزی بود که نفرات به‌طور تصادفی انتخاب شده و پرسشنامه در اختیار آنها قرار گرفت. ابزار گردآوری داده‌ها شامل چهار پرسشنامه مطلوبیت اجتماعی کارلو و همکاران (2003)، پرسشنامه سخت‌رویی لانگ و گولت (2003)، پرسشنامه تحریک‌طلبی باس و پلامین (1984) و پرسشنامه جهت‌گیری مذهبی آلپورت و راس (1967) بود. جهت تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از ضریب آلفای كرونباخ، تحلیل عاملی و شاخص‌های برازش مدل استفاده شد. نتایج پژوهش نشان‌دهنده آن است که مطلوبیت اجتماعی به‌طور مستقیم با سخت‌رویی و تحریک‌طلبی در دانش‌آموزان ارتباط دارد (01/0>p). و نیز مطلوبیت اجتماعی به‌طور غیرمستقیم از طریق جهت‌گیری مذهبی با سخت‌رویی و تحریک‌طلبی ارتباط دارد (01/0>p). بنابراین پرورش صفت سخت‌رویی و تحریک‌طلبی با واسطه‌گری جهت‌گیری مذهبی در دانش‌آموزان می‌تواند در افزایش مطلوبیت اجتماعی دانش‌آموزان مؤثر باشد.

واژگان کلیدی: تحریک‌طلبی، جهت‌گیری مذهبی، سخت‌رویی، مطلوبیت اجتماعی

 

Presenting a Model of Predicting Social Desirability Based on Hardiness and Irritability with the Mediation of Internal and External Religious Orientation in Students

Hossein Tavakoli⁵, Farshid Khosropour⁶, Alireza Manzari Tavakoli⁷, Alireza Mollazadeh⁸

 

Abstract

The aim of this research was to provide a prediction model of social desirability based on strictness, provocativeness and religious orientation. The current research was applied and in terms of method, it was a descriptive-correlational study. The research sample consisted of 360 students who were studying in the second secondary level of normal schools in Central Province, who were randomly selected and given a questionnaire. Data collection tools included four questionnaires of Carlo et al's Prosocial Tendencies Measure Revised (2003), Lang & Goulet's Hardness questionnaire (2003), Buss & Plomine et al's Irritability Scale (1984) and Allport and Ross's Religious orientation questionnaire (1967). Cronbach's alpha coefficient, factor analysis and model fit indices were used to analyze the data. The results of the research show that social desirability is directly related to strictness and impulsiveness in students (p<0.01). Also, social desirability is indirectly related to strictness and impulsiveness through religious orientation (p<0.01). Therefore, cultivating the trait of strictness and provocation through the mediation of religious orientation in students can be effective in increasing the social desirability of students.

Keywords: Hardiness, Irritability, Religious Orientation, Social Desirability

 

 

 

مقدمه

اﺟﺘﻤﺎعی ﺷﺪن، ﻳﻚ ﻓﺮایند دوﺟﺎنبه ارﺗﺒﺎطی ﻣﻴﺎن ﻓﺮد و ﺟﺎمعه اﺳﺖ و در طول حیات در دو ﻣﻘﻮله ﻳﺎدﮔﻴﺮی و یاددادن ادامه می‌یابد (آذین و موسوی، 1390). ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮاﻳﻨﺪ اﺟتماعی ﺷﺪن و ﻣﺮاﺣﻞ اﻳﻦ ﻓﺮاﻳﻨﺪ، روانشناسان دوره کودکی و نوجوانی را فشرده‌ترین دوره اجتماعی شدن و یکی از مهم‌ترین دوره تحول می‌دانند (شرودر و گوردن⁹، 2014).

طبق نظریه‌های مطرح، نوجوانی مترادف با روابط همسالان است. درواقع آنها زمان بیشتری را صرف بودن با یکدیگر می‌کنند تا با بودن در هر گروه دیگری؛ که این ارتباط با همسال یک نوع مطلوبیت اجتماعی محسوب می‌شود (ووکی و هرناس¹⁰، 2022). مطلوبیت اجتماعی¹¹ یک عنصر مهم در روابط گروهی و عاملی برای بهبود روابط بین فردی توسط خود نوجوان می‌باشد که در صورت نارسایی منجر به مشکلات اجتماعی برای فرد می‌شود. (سمرود-کلیکمن¹²، 2017).

 کیز¹³ (2000) معتقد است شناخت و پذیرش دیگران در دوره‌ی نوجوانی موجب پذیرش خود و ادراک فرد به‌عنوان یک شریک اجتماع، عنصر تشریک‌مساعی و سرانجام باور به تحول مثبت اجتماعی، عنصر شکوفایی بهزیستی اجتماعی می‌شود. پژوهش‌ها نشان داده‌اند ﻛﻮدﻛﺎن و نوجوانانی ﻛﻪ از دوﺳﺘﺎن ﺧﻮد ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﻨﻨـﺪ و ﺗﻮاﻧـﺎیی ﺑﺮﻗﺮاری ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺎﻻن ﺧﻮد را دارﻧﺪ و ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎی ﮔﺮوه ﻫﻤﺴﺎﻻن رﻓﺘﺎر می‌ﻛﻨﻨﺪ، از ﻣﻘﺒﻮﻟﻴﺖ اﺟﺘﻤﺎعی ﺑﺎﻻیی ﺑﺮﺧﻮردار می‌ﺷﻮﻧد (مگنوس¹⁴ و همکاران، 2006، رانتانن¹⁵، اریکسون¹⁶ و نیمینن¹⁷، 2022).و کودکانی که موفق در کسب پذیرش همسالان نمی‌گردند و از سوی آن‌ها طرد می‌شوند با مشکلات زیادی ازﺟﻤﻠﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ضعیف ﺗﺤﺼﻴلی، عزت‌نفس ﭘﺎﻳﻴﻦ، ﻓﺮار از ﻣﺪرﺳﻪ، ﺗﺮك تحصیل (ﺷﻴﺮیلا و درﺳﺘﻦ¹⁸، 2002، به نقل از نانگل¹⁹ و همکاران، 2020). رفتار ضداجتماعی و بزهکاری در نوجوانی و مجرمیت در اوایل بزرگسالی روبه‌رو می‌شوند (وانواگنر²⁰، 2008). مطلوبیت اجتماعی تمایل به مورد تأیید قرار گرفتن یک نیاز مشترک بین تمامی انسان‌ها است؛ همه افراد به‌طور طبیعی به آن تمایل دارند، تائید و پذیرفته شدن توسط دیگران را دوست دارند و در جهت کسب آن تلاش می‌کنند  (سیف، 1401). مطلوبیت اجتماعی درواقع برآیند چندین پدیده اجتماعی همچون نفوذ اجتماعی، همنوایی، قضاوت اجتماعی و نگرش‌های افراد می‌باشد که از آن به‌عنوان تمایل افراد برای پاسخ دادن مطلوب و پرطرفدار از نظر اجتماعی به‌جای توصیف آنچه واقعاً فکر می‌کنند، و یا انجام می‌دهد، تعریف کرده‌اند (نیکنام، 1394). مطلوبیت اجتماعی دارای پنج مؤلفه، که عبارت‌اند از رفتارهای مطلوب اجتماعی گمنام، رفتارهای اجتماعی نوع‌دوستانه و در جمع، رفتارهای مطلوب هیجانی، رفتارهای مطلوبیت اجتماعی در موقعیت بحرانی، رفتارهای مطلوب اجتماعی متابعت‌آمیز است (قربانیان، محمدلو، خانبانی و یوسفی کیا، 1395).

پژوهش‌ها نشان دادند ﻛﻪ ﻣطلوبیت اﺟﺘﻤﺎعی، ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻋﻮامل ﮔﻮﻧﺎﮔﻮنی ازجمله سبک دلبستگی، ﻫﻤﺮنگی ﺑﺎ ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎی ﮔﺮوه ﻫﻤﺴﺎل، شخصیت، مهارت‌های اجتماعی، اعتمادبه‌نفس و خودپنداره متناسب عمل کردن در موقعیت‌های گوناگون است (قربانیان و همکارن، 1395).

یکی از متغیرهای تأثیرگذار بر مطلوبیت اجتماعی، سخت‌رویی²¹ است که به‌عنوان مجموعه‌ای از نگرش‌ها و باورهای کارکردی تعریف می‌شود. سرسختی روان‌شناختی مجموعه‌ای از نگرش‌ها و باورهای کارکردی است که از طریق ایجاد انگیزه و افزایش سطح خودکارآمدی در فرد، توانایی مقابله‌ی وی را با موقعیت‌های دشوار تا حد زیادی افزایش می‌دهد و این فرصت را برای وی ایجاد می‌کند که باوجود موانع کثیر موجود در این مسیر، راهی به سمت رهایی و تعالی پیدا کند (حبیبی، احمدی و زهراکار، 1399). سخت‌رویی روان‌شناختی ترکیبی از باورها در مورد خویشتن و جهان است که از سه مؤلفه تعهد، کنترل و مبارزه‌جویی تشکیل یافته است (کوباسا²²، 1982). ماتیس و لکسی²³ نیز به این نتیجه رسیدند که سخت‌رویی، متغیر پیش‌بینی‌کننده بهتری برای سلامت اجتماعی است تا سلامت جسمی و همچنین همبستگی منفی معنی‌داری بین سخت‌رویی و تعداد مراجعات به مرکز بهداشت وجود دارد (لانگلا، بیکر، ون دورنن و اسکافلی²⁴، ۲۰1۶). مدی²⁵ (1987) در پژوهشی نشان داد که سرسختی بالاتر، موفقیت تحصیلی بیشتری را نیز به همراه دارد. همچنین وستمن²⁶ (1991) با بررسی زنان و مردانی که در حال ورود به دانشکده افسری ارتش بودند، نشان داد که سرسختی روان‌شناختی بالاتر با موفقیت تحصیلی بیشتر همراه است (بهزادپور، مطهری و سهرابی، 1397). در یک مطالعه دیگر نتایج نشان داد که مطلوبیت اجتماعی بر سخت‌رویی تحصیلی دانش‌آموزان دبیرستانی تأثیر معناداری دارد ولی بین تأثیر مطلوبیت اجتماعی بر سخت‌رویی تحصیلی دانش‌آموزان دختر و پسر تفاوت معناداری مشاهده نشد. این نتایج نشان می‌دهد که مطلوبیت اجتماعی بر سخت‌رویی مرتبط با مدرسه در دانش‌آموزان تأثیر دارد (منتظری و همکاران، 1393).

