ارزیابی پتانسیل آلودگی مواد آلی موجود در پسماندهای خانگی و دامی (مطالعه موردی: حوضه آبریز سد چمگردلان ایلام)
محورهای موضوعی : آب و محیط زیستپریسا امیری 1 , مهدی احمدی کلان 2 , فوزیه بیگ محمدی 3
1 - سازمان حفاظت محیط‌زیست، اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان ایلام، کارشناسی ارشد محیط‌زیست
2 - سازمان حفاظت محیط‌زیست، اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان ایلام، کارشناسی ارشد محیط‌زیست
3 - دانشجوی دکتری آلودگیهای محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر
کلید واژه: منابع آلاینده, سد چمگردلان, پسماندهای خانگی, پسماندهای دامی, حوضه آبریز ایلام,
چکیده مقاله :
هدف از این مطالعه، شناسایی منابع آلاینده حوضة آبریز سد چمگردلان و تعیین پتانسیل آلودگی مواد آلی موجود در پسماندهای خانگی و دامی حوضه آبریز سد و در نهایت ارائه رهنمودهای کنترل و کاهش آلودگی آن می‌باشد. پس از تهیه نقشه حوضه آبریز با استفاده از نرم افزار Arc GIS10، بازدیدهای میدانی جهت شناسایی دقیق منابع آلوده کنندة حوضه آبریز، اعم از روستاها و واحدهای دامی صورت گرفت. سپس پتانسیل آلودگی مواد آلی موجود در پسماندهای خانگی و دامی محاسبه گردید. حدود 56 درصد کل بار نیتروژن و 54 درصد کل بار فسفر حاصل از انواع دام‌های حوضه سد در زیر حوضه گل گل تولید می شوند و حدود 71 درصد پتانسیل آلودگی ناشی از مراکز جمعیتی در زیر حوضه گل گل و 17 درصد آن در زیر حوضه چاویز و 12 درصد در زیر حوضه اما می‌باشد. بر همین اساس حوضه گل گل به دلیل تراکم بالای جمعیت روستایی و همچنین دارا بودن بیشترین تعداد دامداری ها و مرغداری‌های موجود در حوضه آبریز، بیشترین میزان پسماندهای خانگی و دامی را نسبت به دو زیر حوضه دیگر به خود اختصاص داده است.
The purpose of this study is to identify the sources of pollution in the catchment area of Chamgardalan Dam and to determine the potential for contamination of organic matter in the household and livestock waste of the catchment area and finally to provide guidelines for controlling and reducing pollution. After preparing the catchment area using Arc GIS10 software, field visits were conducted to accurately identify the sources of contamination of the catchment area, including villages and livestock units. Then, the contamination potential of organic matter in household and animal wastes was calculated. Then, the contamination potential of organic matter in household and animal wastes was calculated. About 56% of the total nitrogen load and 54% of the total phosphorus load are produced by various dams under the Gol Gol basin, and about 71% of the pollution potential from population centers is under the Gol Gol basin and 17% is under the Chaviz basin. And 12% below the basin. Accordingly, Gol Gol basin, due to the high density of rural population and also having the largest number of livestock and poultry farms in the catchment area, has the highest amount of household and livestock waste compared to the other two sub-basins.
1- خواجه پور، م. و همکاران، بررسی تغذیه گرایی مخازن سدها با استفاده از مدل CE-QUAL-W2 (مطالعه موردی: سد شیرین دره بجنورد، استان خراسان شمالی). آبیاری و زهکشی ایران،1392، شماره 8، صص 105-94.
2- علیزاده اوصالو، ژ و همکاران، بررسی مقطعی روند تغییرات کیفی آب دریاچه پشت سد ارس، فصلنامه علمی پژوهشی اکوبیولوژی تالاب، سال ششم،1394، شماره 23، ص 14-5.
3- کاظم نژاد، ف و همکاران، بررسی منابع آلاینده رودخانه سردآبرود، فصلنامه علوم و فنون منابع طبیعی، 1389، سال پنجم، شماره دوم، صص 110-101.
