ارزیابی ریسک محیط زیستی مجتمع کشت و صنعت شهدای خلیج فارس با استفاده از روش TOPEFMEA

محورهای موضوعی : ارزیابی پی آمدهای محیط زیستی

سحر رضایان ^{1 *} , سید علی جوزی ² , صدف عطائی ³

1 - دانشیار گروه محیط زیست، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود، شاهرود، ایران. *(مسوول مکاتبات)
2 - استاد گروه محیط زیست، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران.
3 - دانش آموخته کارشناسی ارشد ارزیابی و آمایش سرزمین، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1393/11/28 تاریخ پذیرش : 1395/10/29 تاریخ انتشار : 1397/10/01

کلید واژه: ارزیابی ریسک محیط زیستی, روش TOPEFMEA, مجتمع کشت و صنعت شهدای خلیج فا, روش هیبرید,

چکیده مقاله :

هدف مطالعه، ارزیابی ریسک محیط زیستی مجتمع کشت و صنعت شهدای خلیج فارس واقع در کیلومتر 75 جاده اهواز-خرمشهر می باشد. در این تحقیق، پس از بررسی فعالیت ها، اندازه گیری پارامترهای آلاینده و فرآیندهای سالن تولیدی این مجتمع که فعالیت آن تولید شکراست، کار ارزیابی ریسک محیط زیستی آن به روش TOPEFMEA به انجام رسید. این روش یک روش هیبرید در ارزیابی ریسک محیط زیستی می باشد که از تلفیق دو روش EFMEA[1] و TOPSIS[2] تشکیل شده است. بدین منظور نخست، مطابق با روش تجزیه و تحلیل حالات شکست و اثرات آن بر محیط زیست، کاربرگ هایی به منظور ارزیابی ریسک محیط زیستی طراحی و در آن متغیرهایی چون شناسایی فرآیند، حالت خرابی بالقوه، آثار بالقوه خرابی، علل بالقوه خرابی، اقدام کنترلی و ارزیابی ریسک به عنوان جنبه های محیط زیستی مورد بررسی قرار گرفتند. سپس با استفاده از روش طوفان ذهنی، اثرات محیط زیستی تاثیر گذار هر فعالیت توسط پرسنل و کارشناسان مربوطه شناسایی و ارزیابی شد. نتایج به دست آمده از مقایسه اعداد مرتبط با رتبه بندی ریسک های محیط زیستی محاسبه شده نشان داد که ورود آلاینده ها و مواد شیمیایی ناشی از فرآیند تولید شکر به محیط آبی با عدد اولویت ریسک 16 اولویت اول را در میان سایر فعالیت ها را به خود اختصاص داده است. با توجه به این که زهاب مجتمع بیش ترین پیامدها را به دنبال خود داشت، احداث تصفیه خانه ی صنعتی و به کارگیری روش های پیشرفته تصفیه فاضلاب از موارد پیشنهادی برای کاهش مهم ترین عوامل ریسک بود. [1]- Environment Failure Modes and Effects Analysis [2]-Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution

چکیده انگلیسی:

This study was conducted with the aim of environmental risk assessment of Shohadaye Khalij Fars Agro-industrial Complex situated in kilometer 75 of Ahvaz - Khorramshahr Road. In this paper, after reviewing activities, measuring contamination parameters and processes of sugar production salon of the Complex, environmental risk assessment was performed via TOPMEFEA. This is a hybrid method for the environmental risk assessment which is composed of a combination of the two methods of TOPSIS and EFMEA. For this purpose, in accordance with the method of analysis of failure modes and its impacts on the environment, some worksheets were first designed to assess the environmental risks. In these worksheets, variables such as the identification process of potential failure modes, potential effects of failures, potential causes of failure, initial assessment of the environmental aspects, were studied as environmental aspects. Then, using brainstorming method environmental impacts of each activity were identified and evaluated by relevant personnel and experts. The results showed the entry of contaminants and chemicals to aquatic environment due to sugar production process with the risk priority number of 16 with first priority, and the entry of chemical compounds and carbohydrates into the aquatic environment due to syrup refining, and contaminates. Considering that drainage in this Complex will have the most significant outcomes, the establishment of an industrial refinery and the application of advanced methods of wastewater treatment were among the proposals to reduce the most important risk factors.

منابع و مأخذ:

1. اللهیاری،تیمور(1384)، «آنالیز خطر و ارزیابی ریسک در فرآیندهای شیمیایی»، انتشارات فن آوران.
   