متغیر دیگری که تأثیرگذاری آن بر مطلوبیت اجتماعی بررسی می‌شود، تحریک‌طلبی²⁷ است. تحریک‌پذیری را ویژگی شخصیتی و مرتبط با پرخاشگری دانسته‌اند که از فرضیه پرخاشگری - ناکامی میلر²⁸ ناشی می‌شود (شیبانی، میکائیلی و نریمانی، 1396). تحریک‌طلبی به‌عنوان تمایل به واکنش به احساسات پرخاشگرانه، تکانشگری، خصومت‌طلبی و رفتارهای ناکامی در عدم توافق تعریف شده است (فریدا²⁹ و همکاران، 2012). این سازه به طرز قابل‌ملاحظه‌ای به ظرفیت تحمل ناکامی فرد و تسلط بر هیجانات و واکنش فرد هم در موقعیت‌های واقعی و هم ظاهری از خطر، تجاوز و حمله اشاره دارد (شیبانی، میکائیلی و نریمانی، 1396) و به طرز قابل‌توجهی به درک تأثیر هر دو فرایند تهییج و کنترل معیوب بر هیجانات در موقعیت‌های تحریک‌آمیز و خشونت‌طلبانه مرتبط است (لطفی، عسگری و سید حسینی، 1400). 

جهت‌گیری مذهبی³⁰ یکی دیگر از متغیرها است که به بررسی ارتباط آن با مطلوبیت اجتماعی پرداخته می‌شود. منظور از جهت‌گیری مذهبی گرایش به انجام اعمال و تفکرات مذهبی می‌باشد (گراوند، 1398). عده‌ای از دانشمندان بر این باورند که بسیاری از متغیرهای سلامتی به‌وسیله باورهای دینی و مذهبی تبیین می‌شوند. درواقع مذهب یکی از عوامل تأثیرگذار بر رفتار و شناخت به شمار می‌رود (کشاورز و جابری، 1397). مذهب از طریق برقراری یک نظم اجتماعی، تدارک فرصت‌هایی برای به دست آوردن شایستگی‌های یاد گرفته‌شده و تهیه قوانین اجتماعی نقش مؤثری در بروز یا پیشگیری از مشکلات اجتماعی و اخلاقی، سلامت جسمانی و حتی مسائل بهداشت روانی دارد (ترک براهویی، عرب و نیک‌منش، 1399). مذهب به انسان کمک می‌کند تا معنای حوادث زندگی مخصوصاً حوادثی را که دردناک و اضطراب زا هستند را درک کرده و باعث دلگرمی و خرسندی مطبوعی در روان و روحیه او بشود (سواتزکی، راتنر و چیو³¹، 2005). البته باید اشاره کرد که دین در چنین شرایطی بر فرآیندهای فکری و ارزیابی رویدادهای روزمره فرد تأثیر می‌گذارد، به‌طوری‌که برخی پژوهشگران بر این باورند که به کمک باورهای دینی مقابله با هیجان‌ها و شرایط اجتماعی تسهیل می‌گردد (دینر، لوکاس و اویشی³²، 2002). از نظر آلپورت و راس³³ جهت‌گیری مذهبی به دو صورت درونی و بیرونی است. مذهب‌ درونی، مذهبی ‌فراگیر ‌و ‌دارای ‌اصول‌ سازمان‌یافته و ‌درونی ‌شده ‌است، درحالی‌که مذهب ‌بیرونی، ‌خارجی ‌و‌ ابزاری است‌ كه ‌برای‌ ارضای‌ نیازهای ‌فردی‌ از ‌قبیل ‌مقام‌ و ‌امنیت ‌مورد استفاده ‌قرار ‌می‌گیرد (بهاری اودلو و همکاران، 1398). به‌عبارت‌دیگر در جهت‌گیری مذهبی بیرونی، مذهب در خدمت نیازها و عقده‌ها و وجوه ناسالم فرد است ولی مذهب درونی با فرد زندگی می‌کند و این‌طور نیست که او از این مذهب (درونی) استفاده کند (گراوند، 1398). در کل مذهب به‌عنوان مجموعه‌ای از اعتقادات، بایدها و نبایدها و نیز ارزش‌های اختصاصی و تعمیم‌یافته، از مؤثرترین تکیه‌گاه‌های روانی بشر به شمار می‌رود که قادر است معنای زندگی را فراهم ساخته و در شرایطی خاص با فراهم‌سازی تکیه‌گاه‌های تبیینی، فرد را از تعلیق و بی‌معنایی نجات دهد (بدری گرگری، 1393).  گرایش‌های مذهبی به‌طور مستقیم با مؤلفه‌های بهداشتی و روانی مرتبط‌اند و هم‌چنین این گرایش‌های آثار خود را از طریق سایر متغیرها ازجمله رضایت از زندگی و رفتارهای مقابله سالم تسهیل و تسریع می‌کنند (تورسن، هریس و امان³⁴، 2001). یافته‌ها نشان می‌دهند آموزش آموزه‌های قرآنی بر بهبود پذیرش اجتماعی فرد مؤثر است که یکی از دلایل این ارتباط آن باشد که آموزه‌های دینی فرد را ملزم به برقراری توازن میان خواسته‌های خود و دیگران می‌کند (مک کالوق و ویلوقبی³⁵، 2019، هاكنی و ساندرز³⁶، 2016). چنانچه یافته‌های قصابیان و همکاران (1391) نشان دادند بین دین‌داری و بیگانگی اجتماعی رابطه وجود دارد. بدین معنا که با افزایش سطح دین‌داری، افراد کمتر به گوشه‌گیری و انزوا روی می‌آورند.

بر این اساس شناسایی عواملی که منجر به پایین آمدن مطلوبیت اجتماعی و پذیرش در کودکان و نوجوانان می‌شود ضرورت و اهمیت دارد تا بدین‌وسیله از مشکلات دیگر جلوگیری شود. ازاین‌رو پژوهش حاضر در پی آن است که با تعیین برازش الگوی ساختاری پیش‌بینی مطلوبیت اجتماعی بر مبنای سخت‌رویی و تحریک‌طلبی با واسطه‌گری جهت‌گیری مذهبی دانش‌آموزان دوره متوسطه به یک شناخت پیرامون مسئله تحقیق دست یابد. با توجه به آنچه بیان شد فرضیه‏های پژوهش عبارت‌اند از: 1. مطلوبیت اجتماعی به‌طور مستقیم با سخت‌رویی در دانش‌آموزان رابطه دارد؛ 2. مطلوبیت اجتماعی به‌طور مستقیم با تحریک‌طلبی دانش‌آموزان رابطه دارد؛ 3. مطلوبیت اجتماعی به‌طور غیرمستقیم از طریق جهت‌گیری مذهبی با سخت‌رویی رابطه دارد و 4. مطلوبیت اجتماعی به‌طور غیرمستقیم از طریق جهت‌گیری مذهبی با تحریک‌طلبی رابطه دارد.

 

 

شکل 1. مدل پژوهش برگرفته از مطالعات پیشین (نگارندگان)

 

روش پژوهش

پژوهش حاضر از نظر هدف از نوع کاربردی و از نظر روش یک پژوهش توصیفی و همبستگی  قرار دارد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل 6371 نفر دانش‌آموز مشغول به تحصیل دوره متوسطه دوم مدارس عادی استان مرکزی می‌باشد. برای برآورد حجم نمونه در پژوهش­های مبتنی بر تحلیل مسیر، کلاین³⁷ (2006) با تقسیم انواع پژوهش­ها به سه نوع ساده، کمی پیچیده، و الگوی پیچیده، عنوان می‌کند که حجم نمونه در الگوهای ساده زیر 100، در الگوهای کمی پیچیده، بین 100 تا 200 و در الگوهای پیچیده بالای 200 نفر است و از طرفی حجم نمونه با توجه به سیر مربوط به متغیرهای نهفته نشانگرها؛ 2 خطای رگرسیون ساختاری و 4 مسیر: تعداد پارامترهای مدل حاضر برابر با 8 تاست. در پژوهش حاضر به ازای هر پارامتر، 13 شرکت‌کننده انتخاب خواهد شد که با بیش برآورد به 360 نفر افزایش یافت. به دلیل گستردگی جامعه ودادن شانس برابر به اعضای جامعه برای انتخاب شدن از روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای چندمرحله‌ای استفاده شد.  بدین‌صورت در مرحله اول از میان کل دانش‌آموزان دوره متوسطه استان مرکزی در مرحله اول از بین همه شهرها پنج شهر و سپس از بین مدارس پنج مدرسه و در مرحله دوم از هر مدرسه پنج کلاس رشته‌های علوم انسانی، رشته علوم تجربی و رشته ریاضی و فیزیک به‌طور تصادفی انتخاب شدند. در پایان از بین آنها نفرات به‌طور تصادفی انتخاب شده و پرسشنامه در اختیار آنها قرار گرفت. ابزار گردآوری اطلاعات شامل موارد زیر بود:

