تبیین تاریخی و کلامی مکتب معتزله بصره و بغداد
محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهیدکتر سید مرتضی موسوی جاجرمی 1 , پریسا فیضی 2
1 - استادیار عضو هیئت علمی گروه معارف دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی
2 - عضو هیئت علمی گروه معارف دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی
کلید واژه: اسلام, کلام, شیعه, معتزله, بصره, بغداد,
چکیده مقاله :
بدون شک در جامعه علمی اسلامی، بسیاری از فرقه‌ها کنار یکدیگر حضور داشته و تعامل فکری داشته اند. یکی از مهم ترین مکاتبی که به لحاظ تاریخی و کلامی نقش چشم گیری در ظهور عقاید کلامی، داشته اند، معتزله بودند. معتزله از واژه ی اعتزال به معنای دوری جستن و کناره گیری گرفته شده و در دانش فرق به عنوان یکی از مشهورترین مکاتب کلامی در نظر گرفته می شوند که واصل بن عطا در نیمه نخست قرن دوم هجری در بصره آن را تاسیس کرد. او در مکتب حسن بصری که در فقه، حدیث و تصوف و مسائل اعتقادی از رجال مشهور روزگار بود، بهره مند شد، اما بعدها به خاطر طرح کردن نظری نو درباره ی مرتکب کبیره، از او جدا شد. در میان معتزله، دو گروه بصره و بغداد سبب گسترش این فرقة اسلامی شدند و متکلمین این دو مدرسه خدمت های بسیاری را برای ترویج عقاید اسلامی و دفاع از آن انجام دادند که آثار به جا مانده از این دو فرقه، اثبات کننده این امر است. در تبیین آرای معتزله بصره و بغداد از نظر تاریخی وکلامی، چگونگی شکل گیری از لحاظ تاریخی، دوره های تاریخی معتزله،تقسیم بندی معتزله از نظر تاریخی، اصول معتزله، متکلمان این دو گروه و اختلافاتشان در مسائلی مانند امامت و تشیع، خیر و شر، جبر و اختیار، مصلحت خداوند، حدوث و قدم قرآن و مصحف بودن آن، شناخت خدا، قاعده لطف و ... مورد بررسی قرار گرفته اند.
Without in Islamic scientific community Many denominations have come together to present and exchange ideas. One of the most important historical and theological schools with a significant role in the emergence of theological ideas, have had Mu'tazilite. Mu'tazilite taken from Mu'tazilite word means away and resignation and considered as one of the most famous Theological schools in science of the sects that Wasil ibn Ata was founded in Basra in the first half of the second century . He benefited from Hassan Basri s school that he was known in fiqh, hadith, Sufism and religious issues. But then he left him because to Plan of the new theory about committing great sins. Among Mu'tazilite both Basra and Baghdad were due to the expansion of the Islamic sect And Theologians of the two schools Much Served for promoting Islamic beliefs and defend that the The remains of the two sects, is proof of this. In explanation of vote Mu'tazilah Basra and Baghdad, they have been reviewed From the perspective of theology and history, The quality of the formation of the historically, Historical periods Mu'tazilite, Division Mu'tazilite Historically, Mu'tazilite principles, theologians and differences between the two groups on issues such Imamate and Shiism, good and evil, determinism and free will, the interest of God, occurrence and former the Quran and its scripture, Knowing God, the God thanks to the rule have been reviewed.