   
   1. Heller, S, (2006), »Managing Industrial Risk‐having a Tasted and Proven System to Prevent and Assess Risk«, Hazardous Material, 130(17): 58‐63.
   
   
   2. Bartolozi, V, (2005), »The nvironmental risk analysis: risk assessment and public institutions role«, Agenzia Regionale per la Protezione dell’Ambiente A.R.P.A. Sicilia Via U. La Malfa 169 Palermo, Italy.
   
   


2. جهانبین،شهاب و همکاران(1391)، «مدیریت بهینه کاهش مخاطرات محیط زیستی، ایمنی و بهداشتی عملیات حفاری چاه های نفت و گاز حوزه نفتی خلیج فارس با استفاده از مدل تلفیقی Delphi و TOPSIS»، مجموعه مقالات اولین همایش بین المللی محیط زیست و ژئوپلتیک خلیج فارس، قشم.


3. مهدوی،ایرج (1387)، «نقش EFMEA برای شناسایی خطر، مخاطره سنجی و کنترل مخاطرات در مدیریت ایمنی ایمنی و بهداشت شغلی»، مجموعه مقالات اولین کنفرانس بین المللی جایگاه ایمنی صنعتی، بهداشت حرفه ای و محیط زیست در سازمان ها، اصفهان.
   
   
   1. Vinodh, S, Prasanna, M, Hari Prakash, N, (2014), »Integrated Fuzzy AHP–TOPSIS for selecting the best plastic recycling method: A case study, Applied Mathematical Modelling, Science Direct Publisher.
   
   
   2. Thivel, P,X, Bultel,Y, Delpech,F, (2008), »Risk analysis of a biomass combustion process using MOSAR and FMEA methods«, Journal of Hazardous Materials, Volume 151, Issue 1, 28, Pages 221-231.
   
   


4. فرخیان،فروزان و همکاران(1391)، «ارزیابی و مدیریت بارزترین ریسک های ایمنی بهداشتی و محیط زیستی سالن آسیاب کشت و صنعت فارابی با استفاده ازمدل تلفیقی  TOPSIS & FMEA»، اولین همایش بین المللی بحران های محیط زیستی ایران و راهکارهای بهبود آن، جزیره کیش، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات اهواز.


5. مکوندی،رقیه و همکاران(1391)، «ارزیابی ریسک محیط زیستی تالاب ها با استفاده از روش های TOPSIS و EFMEA (مطالعه موردی : تالاب شیرین سو در استان همدان) »، فصلنامه علمی پژوهشی اکوبیولوژی تالاب/ دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، شماره 12.


6. حبیبی،حسین و همکاران،(1392)، «ارزیابی و اولویت ‌بندی ریسک‌ های ایمنی در فرآیند بهره ‌برداری با مدل‌ های TOPSIS و FMEA درشرکت برق منطقه‌ای مازندران»، بیست و هشتمین کنفرانس بین المللی برق، تهران، شرکت توانیر، پژوهشگاه نیرو.


7. مهندسین مشاور حفاظت رشد انرژی، (1392)، «طرح بررسی مجتمع کشت و صنعت شهدای خلیج فارس»، منتشر نشده.
   
   
   1. http://www.daneshju.ir
   
   
   2. Jozi, S, A, Saffarian, S, Shafiee, M, 2012, »Environmental Risk Assessment of a Gas Power Plant Exploitation Unit Using Integrated TOP-EFMEA Method«, Pol. J. Environ. Stud. Vol. 21, No. 1, 95-105.
   
   


8. جوزی،سید،علی(1387)، «ارزیابی و مدیریت ریسک، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال»، چاپ اول.


9. مومنی،منصور(1389)، «مباحث نوین تحقیق در عملیات، دانشکده مدیریت»، دانشگاه تهران.


10. جوزی،سید،علی و همکاران(1390)، «ارزیابی ریسک های محیط زیستی واحد گاز نیروگاه حرارتی شهید مدحج زرگان اهواز به روش تجزیه و تحلیل حالات شکست و اثرات آن بر محیط زیست (EFMEA) »، پنجمین همایش ملی بحران های محیط زیستی ایران و راهکارهای بهبود آن ها، اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات خوزستان.


11. «ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻗﻮاﻧﻴﻦ و ﻣﻘﺮرات ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ اﻳﺮان»،(1391)، ضوابط و استانداردهای محیط زیستی، سازمان حفاظت محیط زیست.