1) مقیاس مطلوبیت اجتماعی³⁸ (PTM-R): مقیاس گرایش‌های مطلوب اجتماعی تجدیدنظرشده توسط کارلو و همکاران³⁹ (2003) ساخته شده که شامل 6 خرده مقیاس (رفتارهای اجتماعی مطلوب ناشناس، رفتارهای اجتماعی مطلوب نوع‌دوستانه، رفتارهای اجتماعی مطلوب جمعی، رفتارهای اجتماعی مطلوب هیجانی، رفتارهای اجتماعی مطلوب در موقعیت بحرانی و اضطراری و رفتارهای اجتماعی مطلوب متابعت آمیز) با 25 سؤال و نمره‌گذاری لیکرت 5 نقطه‌ای می‌باشد. بر اساس گزارش کارلو و راندال⁴⁰ (2002) 6 خرده مقیاس و ضریب آلفای کرونباخ آن عبارت‌اند از: رفتارهای اجتماعی مطلوب جمعی (4 گویه، 78/0)، رفتارهای اجتماعی مطلوب ناشناس (گمنام) (5 گویه، 85/0)، رفتارهای اجتماعی مطلوب در موقعیت بحرانی و اضطراری (3 گویه، 63/0)، رفتارهای اجتماعی مطلوب هیجانی (4 گویه، 75/0)، رفتارهای اجتماعی مطلوب متابعت‌آمیز (2 گویه، 80/0) و رفتارهای اجتماعی مطلوب نوع‌دوستانه (5 گویه، 74/0) می‌باشند. ضرایب پایایی بازآزمایی در پژوهش کارلو و همکاران (2003) در فاصله دو هفته برای رفتارهای اجتماعی مطلوب جمعی (4 گویه، 56/0)، رفتارهای اجتماعی مطلوب ناشناس (گمنام) (5 گویه، 78/0)، رفتارهای اجتماعی مطلوب در موقعیت بحرانی و اضطراری (3 گویه، 63/0)، رفتارهای اجتماعی مطلوب هیجانی (4 گویه، 82/0)، رفتارهای اجتماعی مطلوب متابعت آمیز (2 گویه، 73/0) و رفتارهای اجتماعی مطلوب نوع‌دوستانه (5 گویه، 73/0) بدست آمد. جهت بررسی روایی هم‌زمان مقیاس گرایش‌های مطلوب اجتماعی تجدیدنظر شده با مقیاس‌های رفتار اجتماعی مطلوب جهانی، نگرانی‌های همدلانه، ارزش‌های نوع‌دوستانه و انگیزش مسئولیت اجتماعی از همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج حاکی از آن است که مقیاس گرایش‌های مطلوب اجتماعی تجدیدنظر شده با مقیاس رفتار اجتماعی مطلوب جهانی دارای ضریب همبستگی 343/0 (0001/0>P)، با مقیاس نگرانی‌های همدلانه دارای ضریب همبستگی 410/0 (0001/0>P)، با مقیاس ارزش‌های نوع‌دوستانه دارای ضریب همبستگی 382/0 (0001/0>P) و با مقیاس انگیزش مسئولیت اجتماعی دارای ضریب همبستگی 476/0 (0001/0>P) بوده است. همچنین نتایج بیانگر وجود همبستگی معنادار آماری بین عوامل استخراج‌شده از مقیاس گرایش‌های اجتماعی مطلوب تجدیدنظر شده با مقیاس‌های مورداستفاده جهت بررسی روایی هم‌زمان در سطح معناداری (0001/0>P) می‌باشد (کجباف، سجادیان و نوری، 1389).

2) مقیاس سخت‌رویی⁴¹ (LGHS): این پرسشنامه یک مقیاس خودگزارشی شامل 45 سؤال می‌باشد که توسط لانگ و گولت⁴² (2003) ساخته شده است. این پرسشنامه دارای سه مؤلفه کنترل، تعهد، و چالش و بر اساس طیف لیکرت پنج‌درجه‌ای طراحی شده است. در مطالعه‌ی لانگ و گولت (2003) نتایج مربوط به سنجش پایایی مقیاس نشان داد که همبستگی بین نمرات کلی در پرسشنامه و هم‌چنین نمره آزمودنی‌ها در خرده مقیاس‌های پرسشنامه در حد متوسط تا بالایی بوده و هم‌چنین ضریب آلفای کرونباخ پرسشنامه سخت‌رویی، کنترل، چالش و تعهد به ترتیب 82/0، 67/0، 65/0و 72/0 گزارش کرده‌اند. همچنین روشن و شاکری (1389) که بررسی اعتبار و پایایی مقیاس سخت‌رویی در دانش‌آموزان پرداختند. اعتبار و پایایی این مقیاس را تأیید کردند.

3) پرسشنامه تحریک‌طلبی⁴³ (BPIS): این مقیاس از بررسی آماری خلق‌وخوی خاص بزرگسالان (باس و پلومین⁴⁴، 1984) اقتباس شده است که دارای 15 سؤال است. سه خصوصیت اساسی که با این مقیاس‌ها سنجیده می‌شوند شامل جامعه‌پذیری، سطح فعالیت، و هیجان‌پذیری می‌باشد. در پژوهشی موتیسن و تامبس⁴⁵ (1999) میزان ضریب اعتبار این مقیاس را با استفاده از روش بازآزمایی برای خرده مقیاس مردم‌آمیزی 86/0، برای سطح فعالیت 88/0 و برای هیجان‌پذیری 85/0 بدست آوردند. در پژوهش سپهری نسب و همکاران (1401) ضریب اعتبار با استفاده از روش آلفای کرونباخ برای خرده‌مقیاس مردم‌آمیزی 87/0، برای خرده‌مقیاس سطح فعالیت 90/0 و برای خرده‌مقیاس هیجان‌پذیری 89/0 به دست آمد.

4) پرسشنامه جهت‌گیری مذهبی⁴⁶ (ARROQ): این پرسشنامه توسط آلپورت و راس⁴⁷ ساخته شده و دارای 21 سؤال و دو مؤلفه جهت‌گیری بیرونی و درونی است که 12 ماده آن مربوط به جهت‌گیری بیرونی و 9 ماده آن جهت‌گیری درونی می‌باشد و نمره‌گذاری آن بر اساس لیکرت 5 نقطه‌ای می‌باشد. پایایی این پرسشنامه توسط جان بزرگی (1386) با آلفای کرونباخ 74/0 گزارش شده است. روایی آن توسط خداپناهی و خاکسار بلداجی (1384) مطلوب گزارش شده است.

جهت تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از ضریب آلفای كرونباخ، تحلیل عاملی و شاخص‌های برازش مدل استفاده شده است.

 

یافته‌ها

الف) یافته‌های توصیفی

یافته‌های توصیفی پژوهش حاضر در جدول 4 نشان داده می‌شود.

 

جدول 4. یافته‌های توصیفی شرکت‌کنندگان

متغیر		فراوانی (نفر)	درصد فراوانی
جنسیت	دختر	192	53%
	پسر	168	47%
سن (سال)	16	98	27%
	17	135	38%
	18	127	35%
رشته تحصیلی	علوم انسانی	132	37%
	علوم تجربی	110	30%
	ریاضی و فیزیک	118	33%

 

در جدول شماره 1 توصیف آماری نمرات مربوط به متغیرهای سخت‌رویی، تحریک‌طلبی، جهت‌گیری مذهبی و مطلوبیت اجتماعی، شامل چولگی و کشیدگی به همراه شاخص‌های میانگین و انحراف استاندارد نمرات ارائه شده است.

 

جدول 1. اندازه‌های توصیفی میانگین و انحراف استاندارد متغیرهای پژوهش

	چولگی	کشیدگی	میانگین	انحراف استاندارد
سخت‌رویی	213/0-	225/0	80/86	917/12
تحریک‌طلبی	616/0	728/0	73/38	663/6
جهت‌گیری درونی	048/0	787/0	30/25	134/3
جهت‌گیری بیرونی	584/0	642/0	63/34	147/3
مطلوبیت اجتماعی	520/0-	701/0	06/79	537/9

 

بر اساس اطلاعات به‌دست‌آمده میانگین سخت‌رویی برابر با 80/86، تحریک‌طلبی برابر با 73/38، جهت‌گیری مذهبی درونی برابر با 30/25، جهت‌گیری مذهبی بیرونی برابر با 63/34 و میانگین مطلوبیت اجتماعی برابر با 06/79 است. همچنین با توجه به اینکه مقادیر چولگی و کشیدگی داده­ها بین 2+ و 2- می­باشد داده­ها در سطح 05/0 از توزیع بهنجار برخوردارند.

برای بررسی وجود هم‌خطی چندگانه بین متغیرها از شاخص‌های تحمل و عامل تورم واریانس استفاده شد. مقدار تحمل کمتر از 1/0 یا VIF بیشتر از 10 نشان‌دهنده وجود هم‌خطی چندگانه است. 

