امام علی و زبیر: از تفاهم تا تخاصم
محورهای موضوعی : مباحث معرفتی و روش شناختی و تاریخ پژوهیدکتر علی ناظمیان فرد 1 , یاسمین حاتم الابراهیمی 2
1 - دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه فردوسی مشهد
2 - کارشناس ارشد تاریخ تشیع
کلید واژه: همگرایی, واگرایی, عصر نبوی, علی, زبیر, نبرد جمل,
چکیده مقاله :
علی بن ابی طالب و زبیر بن عوام که از پیشگامان و سابقون در اسلام و از خواص و نخبگان تأثیر گذار عصر خود به شمار می آمدند، بخش عمده‌ای از حیات ایمانی و سیاسی خویش را از دوران مکی تا روزگار خلیفه سوم در مدینه با تفاهم، همدلی و همگرایی گذراندند اما در روزهای آغازین حکومت امام علی، روابط آنها به سردی گرایید و سر انجام در حوالی بصره به رویارویی نظامی منجر شد. پرسشی که این مقاله می کوشد تا به روش توصیفی تحلیلی برای آن پاسخی جستجو کند، این است که چگونه تفاهم و همگرایی میان این دو صحابی بزرگ به واگرایی و تخاصم بدل شد و کار را به مقابله و منازعه کشاند؟ یافته های این پژوهش، ناظر به این معناست که اشرافیت مادی که در عصر فتوح اسلامی دامنگیر برخی از صحابه پیامبر گردید، به تحول احوال آنها انجامید و دنیاگرایی و میل به قدرت، جای اخلاص و فداکاری دیروز را گرفت و موجب شد که مطالبات زبیر از حکومت نوبنیاد علی (ع) افزایش یابد؛ اما چون امام علی حاضر به برآوردن آنها نشد، روابط میان آن دو به تیرگی گرایید.
Ali b. Abi Talib and Zubayr b. Awwam who were the forerunners in accepting Islam and the elites of their era, spent a part of their ideological and political life- from Meccan times until the Uthman’s Caliphate- with good understanding and convergence but in the first days of Imam Ali’s caliphate,their relationship inclined to coolness and finally went to war near Basrah. The question which the current study tries to find an answer to it -under the descriptive and analytic method- is: How did their convergence change into divergence?The findings of this study shows: The material nobility resulting from Islamic conquests changed the ethics and morals of some companions and directed them to mammonish.Finally,the claims of Zubayr were increased but as Imam Ali did not provide them,their relationship became disturbed.