بررسی انتقال تصوف با تکیه بر سیر تاریخی نظریه وحدت وجود از ابن‌عربی تا بیدل
محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی
مسعود صدقی
1
(دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، عرفان اسلامی، تهران، ایران)
ابوالفضل محمودی
2
(دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، عرفان اسلامی، تهران، ایران)
کلید واژه: تصوف, ابن‌عربی, بیدل, ادبیات تطبیقی, انتقال, شعر پارسی,
چکیده مقاله :
عرفان و تصوف اسلامی بهزعم پارهیی از محققین خاستگاهی شرقی دارد و از ادیان هند و بودایی به انحای گوناگون به جهان اسلام راه یافته است. آموزههای وحدتوجودی هندی، ابتدا مکتب خراسان از تصوف را تحت تاثیر قرار داد و سپس از این طریق در مکتب عراق نیز تاثیر گذاشت. محیالدین ابن‌عربی اندلسی به عنوان موجد و یا حداقل مدون عرفان نظری یا حکمت فلسفی، در عرفان و تصوف تاثیر فراوان نهادهاست. آثار ابن‌عربی همراه با شرحها و تفسیرها و حتی انتقادها و تکفیرها، مرزهای ممالک اسلامی را درنوردید و از منتهیالیه غرب، به هندوستان در اقصی نقاط شرق که خارج از مرزهای جهاناسلام بود، رسید. میرزاعبدالقادر بیدلعظیم‌آبادیکهدرایرانبهدهلویمشهوراستازآرایعرفانیابن‌عربیتاثیرفراوانپذیرفتهاست،بهگونهییکهمیتواناورابقیهالسیفشارحینابنعربیدانست. بیدلعلی‌رغمشهرتومحبوبیتفراوانیکهبینفارسی زبانانشبه قارهو آسیای میانهدارد،در ایرانبه خوبیشناختهنیست. اینمقالهبادیدگاهیتطبیقیبه بررسی انتقال تصوف و همراه با آن، شعر پارسی به هندوستان میپردازد، سپس تاثیر آرای ابن‌عربی در مهم ترین مسأله تصوف و عرفان، یعنی وحدت وجود را در آثار بیدل با ذکر شواهد بررسی مینماید.
Contrary to some researchers, Islamic Sufism has the East as its origin and through various ways from Buddhism and other religions in India found its way into the Islamic world. The pantaistic ideas current in India fist appeared in the Khorasan school of Sufism and from there found its way into the Iraqi school of Sufism. Mohialdin of Arabi of Andalusia who is credited with the creation or at least the arrangement of Sufism and its philosophy, has to a great deal influence Sufism. The works of IbnArabi accompanied with their explications, criticism or even excommunications spread through the Islamic word and even found their way in the remotest parts of the East outside its borders. MirzaAbdolghaderDehlawi known in Iran as Dehlawi has been much influenced by the ideas of IbnArabi, so far that he can be considered as the greatest commentators on the ideas of IbnArabi. Bidel, despite being famous and popular in the Persian-speaking Indian subcontinent and middle Asia, is not much known in Iran. This research through a comparative traces the transfer of Sufism to India. Then analyzes the influence of the Idea of IbnArabi on Sufism and specially the idea of pantheism which is found in the poetry of Dehlawi.