 

جدول 2. نتایج آزمون بررسی هم‌خطی چندگانه

متغیرها	آماره تحمل	VIF
سخت‌رویی	557/0	795/1
تحریک‌طلبی	615/0	627/1
جهت‌گیری درونی	543/0	843/1
جهت‌گیری بیرونی	556/0	798/1

 

بر اساس نتایج ارائه‌شده در جدول شماره 2 در هیچ‌یک از مقادیر آماره­های تحمل و VIF محاسبه‌شده برای متغیرهای پژوهش، انحرافی از مفروضه چندگانگی خطی مشاهده نشد.

 

جدول 3. ماتریس ضرایب همبستگی بین متغیرهای پژوهش

متغیرها	1	2	3	4	5
1-سخت‌رویی	1
2- تحریک‌طلبی	534/0-**	1
3- جهت‌گیری درونی	580/0**	506/0-**	1
4- جهت‌گیری بیرونی	544/0-**	528/0**	586/0-**	1
5- مطلوبیت اجتماعی	515/0**	487/0-**	552/0**	545/0-**	1
*معنی‌داری در سطح 05/0، **معنی‌داری در سطح 01/0

 

در جدول شماره 3 نتایج همبستگی بین سخت‌رویی، تحریک‌طلبی و جهت‌گیری مذهبی با مطلوبیت اجتماعی نشان داده شده است. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده تمامی ضرایب همبستگی محاسبه‌شده در سطح آلفای 01/0 معنی‌دار می­باشند (01/0>p). همبستگی بین سخت‌رویی و جهت‌گیری مذهبی درونی با مطلوبیت اجتماعی مثبت و رابطه بین تحریک‌طلبی و جهت‌گیری مذهبی بیرونی با مطلوبیت اجتماعی منفی است.

به‌منظور بررسی مدل پیش‌بینی مطلوبیت اجتماعی بر مبنای سخت‌رویی، تحریک‌طلبی و جهت‌گیری مذهبی دانش‌آموزان دوره متوسطه، از روش تحلیل مسیر استفاده گردید. مدل بررسی‌شده به همراه شاخص‌های مربوط به برازش مدل در ادامه ارائه شده است.

 

 

شکل 2. ضرایب غیراستاندارد مدل مربوط به نقش واسطه‌ای جهت‌گیری مذهبی در رابطه بین سخت‌رویی و تحریک‌طلبی با مطلوبیت اجتماعی

 

 

شکل 3. ضرایب استاندارد مدل مربوط به نقش واسطه‌ای جهت‌گیری مذهبی در رابطه بین سخت‌رویی و تحریک‌طلبی با مطلوبیت اجتماعی

در شکل‌های شماره 2 و 3 به ترتیب ضرایب غیراستاندارد و استاندارد مدل پیشنهادی به‌منظور بررسی نقش واسطه‌ای جهت‌گیری مذهبی در رابطه بین سخت‌رویی و تحریک‌طلبی با مطلوبیت اجتماعی نشان داده شده است. شاخص‌های مربوط به برازش مدل در جدول زیر ارائه شده است.

 

جدول 4. شاخص­های برازش مدل

شاخص برازش	دامنه موردقبول	مقدار مشاهده‌شده	ارزیابی شاخص برازش
IFI	9/0<	942/0	مناسب
GFI	9/0<	958/0	مناسب
SRMR	08/0>	055/0	مناسب
CFI	9/0<	941/0	مناسب
NFI	9/0<	940/0	مناسب

 

شاخص نسبت مجذور کای بر درجه آزادی (df/2χ) برازش مدل را تأیید می‌کند df /2χ که این عدد در دامنه بین 1 تا 5 قرار دارد و به معنی برازش مدل با داده‌هاست. ریشه دوم میانگین مربعات باقی‌مانده (SRMR) برابر با 055/0 است که از میزان ملاک (08/0) کوچک‌تر است و درنتیجه برازش مدل را تأیید می‌کند. و در نهایت شاخص‌های IFI، CFI، GFI و NFI نیز از ملاک موردنظر (9/0) بزرگ‌تر هستند. درمجموع و با در نظر گرفتن مجموع شاخص‌های برازش محاسبه‌شده، برازش مدل نقش واسطه‌ای جهت‌گیری مذهبی در رابطه بین سخت‌رویی و تحریک‌طلبی با مطلوبیت اجتماعی مورد تأیید قرار می­گیرد.

مطلوبیت اجتماعی به‌طور مستقیم با سخت‌رویی در دانش‌آموزان رابطه دارد.

بر اساس آنچه گفته شد به اثبات فرضیه‌های پژوهش می‌پردازیم:

1- مطلوبیت اجتماعی به‌طور مستقیم با سخت‌رویی در دانش‌آموزان رابطه دارد.

 

 

جدول 5. ضریب مسیر رابطه بین سخت‌رویی با مطلوبیت اجتماعی

مسیر			ضریب غیراستاندارد	ضریب استاندارد	آماره t	سطح معنی‌داری
سخت‌رویی	ß	مطلوبیت اجتماعی	124/0	170/0	013/3	003/0

 

در جدول شماره 5 نتایج مربوط به ضرایب مسیر بین سخت‌رویی با مطلوبیت اجتماعی ارائه شده است. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده ضریب مسیر مربوط به رابطه بین سخت‌رویی با مطلوبیت اجتماعی مثبت بوده و در سطح آلفای 01/0 معنی‌دار است (01/0>p). با توجه به معنی‌داری ضریب به‌دست‌آمده فرضیه پژوهش مبنی بر وجود رابطه بین سخت‌رویی با مطلوبیت اجتماعی مورد تأیید قرار می‌گیرد.

2- مطلوبیت اجتماعی به‌طور مستقیم با تحریک‌طلبی دانش‌آموزان رابطه دارد.

 

جدول 6. ضریب مسیر رابطه بین تحریک‌طلبی با مطلوبیت اجتماعی

مسیر			ضریب غیراستاندارد	ضریب استاندارد	آماره t	سطح معنی‌داری
تحریک‌طلبی	ß	مطلوبیت اجتماعی	218/0-	154/0-	910/2	004/0

 

در جدول شماره 6 نتایج مربوط به ضرایب مسیر بین تحریک‌طلبی با مطلوبیت اجتماعی ارائه شده است. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده ضریب مسیر مربوط به رابطه بین تحریک‌طلبی با مطلوبیت اجتماعی منفی بوده و در سطح آلفای 01/0 معنی‌دار است (01/0>p). با توجه به معنی‌داری ضریب به‌دست‌آمده فرضیه پژوهش مبنی بر وجود رابطه بین تحریک‌طلبی با مطلوبیت اجتماعی مورد تأیید قرار می‌گیرد.

برای تعیین معناداری آماری اثر غیرمستقیم سخت‌رویی و تحریک‌طلبی بر مطلوبیت اجتماعی از طریق متغیر جهت‌گیری مذهبی، از روش بوت استراپ استفاده شد.

3- مطلوبیت اجتماعی به‌طور غیرمستقیم از طریق جهت‌گیری مذهبی با سخت‌رویی رابطه دارد.

 

 

جدول 7. ضریب مسیر اثر غیرمستقیم سخت‌رویی بر مطلوبیت اجتماعی از طریق متغیر جهت‌گیری مذهبی

مسیر غیرمستقیم			ضریب غیراستاندارد	ضریب استاندارد	سطح معنی‌داری
سخت‌رویی	جهت‌گیری مذهبی	مطلوبیت اجتماعی	140/0	192/0	01/0

 

بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از جدول شماره 7 ضرایب مربوط به تأثیر غیرمستقیم سخت‌رویی بر مطلوبیت اجتماعی از طریق متغیر جهت‌گیری مذهبی، در سطح آلفای 01/0 معنی‌دار است (01/0>p). ازاین‌رو فرضیه پژوهش مبنی بر اثر غیرمستقیم سخت‌رویی بر مطلوبیت اجتماعی از طریق متغیر جهت‌گیری مذهبی مورد تأیید قرار می‌گیرد.

4- مطلوبیت اجتماعی به‌طور غیرمستقیم از طریق جهت‌گیری مذهبی با تحریک‌طلبی رابطه دارد.

 

جدول 8. ضریب مسیر اثر غیرمستقیم تحریک‌طلبی بر مطلوبیت اجتماعی از طریق متغیر جهت‌گیری مذهبی

مسیر غیرمستقیم			ضریب غیراستاندارد	ضریب استاندارد	سطح معنی‌داری
تحریک‌طلبی	جهت‌گیری مذهبی	مطلوبیت اجتماعی	205/0-	145/0-	01/0

 

بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از جدول شماره 8 ضرایب مربوط به تأثیر غیرمستقیم تحریک‌طلبی بر مطلوبیت اجتماعی از طریق متغیر جهت‌گیری مذهبی، در سطح آلفای 01/0 معنی‌دار است (01/0>p). ازاین‌رو فرضیه پژوهش مبنی بر اثر غیرمستقیم تحریک‌طلبی بر مطلوبیت اجتماعی از طریق متغیر جهت‌گیری مذهبی مورد تأیید قرار می‌گیرد.

