محوریت شخصیت فرهمند و روش های تبلیغی داعیان اسماعیلی در تاسیس خلافت فاطمی

محورهای موضوعی : باحث معرفتی و روش­ شناختی تاریخ پژوهی

زهرا رئوفی ¹ , علیرضا واسعی ² , محمود سید ³

1 - دانشجوی دکتری، گروه تاریخ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. [e-mail]
2 - دانشیار، گروه هنر و تمدن اسلامی، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران.(نویسنده مسئول) [e-mail]
3 - استادیار، گروه تاریخ، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1400/08/27 تاریخ پذیرش : 1401/05/15 تاریخ انتشار : 1401/06/01

کلید واژه: مغرب, داعیان اسماعیلی, خلافت فاطمی, مدارای مذهبی,

چکیده مقاله :

تاسیس خلافت فاطمی در مغرب در سال 297 ه.ق، به رغم اینکه از نظر سیاسی برای اسماعیلیه پیروزی به شمار می رفت، اما موفقیت در حوزه مسائل فرهنگی و اجتماعی در مغرب به سهولت نبود. داعیان اسماعیلی با تاکید بر نقش محوری شخصیت فرهمند، سیره عملی و شیوه های تبلیغی خود موجب کامیابی بی نظیر اسماعیلیه در شمال آفریقا شدند. داعیان در تلاش بودند تا شرایط را به سمت یک حرکت شورانگیز شیعی سوق داده و متعاقب آن با تغییر رویکرد امامان اسماعیلی از وضعیت ستر به آشکار و تمرکز رهبری در مغرب موجبات موفقیت داعیان در تاسیس خلافت فاطمی را فراهم آوردند. داعیان عامل محوری در گرایش دادن بخش قابل توجهی از مردم مغرب به نهضت اسماعیلیه را داشتند، هرچند آنان با مخالفت گسترده رو به رو شدند و مجبور گردیدند سیاست مذهبی خویش را در مغرب تعدیل کنند و سیاست مدارا و تسامح را در پیش بگیرند، که این خود منجر به پایه مهم موفقیت داعیان اسماعیلی بود. کلید واژه: داعیان اسماعیلی، مغرب، خلافت فاطمی، مدارای مذهبی

چکیده انگلیسی:

The establishment of the Fatimid Caliphate in Morocco in 297 AH, although a political victory for the Ismailis, was not an easy success in the field of cultural and social issues in the Maghreb. Emphasizing the central role of Farahmand's personality, practical life, and propaganda methods, the Ismaili da'is led to the unparalleled success of the Ismailis in North Africa. The Da'is sought to divert the situation to a pro-Shiite movement, and subsequently changed the approach of the Ismaili Imams from the status quo to the overt and concentrated leadership in the West, leading to the Da'is' success in establishing the Fatimid Caliphate. The Da'is were a major factor in turning a significant section of the Maghreb people into the Ismaili movement, although they faced widespread opposition and were forced to adjust their religious policy in the Maghreb and pursue a policy of tolerance, which It itself was an important foundation for the success of the Ismaili da'is.Keywords: Ismaili da'is, Maghrib, Fatimid caliphate, religious tolerance