نقد و بررسی بحران‌های درون حکومتی عصر هرمزد چهارم
محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی
1 - دکترای تاریخ ایران قبل از اسلام
2 - استادیار گروه تاریخ واحد بجنورد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد. ایران.
کلید واژه: اشراف, بهرام چوبین, هرمزد چهارم, روحانیان زرتشتی, نظامیان,
چکیده مقاله :
حکومت ساسانی با اتکاء به دو اصل اساسی و انقلابی تمرکز دین و دولت با ساختار سیاسی- نظامی قدرتمندی شکل گرفت. این حکومت در ابتدا با پشتیبانی نیروهای قدرت گرای اشرافیت درباری متکی بود و این عاملی برای فزونی اقتدار چنین گروه هایی در تمام امور لشکری و کشوری شد . چنین روندی به تناوب قدرت و ضعف شاهان تا دوره قباد و خسرو اول تداوم یافت. با ظهور قباد و پسرش خسرو ، روند جدایی و تنش میان پادشاه و اشرافیت درباری نمایان شد که به شکل بحران در ساختار سیاسی و اجتماعی و نظامی ظهور کرد.در این میان اصلاحات خسرو اول در راستای افزایش تمرکز قدرت در دست پادشاه و جلوگیری از بحران آفرینی گروه های قدرتمدار حاکم اشرافیت درباری در تشکیلات حکومتی با کامیابی مواجه شد. ولی اصلاحات نتوانست زمینه‌های قدرت خواهی اشرافیت را با نظم نوین منطبق نماید. با این رویکرد در عصر پادشاهی هرمزد چهارم، اشراف و اعیان در راستای قدرت از دست رفته و کسب نفوذ در هرم قدرت سیاسی وارد کارزار با حکومت شدند. هرمزد که خود شاهد تنش ها و تقابل های اقشار بالادست در حکومت های قبلی بود، در مسیر کاهش و تزلزل پایه های قدرت آنان گام نهاد. هدف وی بیشتر تداوم اصلاحات از بالا به پایین در راستای پیشگیری از وقوع شورش ها و ناآرامی ها و ایجاد امنیت سیاسی و اجتماعی و حفظ جایگاه تاج و تخت شاهی و تداوم استبداد سیاسی در رأس هرم قدرت سیاسی و تمرکزگرایی در سیستم حکومتی بود. با این وجود اجرای چنین سیاستی نه تنها بحران هایی را در دربار و دستگاه حکومتی فراهم نمود، بلکه به شکل کودتای نظامیان و با حمایت اشرافیت سیاسی و روحانیان، پادشاهی هرمزد را در آتش کینه و خصومت رقابت ها گرفتار ساخت . این پژوهش تلاش دارد زمینه ها و علل تضاد و تقابل های درون حکومتی عصر هرمزد چهارم و میزان تاثیرگذاری آن بر ساختار سیاسی و اجتماعی حکومت ساسانی را مورد نقد و تحلیل قرار دهد.
The Sassanid reign was formed with reliance on two basic and revolutionary principles of religion and government concentration and a powerful political-martial structure. This reign was at first reliance on the support from the power-oriented forces of royal court which resulted in an increase of the power of such groups relating to all martial and civil (state) affairs. Such trends were continued until Ghobad(G.) and Khosrow according to the periodicity of the might and weakness of the kings.by the manifestation of Ghobad(G.) and his son Khosrow the process of division and tension between king and the royal court became visible which appeared as a crisis in political and social and martial structures. While the mentioned events were taking place reformations and corrections of Khosrow the first in the event of increasing the power concentration in king`s hand and preventing playing crisis of power groups relating to the royal courts in governmental organizations succeeded. Yet the corrections could not match the basis of royal families` domineering with new and modern order and regulation. With this approach in the fourth Jupiter`s epoch, the royals and the grandees entered a fight with the government in the event of the lost power and acquisition in political power pyramid. In spite of the fact that Jupiter himself was a witness to the tensions and mutuality of upper stratums in previous governments, stepped up to decrease and instability of their power. His purpose was a top-down correction continuity in the event of preventing the riots and chaos and to form a political-social security and keeping the throne in order to progress through the political tyranny on top of the political power pyramid and centralization in governmental system. However executing and performing such policies not only started several crisis in the administration, but also it started a martial coup d`etat and with the support of the political royalty and the clergy, tied up Jupiter`s kingdom in the flames of competitions and enmities.This research tries to review and haul the basis and reasons of opposition and syzygy within government in the fourth Jupiter`s epoch and the amount of its effectiveness and influence on Sassanid`s political and social structure.