 

بحث و نتیجه‌گیری

هدف پژوهش حاضر ارائه مدل پیش‌بینی مطلوبیت اجتماعی بر مبنای سخت‌رویی، تحریک‌طلبی و جهت‌گیری مذهبی بود. در ارزیابی فرضیه اول بر اساس نتایج به‌دست‌آمده ضریب مسیر مربوط به رابطه بین سخت‌رویی با مطلوبیت اجتماعی مثبت بوده و در سطح آلفای 01/0 معنی‌دار است که بیانگر آن است که مطلوبیت اجتماعی به‌طور مستقیم با سخت‌رویی در دانش‌آموزان رابطه دارد. افرادی که از سخت‌رویی بالایی برخوردارند، به‌سادگی در برابر اعمال و رفتار خود احساس تعهد کرده و عقیده دارند که رویدادهای زندگی قابل‌کنترل و پیش‌بینی هستند، این افراد تغییر در زندگی و انطباق با آن را نوعی مبارزه برای رشد بیشتر در زندگی در نظر می‌گیرند نه تهدیدی برای امنیت خود (فلورین، میکولینسر و تابمن⁴⁸، 1995). این نتیجه با یافته‌های بیكرز⁴⁹ (2001)، پترسون، كاسیلاس و روبینز⁵⁰ (2006)، گرواند (2019)، بهزادپور، مطهری و سهرابی (1397)، محمودنژاد (1396)، منتظری، حبیب زاده و جدیدی (1393)، ابوالقاسمی و جوانمیری (1391)، جان بزرگی (1386) همسو و همخوان است.

سخت‌رویی توانایی پردازش مناسب محرک‌های درونی و بیرونی است که علاوه بر تحمل فراوان فشارهای روانی، فرد را در شرایط سخت پیش می‌برد و او را یاری می‌کند که وقایع تهدیدآمیز را موفقیت بیشتری پشت سر بگذارد. این افراد با جستجو در محیط اطراف خود به دنبال یافتن منابعی برای کمک به کاهش استرس‌ها در زندگی هستند تاب‌آوری موجب کنار آمدن مؤثرتر و بهتر آنان با استرس موجود شود و با تکیه بر انعطاف‌پذیری موجود در شخصیت خود موجب کاهش احساس ترس‌های درونی در موقعیت‌های جدید می‌شوند (بهاری اودلو و همکاران، 1398؛ کرمانی مامازندی و دانش، 1391). بیکرز (2001) در مطالعه‌ای نشان داد که افراد جامعه‌گرا در مقایسه با افراد خودپیرو در مقیاس مطلوبیت اجتماعی نمره بیشتری کسب می‌کنند. از سوی دیگر کوباسا (1982) سخت‌رویی را باورهایی در مورد خویشتن می‌داند که فرد را در برابر فشارهای بیرونی و درونی مصون می‌سازد. درواقع سخت‌رویی توانایی درک درست شرایط پیرامون و قابلیت تصمیم‌گیری مطلوب در مورد خویشتن است. ازاین‌رو افرادی که سطح بالاتری از مطلوبیت اجتماعی دارند، به‌منظور سازگار شدن با دیگران می‌توانند از زاویه دید آنها به مسائل بنگرند و مانند آنها عمل کنند. در تبیین این فرضیه می‌توان به قسمت سخت‌کوشی در برابر حقارت در نظریه اریکسون استناد کرد. اریکسون باور داشت که ترکیب انتظارات بزرگسالان و سلایق کودکان به‌سوی تسلط، زمینه را برای تعارض روانی اواسط کودکی آماده می‌کند، در تمام فرهنگ‌ها، بهبود توانایی‌های جسمانی و شناختی به معنی آن است که بزرگ‌ترها توقعات جدید از کودکان دارند. کودکان به‌نوبه‌ی خود آماده‌اند تا این توقعات را برآورده سازند و خود نیز از آنها بهره‌مند شوند. در کشورهای صنعتی با انتقال به اواسط کودکی با شروع تحصیلات رسمی مشخص می‌شود. همراه با آن، سوادآموزی است که کودکان را برای انواع مشاغل تخصصی در جوامع پیچیده آماده می‌سازد کودکان در مدرسه از توانایی منحصربه‌فرد خود و دیگران آگاه می‌شوند و به ارزش تقسیم‌بندی کار پی می‌برند و احساس مسئولیت و تعهد اخلاقی را پرورش می‌دهند خطر این مرحله حقارت است و در بدبینی کودکان منعکس می‌شود که به توانایی خود در انجام دادن درست کارها اطمینان کمی دارند. این احساس بی‌کفایتی زمانی ایجاد می‌شود که زندگی خانوادگی، کودکان را برای زندگی تحصیلی آماده نکرده باشد. مفهوم سخت‌کوشی اریکسون چندین ویژگی اواسط کودکی را با هم ترکیب می‌کنند؛ خودپنداره مثبت اما معقول، غرور ناشی از انجام دادن خوب کارها، مسئولیت اخلاقی و مشارکت یاری‌گرای همسالان (علی وردیلو و مهاجر کوهستانی، 1397). بی‌تردید موفقیت در برخورد با چالش‌ها خود به‌عنوان عامل تقویت‌کننده، موجب دید مثبت افراد و در نتیجه مطلوبیت اجتماعی می‌گردد.

در آزمون فرضیه دوم پژوهش بر اساس نتایج به‌دست‌آمده ضریب مسیر مربوط به رابطه بین تحریک‌طلبی با مطلوبیت اجتماعی منفی بوده و در سطح آلفای 01/0 معنی‌دار است (01/0>p). با توجه به معنی‌داری ضریب به‌دست‌آمده فرضیه پژوهش مبنی بر وجود رابطه بین تحریک‌طلبی با مطلوبیت اجتماعی مورد تأیید قرار می‌گیرد. برای بررسی همسویی و عدم همسویی نتایج این پژوهش با پژوهش‌های مشابه، در جست‌وجوی مقدماتی و پیشرفته، پژوهشگر پژوهش مشابهی را نیافت.

انسان‌ها برای کسب انگیختگی مطلوب، انگیزه نیرومندی برای پردازش اطلاعات موجود در محیط دارند. اگر تحریک کمتر از سطح بهینه باشد، فرد خلق‌وخوی منفی را تجربه خواهد کرد. زاکرمن⁵¹ (1996) مطالعات مختلفی روی محرومیت حسی انجام داده است. او دریافت افرادی که برای شرکت در آزمایش‌های او داوطلب شده بودند، ویژگی‌های مشترکی دارند: آنها بسیار کنجکاو بودند، دوست داشتند تجارب جدیدی داشته باشند و مشتاق بودند که خطراتی را برای کسب این تجارب بپذیرند. بیشتر آنها به خاطر تجربه چیزی که تاکنون تجربه نکرده بودند در این آزمایش‌ها شرکت می‌کردند. زاکرمن در این فکر بود که آیا این افراد نوع شخصیت خاصی را که قابل‌اندازه‌گیری باشد دارند. او بعد از صحبت کردن با آزمودنی‌های خود، پرسشنامه‌ای را ساخت که آن را «مقیاس هیجان‌خواهی» نام نهاد. افرادی که در این مقیاس نمره بالایی می‌گیرند، هیجان‌خواهان بالا و آن‌هایی (که نمره پایین می‌گیرند هیجان‌خواهان پایین یا اجتناب‌کنندگان از هیجان نامیده می‌شوند. بر اساس نظر زاکرمن، هیجان‌خواهی ویژگی است که با نیاز به احساس‌های متفاوت، تازه و پیچیده و نیز تجارب متفاوت و اشتیاق برای پذیرش خطرات جسمی و اجتماعی این تجارب، تعریف می‌شود (چابکی، بلیاد، کاکاوند، تاجری و زم، 1400). هیجان‌خواهان برای تنوع ارزش قائل هستند، برای مثال آنها دوستان زیاد با عقاید متفاوت درباره جهان دارند. افراد هیجان‌خواه دوست دارند به‌وفور و با افراد مختلف رابطه جنسی داشته باشند. سرانجام، شواهد نشان می‌دهند که افراد هیجان‌خواه به میهمانی‌ها، به‌ویژه آن‌هایی که مشخصه اصلی آنها رفتارهای بی‌بندوبار است، علاقه نشان می‌دهند. آنها همچنین آمادگی پرداختن به فعالیت‌های هنری را دارند. آنها در جستجوی موسیقی هستند که جدید و متفاوت باشد و از شعر و شوخی و لطیفه لذت می‌برند، نیاز خود به تجارب جدید را به روش‌های گوناگون مانند سفرکردن، دوستان جدید پیداکردن و پرداختن به فعالیت‌های جدید ارضا می‌کنند. شواهد نشان می‌دهد که هیجان‌خواهان تمایل به مصرف مواد مخدر مانند ماری‌جوانا، کوکایین و الکل دارند (چابکی، 1399). یکی از عناصر کلیدی در تحریک‌طلبی تمایل به پذیرش خطرهاست. کارهای انجام‌شده روی رفتار اکتشافی نشان می‌دهند وقتی‌که اکتشاف مستلزم خطر کردن باشد، موجود زنده تمایلی به اکتشاف جستجوی احساس‌ها و تجارب جدید کردن ندارد. خطرات موجب ترس می‌شوند که با رفتار اکتشافی سازگاری ندارد. برخی از نظرات مربوط به رفتار اکتشافی نشان می‌دهند که ترس موجب سطوح بالایی از انگیختگی می‌شود. اگر موجودات زنده برای افزایش انگیختگی به اکتشاف می‌پردازند، منطقی به نظر می‌رسد موجوداتی که ترس را تجربه می‌کنند دست به اکتشاف نزنند، زیرا انگیختگی در آنها قبل از دست زدن به اکتشاف در سطح بهینه است، انگیختگی بالا، توجه به علائم وابسته به بقا را معطوف می‌سازد. این نظریه با نظریه رفتار اکتشافی همخوانی ندارد. زاکرمن قادر بود افرادی را که برای اکتشاف کردن مایل به پذیرش خطر بودند شناسایی کند.