4- عوض پور، م و همکاران، بررسی آلاینده حوضه، آبریز سد مخزنی ایلام، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی ایلام, 1385، دوره 13 , شماره 3 ، صص 55-44.
5- Berrnacsek, G. M. 1984. Dam design and operation to optimize fish production in inpounded river basin .F.A.O technical paper NO.11.FAO, Rome.98p.
6- نورمرادی، ح و همکاران، ارزیابی حوضهً آبریز سد مخزنی ایلام با بهره گیری از شاخص NSFWQI، شانزدهمین همایش ملی بهداشت محیط ایران، 1393، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی تبریز.
7- Wynne, F. 2001. Factor Which Affect Water Quality in Livestock Ponds. Aquaculture Extension Specialist. Kentucky State University Guidelines for the Handling Treat met And Disposal of Abattoir Waste, 1-29 August.
8- Freedman, R. & Fleming, R. 2003. Water Quality Impacts of Burying Livestock Nortalities. Ridge town College- University of Guelph, August.
9- قزل سوفلو، ع . و همکاران، شناسایی منابع آلاینده آبخوان دشت مشهد ناشی از فعالیت های دام، طیور و آبزیان، نشریه آب و توسعه پایدار، 1394، سال اول، شماره 3، ص 34-27.
10- سهرابی، ر. و همکاران، بررسی کیفیت آب مخزنی سد تهم و شناسایی منابع آلاینده آن، شانزدهمین همایش ملی بهداشت محیط ایران.
11- عالیقدری, م. و همکاران. کیفیت آب در سرشاخههای اصلی تأمین کننده آب سد اردبیل، 1393، یازدهمین همایش ملی بهداشت محیط ایران, دانشگاه علوم پزشکی زاهدان.
12- ندافی، ک و همکاران، پایش کیفی آب مخزن سد گیلارلو، نشریه آب و فاضلاب، 1394، شماره 51، ص 27-22.
13- کردوانی، پ و همکاران، تحلیلی بر اثرات دفع غیر بهداشتی زباله و فضولات دامی در ایجاد آلودگیهای محیط زیستی به کمک نرم افزارهای (GIS و SPSS) مطالعه موردی: روستاهای شهرستان بجنورد، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، 1391، سال نهم، شماره 33 ، ص 21-1.
14- پرهام، ه و همکاران، بررسی تغییرات غلظت ازت و فسفر و برخی پارامترهای فیزیکی و شیمیایی در دریاچه پشت سد کرخه و تعیین بیلان آن. 1386، مجله علوم دانشگاه شهید چمران، شماره 17 ، صص 117 تا 125 .
15- مرکز آمار کشور، سالنامه آماری 1385.
16- مطالعات برنامه جامع سازگاری با اقلیم، مهندسین مشاور جاماب .1384.
17- Gamroth, M.J. 1993.calculating the fertilizer value of the manure from livestock operations.
18- ارجمندی، ر . مدیریت محیط زیستی منابع آلاینده حوضه آبخیز سد طالقان، (پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت محیط زیست، دانشگاه آزاد تهران. 1389.
19- کریمیان،آ. جاوید و همکاران. ارزیابی وضعیت کیفی آب دریاچههای سدهای بزرگ با استفاده ازشاخص WQI و TSI (مطالعه موردی دریاچه سد دز)، اکوبیولوژی تالاب (تالاب) ، 1393، دوره 6 ، شماره 21 ، ص 27 تا 35 .
20- صفاری، ا. تحلیل مخاطرات محیط زیستی و راهبردهای مدیریت پسماند در نواحی روستایی، مطالعه موردی: دهستان اجارود مرکزی، شهرستان گرمی، اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 1392، دوره 2، شماره 1، صص 71 تا 91.
21- Havens, K. E, James, R. T, East, T. L. & Smith, V. H. 2003. N: P ratios, Light limitation, and Cyano bacterial dominance in a subtropical lake impacted by non- point source nutrient pollution. Environment pollution, 122, 379- 390.
_||_