در ارزیابی فرضیه سوم بر اساس نتایج به‌دست‌آمده ضرایب مربوط به تأثیر غیرمستقیم سخت‌رویی بر مطلوبیت اجتماعی از طریق متغیر جهت‌گیری مذهبی، در سطح آلفای 01/0 معنی‌دار است (01/0>p). ازاین‌رو فرضیه پژوهش مبنی بر اثر غیرمستقیم سخت‌رویی بر مطلوبیت اجتماعی از طریق متغیر جهت‌گیری مذهبی مورد تأیید قرار می‌گیرد. برای بررسی همسویی و عدم همسویی نتایج این پژوهش با پژوهش‌های مشابه پژوهش مشابهی یافت نشد. به نظر می‌رسد ‌آنچه كه‌ سلامت‌ روان افراد‌ دارای ‌جهت‌گیری ‌مذهبی ‌درونی‌ را‌ افزایش می‌دهد ‌باور ‌به ‌معبود ‌و ‌خالقی ‌است ‌كه ‌در ‌همه ‌حال ‌بر ‌كارهای ‌انسان ‌نظارت ‌دارد . ‌برخورداری ‌از‌ چنین‌ باوری‌ سبب می‌شود ‌كه ‌این‌گونه‌ افراد‌ در‌ مواجهه ‌با‌ شرایط ‌دشوار ‌و ‌تهدیدکننده‌ی ‌زندگی ‌بتوانند ‌با ‌موفقیت ‌پاسخ ‌دهند ‌و ‌از ‌موقعیت‌های ‌تهدیدکننده، ‌فرصت‌هایی‌ برای‌ رشد ‌بسازند. به عقیده فولکمن و‌ موسکوویتز⁵² (2000)، مذهب ‌به‌عنوان ‌نیروی ‌حمایت‌کننده‌ در ‌كاهش ‌فشارهای ‌زندگی، ‌افزایش ‌عشق‌ و ‌علاقه‌ به‌ دیگران، ‌تعهد‌ و ‌پایبندی ‌و ‌مسئولیت ‌به‌ امور‌ و ‌امید‌ به ‌آینده‌ معرفی‌ شده‌ است‌ كه ‌می‌تواند ‌نقش تعیین‌كننده ‌در‌ مسئولیت‌پذیری ‌دانش‌آموزان ‌در ‌امور‌ تحصیلی ‌خود ‌و‌ كاهش استرس آنها‌ در ‌زمان‌ امتحانات ‌باشد. تعالیم‌ و ‌باورهای‌ دینی‌ قادر ‌است‌ فرد‌ را‌ به‌سوی‌ كمال‌ و‌ رشد ‌و ‌در ‌نتیجه ‌اضطراب‌ وی ‌كاسته ‌شده ‌و ‌در ‌آزمون‌ها ‌و ‌امتحانات ‌بهتر ‌عمل‌ كند. 

در آزمون فرضیه چهارم ضرایب مربوط به تأثیر غیرمستقیم تحریک‌طلبی بر مطلوبیت اجتماعی از طریق متغیر جهت‌گیری مذهبی، در سطح آلفای 01/0 معنی‌دار است (01/0>p). ازاین‌رو فرضیه پژوهش مبنی بر اثر غیرمستقیم تحریک‌طلبی بر مطلوبیت اجتماعی از طریق متغیر جهت‌گیری مذهبی مورد تأیید قرار می‌گیرد. یافته‌های ‌این ‌پژوهش ‌با‌ نتایج كروك‌ (2005) نیز ‌همخوانی ‌دارد ‌كه ‌نشان ‌می‌دهد ‌افرادی ‌كه ‌از ‌نظر ‌مذهبی ‌در ‌سطح ‌بالاتری ‌قرار ‌دارند ‌سعی‌ می‌کنند ‌مسائل خود ‌را ‌به ‌شیوه حل مسئله ‌و ‌با ‌حمایت‌ اجتماعی‌ مرتفع ‌كنند. نتایج تحقیق بیانی و همکاران (1387) نیز بیانگر این بود که بین جهت‌گیری مذهبی دانشجویان با اضطراب و افسردگی رابطه معکوسی هست. از نظر آلپورت (1959) اشخاصی با جهت‌گیری درونی دینی انگیزه‌های اصلی خود را در خود دین می‌یابند و انگیزه‌های دیگر هرقدر هم‌قوا باشند، نسبت به این انگیزه ارزش کمتری دارند. این‌گونه افراد چنین باور دارند که رفتار و باور دینی‌شان نشأت گرفته از اعتقاد قلبی‌شان است و چون تعالیم مذهبی‌شان را درونی کرده‌اند می‌توانند دیگران را نیز تحمل کنند و از توان خود برای مقابله با سختی‌ها بهتر استفاده کنند. در مقابل ارزش‌های فرد با جهت‌گیری بیرونی اغلب ابزاری و منفعت‌طلبانه است، این اشخاص به دلیل ایجاد امنیت و آرامش برای معاشرت برای توجیه خود و موقعیت به‌سوی مذهب می‌روند و یا به‌عبارت‌دیگر نمایی از رفتار مذهبی از خود نشان می‌دهند تا به منافع خودخواهانه‌ای دست یابند (گراوند، 1398).

با توجه به محدود بودن پژوهش به دوره متوسطه و چند دبیرستان، پیشنهاد می‌شود، این پژوهش در سنین و دوره‌های مختلف تحصیلی و در سطح گسترده‌تر و با نمونه‌های بزرگ‌تری انجام شود تا نتایج معتبرتری از تأثیر مطلوبیت اجتماعی به دست آید. همچنین در این پژوهش برخی از عوامل مؤثر بر مطلوبیت اجتماعی شناسایی شده است؛ لذا توصیه می‌شود در صورت وجود، عوامل دیگری نیز شناسایی شود.

 

قدردانی

این مقاله برگرفته از رساله دکتری تخصصی رشته روانشناسی نویسنده اول در دانشگاه آزاد اسلامی واحد زرند است که در تاریخ 08/03/1401 توسط شورای پژوهشی دانشگاه به تصویب رسیده است. پژوهشگر پس از کسب تأییدیه از کمیته اخلاق با شناسه IR.IAU.KERMAN.REC.1401.013 فرآیند پژوهش را انجام داده است. . از راهنمایی‌های اساتید گرانقدر و تمامی دانش‌آموزان شرکت‌کننده در پژوهش تشکر و قدردانی می‌شود.

 

فهرست منابع

ابوالقاسمی، عباس و جوانمیری، لیلا. (1391). نقش مطلوبیت اجتماعی، سلامت روانی و خودکارآمدی در پیش‌بینی پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر. روانشناسی مدرسه، 1(2)، 20-6.

آذین، احمد و موسوی، سیدمحمود. (1390). بررسی نقش عوامل آموزشگاهی بر سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان مقطع متوسطه شهرستان فریدونشهر (سال 1388). جامعه‌شناسی کاربردی، 22(1)، 200-183.

بدری گرگری، رحیم. (1393). تأثیر جهت گیری های مذهبی و روش های مقابله مذهبی بر اعتیادپذیری دانشجویان دانشگاه تبریز. راهبرد فرهنگ، 7(28)، 176-153.

بهاری اودلو، بهنام، ادریسی، فرهاد، صائینی، محمدحسین و مرادی، حسین. (1398). مقایسه عامل به احکام بودن، جهت‌گیری مذهبی و سرمایه روان‌شناختی در میان دانش‌آموزان دختر و پسر. روانشناسی مدرسه، 8(1)، 70-58.

بهزادپور، سمانه، مطهری، زهراسادات و سهرابی، فرامرز. (1397). پیش‌بینی انگیزه پیشرفت بر اساس سرسختی روان‌شناختی و حمایت اجتماعی در دختران دانش‌آموز. روانشناسی تربیتی، 14(49)، 151-139.

بیانی، علی‌اصغر، گودرزی، حسنیه، بیانی، علی و کوچکی، عاشورمحمد. (1387). بررسی رابطه جهت‌گیری مذهبی با اضطراب و افسردگی در دانشجویان. اصول بهداشت روانی، 10(3)، 214-209.

ترک براهویی، یوسف، عرب، علی و نیک‌منش، زهرا. (1399). نقش هوش اخلاقی در پیش‌بینی جهت‌گیری مذهبی در دانشجویان دانشگاه سیستان و بلوچستان. مطالعات روانشناسی تربیتی، 17(40)، 19-1.

جان بزرگی، مسعود. (1386). جهت‌گیری مذهبی و سلامت روان. پژوهش در پزشکی، 31(4)، 345-350.

چابکی، سید عزیز، بلیاد، محمدرضا، کاکاوند، علیرضا، تاجری، بیوک و زم، فاطمه. (1400). تدوین مدل ساختاری رابطه هیجان خواهی با اعتیاد به اینترنت نوجوانان؛ نقش میانجی توانمندی خود. مجله روانشناسی و روانپزشکی شناخت، ۸(۴)، ۸۴-۷۵.

چابکی، سید عزیز، بلیاد، محمدرضا، کاکاوند، علیرضا، تاجری، بیوک و زم، فاطمه. (1399). نقش میانجی سبک های دلبستگی، رابطه سلامت روان با اعتیاد به اینترنت در نوجوانان. ارمغان دانش، 25(4)، 558-544.

حبیبی، حسن، احمدی، صدیقه و زهراکار، کیانوش. (1399). اثربخشی آموزش مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) بر روابط والد-فرزندی و سرسختی روان‌شناختی نوجوانان پسر. روانشناسی تربیتی، 16(58)، 188-169.

خداپناهی، محمدكریم و خاكسار بلداجی، محمدعلی. (1384). رابطه جهت‌گیری مذهبی و سازگاری روان‌شناختی در دانشجویان. روانشناسی، 9(3)، 320-310.

دادستان، پریرخ، عسگری، علی، رحیم زاده، سوسن و بیات، مریم. (1389). مهارت‌های اجتماعی هیجانی كودكان پیش از دبستان: یك مقایسه جمعیت‌شناختی. روانشناسی تربیتی، 11، 44-27.

روشن، مهدی و شاکری، زهرا. (1389). بررسی اعتباریابی مقیاس سنجش سرسختی روان‌شناختی و بررسی رابطه‌ی آن با تیپ شخصیتی الف. پژوهش‌های روان‌شناختی، 3(4)، 92-76.

سپهری نسب، زهرا، بشرپور، سجاد، آقاجانی، سیف اله و حاجلو، نادر. (1401). نقش کنترل تکانه، تحریک‌پذیری و سبک دلبستگی مادران در پیش‌بینی نشانه‌های نقص توجه- بیش‌فعالی کودکان. روانشناسی، 26(2)، 199-190.

سیف، علی اکبر. (1401). روان‌شناسی پرورشی نوین. تهران: دوران.

شرودر، کارولین و گوردون، بتی. (1393). سنجش و درمان مشکلات دوران کودکی: راهنمای روانشناسان بالینی و روانپزشکان. ترجمه مهراد فیروزبخت، چاپ سوم، تهران: دانژه.

شیبانی، حسین، میکائیلی، نیلوفر و نریمانی، محمد. (1396). اثربخشی آموزش تنظیم هیجان بر استرس، اضطراب، افسردگی و تحریک‌پذیری دانش‌آموزان مبتلا به اختلال بد تنظیمی خلق مخرب. روان پرستاری، 5(6)، 43-37.

علی وردیلو، معصومه و مهاجر کوهستانی، الناز. (1397). بررسی تطبیقی تاثیر نقش خانواده و اجتماع در شکل‌گیری بحران هویت در کودکان از نظر اسلام و اریک اریکسون. اولین همایش ملی هویت کودکان ایران اسلامی در دوره پیش‌دبستانی، یزد.

قربانیان، الهام، محمدلو، هادی، خانبانی، مهدی و یوسفی کیا، مجتبی. (1395). پیش‌بینی سازگاری اجتماعی و مقبولیت اجتماعی بر اساس سبک‌های دلبستگی در دانش‌آموزان دختر 12ـ10 سالۀ دورۀ ابتدایی شهر تهران. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 17(1)، 99-106.

قربانیان، الهام، محمدلو، هادی، خانبانی، مهدی و یوسفی‌كیا، مجتبی. (1395). پیش‌بینی سازگاری اجتماعی و مقبولیت اجتماعی بر اساس سبك‌های دلبستگی در دانش‌آموزان دختر 12-10 ساله دوره ابتدایی شهر تهران. دانش و پژوهش در روانشناسی كاربردی، 17(1)، 99-106.

قصابیان، رضوان، سراج‌زاده، سیدحسین و چمنی، سولماز (1391). بررسی رابطه دین‌داری و بیگانگی اجتماعی (موردمطالعه: دانشجویان دانشگاه تربیت مدرس). راهبرد اجتماعی فرهنگی، 2(5)، 125-103.

کجباف، محمدباقر، سجادیان، ایلناز و نوری، ابوالقاسم. (1389). بررسی ساختار عاملی، روایی و اعتبار مقیاس گرایش‌های اجتماعی مطلوب در بین دانش‌آموزان. جامعه‌شناسی کاربردی، 21(2)، 101-118.

کرمانی مامازندی، زهرا و دانش، عصمت. (1390). تأثیر نگرش مذهبی و هیجان‌خواهی بر سازگاری زناشویی دبیران متأهل شهرستان پاکدشت. مطالعات روان‌شناختی، 7(2)، 154-129.

گراوند، هوشنگ. (1398). نقش جهت‌گیری مذهبی درونی و بیرونی بر اهداف و آرزوهای زندگی دانشجویان (مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی). مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، 4(4)، 166-137.

لطفی، راضیه، عسگری، علی و سیدحسینی، فاطمه. (1400). پیش‌بینی مطلوبیت اجتماعی بر مبنای سلامت اجتماعی، تاب‌آوری و همدلی عاطفی دختران. دانشگاه پیام نور، واحد بیرجند.

محمودنژاد، جمال. (1396). رابطه مطلوبیت اجتماعی، سرسختی روان‌شناختی، سلامت روان و عملكرد تحصیلی در دانش‌آموزان. ششمین کنگره انجمن روانشناسی ایران، روانشناسی معاصر (ویژه‌نامه)، 12، 1576-1570

منتظری، حمیده، حبیب‌زاده، عباس و جدیدی، هوشنگ. (1393). تأثیر مطلوبیت اجتماعی بر سخت‌رویی تحصیلی در دانش‌آموزان سال دوم دبیرستان شهر قم. اولین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روانشناسی آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی ایران. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی، انجمن علمی توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین. اسفندماه 1393.

نیکنام، مژگان. (1394). رابطه راهبردهای مقابله ای با فرسودگی شغلی و پذیرش اجتماعی در کارمندان دانشگاه آزاد رودهن. آموزش، مشاوره و روان درمانی (تعالی مشاوره و روان درمانی)، 4(16)، 67-51.

هادیان فرد، حبیب. (1384). احساس ذهنی بهزیستی و فعالیت‌های مذهبی در گروهی از مسلمانان. روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران (اندیشه و رفتار)، 11(2)، 232-224.

Abolghasemi, A., & Javanmiri, L. (2012). The role of social desirability, mental health and self-efficacy in predicting academic achievement of female students. Journal of school Psychology and institutions, 1(2), 6–20. [Persian] 

Ali Verdilo, M., & Mohajer Koohestani, E. (2017). Comparative study of the influence of the role of family and society in the formation of identity crisis in children according to Islam and Erik Erikson. The first national conference on the identity of Iranian Islamic children in preschool, Yazd. [Persian]

Allport, G.W. & Ross, J, M. (1967). Personal religious oriantaition and prejudice. Journal of personality and Social Psychology, 5, 447-457.

Azin, A., & Mosavi, S. M. (2011). Studying the role of school factors on Social adjustment of Students in High School :(Fereydounshahr). Applied Sociology, 22(1), 183–200. [Persian] 

Badri Gargari, R. (2015). Impact of Religious Orientations and Religious Coping on Addiction Vulnerability among Students of Tabriz University. Culture of strategy, 7(28), 153-175. [Persian]

Bahari Odlo, B., Edrisi F., Sain, M.H., & Moradi, H. (2019). Commitment to the Teachings of Islam, Religious Orientation, and Psychological Capital across female and male Students: A Comparative Study. Journal of school Psychology and institutions, 8(1), 58-70.

Bayani, A. A., Goodarzi, H., Bayani, A., & Kouchaki, A. M. (2008). Investigating the relationship between religious orientation and anxiety and depression in students. Principles of Mental Health, 10(3), 209-214. [Persian]

Behzadpour, S., Motahari, Z. S., & Sohrabi, F. (2018). Predicting achievement motivation based on psychological toughness and social support in female students. Educational Psychology, 14(49), 139–151. [Persian]

Bekkers, R. (2001). The social desirability of social orientation. American Psychology, 46(50), 1076-1077.

Buss, A. H., & Plomin, R. (1984). Temperament: Early Developing Personality Traits. Hillsdale, MI: Lawrence Earlbaum. 

Carlo, G., & Randall, B. A. (2002). Th e development of a measure of prosocial behaviors for late adolescents. Journal of Youth and Adolescence, 31, 31-44.

Carlo, G., Hausmann, A., Christiansen, S., & Randall, B. A. (2003). Sociocognitive and Behavioral Correlates of a Measure of Prosocial Tendencies for Adolescents. The journal early Adolescents, 23(1), 107-134.

Chaboki, S., Beliad, M., Kakavand, A., Tajri, B., & Zam, F. (2020). The Mediating Role of Attachment Styles in the Relationship between Mental Health and Internet Addiction in Adolescents. Armaghane danesh. 25(4), 544-557. [Persian]

Chaboki, S., Belyad, M., Kakavand, A., Tajri, B., & Zam, F. (2021). Developing a structural model of the relationship between sensation seeking and adolescent internet addiction: the mediating role of self-empowerment. Shenakht Journal of Psychology and Psychiatry, 8(4), 75-84.

Dadestan, P., Asgari, A., Rahimzadeh, S., & Bayat, M. (2010). Emotional Social Skills of Preschool Children: A Demographic Comparison. Educational Psychology, 11, 27–44. [Persian] 

Diener, E., Lucas, R.E., & Oishi, S. (2002). Subjective Well-being: Handbook of positive psychology. In R.C. Snyder., S.J. Lopez (Eds.). Oxford University Press: American Psychological Association In.

Fida, R., Paciello, M., Barbaranelli, C., Tramontano, C., & Fontaine, R. G. (2012). The role of irritability in the relation between job stressors, emotional reactivity, and counterproductive work behaviour. Eur J Work Organ Psychol, 23(1), 31-47.

Florian, V., Mikulincer, M., & Taubman, O. (1995). Does Hardiness Contribute to Mental Health During a Stressful Real-Life Situation? The Roles of Appraisal and Coping. J Pers Soc Psychol, 68(4), 687-695.

Folkman, S., & Moskowitz, J. T. (2000). Positive affect and the other side of coping. American Psychologist, 55, 647-654.

Garavand, H. (2019). The Role of Internal and External Religious Orientations on the Goals and Aspirations of Students' Lives (Case study of Students in Allameh Tabatabai University). Qaiie, 4(4), 137-166.

Ghasabian, R., Chamani, S., & Serajzadeh, S. H. (2012). Investigating the Relationship between Religiosity and Social Alienation (Case Study: Students of Tarbiat Modares University). Socio-Cultural Strateg, 2(5), 103-25. [Persian] 

Ghorbanian, E., Mohammadlou, H., Khanbani, M., & Yousefi Kia, M. (2016). Predicting social adjustment and social desirability based on attachment styles among female 10-12 year-old elementary students in Tehran. Knowledge & Research in Applied Psychology, 17(1), 99-106. [Persian]

Ghorbanian, E., Mohammdlo, H., Khanbani, M., & Yousefi kia, M. (2016). Predicting Social Adjustment and Social Desirability Based on Attachment Styles among Female 10-12 year-old Elementary Students in Tehran. Knowledge & Research in Applied Psychology, 17(1), 99-106. [Persian]

Habibi, H., Ahmadi, S., & Zahrakar, K. (2020). The Effectiveness of Acceptance and Commitment Training (ACT) on Parent-Child Relationships and Psychological Hardiness in Male Adolescents. Educational Psychology, 16(58), 169-88. [Persian] 

Hackney, C. H., & Sanders, G. S. (2013). Religiosity and Mental Health: A Meta–Analysis of Recent Studies, Journal for the Scientific Study of Religion, 42(1), 43-55.

Hadianfard, H. (2005). Mental sense of well-being and religious activities in a group of Muslims. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology, 11(2), 224-232. [Persian] 

Janbozorgi, M. (2007). Religious orientation and mental health. Res Med, 31(4), 345-350. [Persian]

Kajbaf, M. B., Sajjadian, I., & Nouri, A. (2010). Investigating the factor structure, validity and validity of the scale of desirable social tendencies among students. Applied Sociology, 21(2),101-18. [Persian] 

Kermani Mamazandi, Z., & Danesh, I. (2011). The Effect of Religious Attitude and Sensation Seeking on Marital Adjustment of Pakdasht Teachers. Psychological Studies, 7(2), 129-154. [Persian] 

Keyes, C. L. M. (2000). Social well – being, social psychology quarterly, Journal of Sociology, 67, 121-140.

Khodapanahi, M. K., & Khaksar Beldaji, M. A. (2005). The relationship between religious orientation and psychological adjustment in students. Psychology, 9(3), 310-320. [Persian] 

Kline, R. B. (2006). Principles and practice of structural equation modeling. New York: Guilford Press.

Kobasa, S.C. (1982). Hardiness and health: A prospective study. Journal of personality and social psychology, 42,168-177.

Lang, A., Goulet, C. (2003). Lang and goulet hardiness scale: Development and testing on breaved parents following the death of their fetus/ infant. Death Studies, 25, 851-880.

Langelaan, S., Bakker, A. B., Van Doornen, L. J., & Schaufeli, W. B. (2016). Burnout and work engagement: Do individual differences make a difference? Personality and individual differences, 40(3), PP 521-532. 

Lotfi, R., Asgari, A., & Seyed Hosseini, F. (2021). Prediction of social desirability based on social health, resilience and emotional empathy of girls. Payam Noor University, Birjand branch. [Persian]

Mahmoudnejad, J. (2016). The relationship between social desirability, psychological toughness, mental health and academic performance in students. The 6th Congress of the Iranian Psychological Association, Contemporary Psychology (Special Issue), 12, 1570-1576.

Mathis, M., Lecci, L. (1999). Hardiness and college adjustment: Identifying students in need of services. Journal of College Student Development, 40(3), 305-309.

McCullough, M.E. & Willoughby, B.L. (2019). Religion, self-regulation, and selfcontrol: Associations, explanations, and implications. Psychological bulletin, 135(1), 69-93. 

Mesmer-Magnus J, Viswesvaran C, Deshpande S, Joseph & Joseph, J. (2006). Social desirability: the role of over-claiming, selfesteem, and emotional intelligence. Psychology Science, 48(3), 336-356.

Montazeri, H., Habibzadeh, A., & Jadidi, H. (2015). The effect of social desirability on academic difficulty in second year high school students in Qom. In: The first scientific-research conference of educational sciences and psychology of social and cultural harms in Iran. Tehran: Soroush Hikmat Mortazavi Center for Islamic Studies and Research. [Persian] 

Mothiesen, K. S., & Tambs, k. (1999). The EAS Temperament Questionnaire–Factor Structure, Age Trends,Reliability, and Stability in a Norwegian Sample. Journal of Child, 40(3), 431-439.

Niknam, M. (2014). The relationship between coping strategies with job burnout and social acceptance among the employees of Azad University of Roudhen. Education, Counseling and Psychotherapy (Excellence of Counseling and Psychotherapy), 4(16), 51-67. [Persian]

Peterson, C.H., Casillas, A., & Robbins, S.B. (2006). The student readiness inventory and the big five: examining social desirability and college academic performance. Personality and Individual Differences, 41(4), 663-673.

Roshan, R., & Shakri, R. (2010). Investigating the validation of the Psychological Hardiness Scale and examining its relationship with personality type a. Clinical Psychology & Personality, 3(4), 76-92. [Persian] 

Sawatzky, R., Ratner, P. A., & Chiu, L. (2005). A meta-analysis of relationship between spirituality and quality of life. Social Indicators Research, 72, 153-188.

Schroeder, C., & Gordon, B. (2014). Assessing and Treating Childhood Problems: A Guide for Clinical Psychologists and Psychiatrists. 3rd ed. Firozbakht M, editor. Tehran: danjeh. [Persian] 

Sepehrinasab, Z., Basharpoor, S., Aghajani, S., & Hajloo, N. (2022). The role of impulse control, irritability and attachment style of mothers in predicting the symptoms of attention deficit / hyperactivity disorder in children. Journal of Psychology, 26(2), 190-199. [Persian]

Sheybani, H., Mikaeili, N., & Narimani, M. (2018). The Efficacy of Emotion Regulation Training on Stress, Anxiety, Depression and Irritability of the Students With Disruptive Mood Dysregulation Disorder. IJPN, 5(6), 37-44. [Persian]

Thoresen, C.E., Harris, A.H., & Oman, D. (2001). Spirituality, religion and Health: Evidence, Issues, and Concerns. New York and London: The Guilford Press.

Tork Barahoui, Y., Arab, A., Nikmenesh, Z. (2021). The Role of the Moral Intelligence in Predicting Religious orientation among students at University of Sistan and Baluchestan. Journal of Educational Psychology Studies, 17(40), 1-19. [Persian] 

Vanwagner, K. (2008). Attachment theory. Available online at: http://www.psychologyAbout.com.

Zuckerman, M. (1996). Item revision in the Sensation seeking scale. Journal of personality and differences, 20(4), 515-528.

 

---

[1]  دانشجوی دکتری روان‌شناسی، واحد زرند، دانشگاه آزاد اسلامی، زرند، ایران. [e-mail]

[2]  استادیار گروه روان‌شناسی، واحد زرند، دانشگاه آزاد اسلامی، زرند، ایران. [e-mail]

[3]  استادیار گروه روان‌شناسی، واحد کرمان، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمان، ایران. [e-mail]

[4]  استادیار گروه روان‌شناسی، واحد آشتیان، دانشگاه آزاد اسلامی، آشتیان، ایران. [e-mail]

[5] . Ph.D. Student in Psychology, Zarand Branch, Islamic Azad University, Zarand, Iran.

Email: [e-mail]

[6] . Assistant Professor in Psychology, Zarand Branch, Islamic Azad University, Zarand, Iran.

Email: [e-mail]

[7] . Assistant Professor in Psychology, Kerman Branch, Islamic Azad University, Kerman, Iran.

Email: [e-mail]

[8] . Assistant Professor in Psychology, Ashtian Branch, Islamic Azad University, Ashtian, Iran.

Email: [e-mail]

[9] . Schroeder & Gordon

[10]  . Vokić, N. P., Hernaus, T

[11] . Social desirability

[12]  . Semrud-Clikeman, M

[13] . Keyes

[14] . Mangus

[15]  Rantanen

[16]  Eriksson

[17]  Nieminen

[18] . Shirilla & Weatherston

[19]  . Nangle,

[20] 1. Vanwagner

[21] . Hardiness

[22] . Kobasa

[23] . Mathis & Lecci

[24] . Langelaan, Bakker, Van Doornen & Schaufeli

[25] . Maddi

[26] . Westman

[27] . Irritability

[28] . Miller

[29] . Fida

[30] . Religious Orientation

[31] . Sawatzky, Ratner & Chiu

[32] . Diener, Lucas & Oishi

[33] . Allport & Ross

[34] . Thoresen, Harris & Oman

[35] . McCullough & Willoughby

[36] . Hackney & Sanders

[37] . Kline

[38] . Prosocial Tendencies Measure Revised (PTM-R)

[39] . Carlo et al

[40] . Randall 

[41] . Hardness questionnaire

[42] . Lang & Goulet

[43] . Irritability Scale

[44] . Buss & Plomin

[45] . Mothiesen & Tambs

[46] . Religious Oriantaition Questionnaires

[47] . Allport & Ross

[48] . Florian, Mikulincer & Taubman

[49] . Bekkers

[50] . Peterson, Casillas & Robbins

[51] . Zuckerman

[52] . Folkman & Moskowitz

---