ارزیابی توان اکولوژیک حوضه آبخیز زاخرد جهت توسعه اکوتوریسم با استفاده از GIS

محورهای موضوعی : آب و محیط زیست

سولماز دشتی ¹ , سید مسعود منوری ² , سید محمود شریعت ³ , غلامرضا سبزقبائی ⁴

1 - کارشناسی ارشد علوم محیط زیست _ ارزیابی و آمایش سرزمین دانشگاه آزاد اسلامی ،واحد علوم و تحقیقات اهواز.
2 - استادیار دانشکده محیط زیست و انرژی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران.
3 - استاد دانشکده بهداشت ،دانشگاه علوم پزشکی تهران.
4 - مدرس دانشگاه آزاد اسلامی اهواز ،دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی

تاریخ دریافت : 1388/05/08 تاریخ پذیرش : 1388/10/13 تاریخ انتشار : 1389/07/01

کلید واژه: ارزیابی توان اکولوژیک, حوضه زاخرد, اکوتوریسم, GIS,

چکیده مقاله :

ارزیابی توان اکولوژیک به عنوان پایه ای برای تصمیم گیری و برنامه ریزی استفاده از سرزمین در تمامی نقاط جهان به کار گرفته می شود.این امر به دلیل ضرورت انتخاب عملکرد و مکان های بهینه آن در برنامه ریزی و مدیریت محیط زیست برای دست یابی به توسعه پایدار اتفاق می افتد. در این تحقیق ارزیابی توان اکولوژیکی حوضه آبخیز زاخرد با وسعتی معادل23/82 کیلومتر مربع که در قسمت شمال غرب شهرستان شیراز و شرق شهرستان کازرون در استان فارس واقع گردیده است صورت پذیرفت. در ارزیابی توان اکولوژیکی حوضه زاخرد از روش مک هارگ (Mc Harg)، استفاده شده است. پیرو ارزیابی توان سرزمین نوعی مدل لازم خواهد بود که در این مطالعه از مدل اکولوژیکی مخدوم و به منظور ارتقاء مدیریت کنونی سرزمین برای تعیین کاربری اکوتوریسم منطقه از ابزار توانمند و دقیق GIS استفاده شده است .در قالب این مطالعات، ابتدا منابع اکولوژیکی (فیزیکی و بیولوژیکی) منطقه شناسایی گردید. داده های رقومی و به همراه دیگر داده های توصیفی برای ایجاد پایگاه داده ها، به سامانهArcview داده شد. سپس با تلفیق و رویهم گذاری لایه های اطلاعاتی، در سامانه مذکور نقشه یگان های اکولوژیکی منطقه به همراه جدول ویژگی های واحد، ایجاد و نسبت به ارزیابی توان منطقه اقدام و مناطق مستعد برای توسعه اکوتوریسم مشخص گردید. نتیجه بررسی نشان می دهد که با در نظر گرفتن تمامی پارامترهای اکولوژیکی 94/0 % اراضی با مساحتی کمتراز یک کیلومتر مربع برای تفرج متمرکز و 24 % اراضی با مساحتی معادل 72/19 کیلومتر مربع جهت تفرج گسترده مناسب می باشند.

چکیده انگلیسی:

Ecological capability evaluation is used as a base for decision-making and planning of landuse in the world. This action applies because of the necessity for selection of functions and optimalplaces in environmental management and planning to achieve sustainable development.In this study, Ecological capability evaluation of Zakherd watershed with extent about of82.23 km2 which is situated in North-West of Shiraz and East of Kazeroon in Fars Province, wasimplemented.In the Ecological Capability Evaluation on Zakherd watershed the Mc. Harg method wasused. In order to evaluate the capability of the land a model was required. In this research anecological model from Makhdoum was used. For developing the present management of land of Ecotourismuse in that area specific and precise system GIS was used. Through this research, at firstecological resources (physical & biological) were identified. Digital data with accompany of attributedata was given to the Arcview system to establish the data base. Therefore by overlaying informationlayers in the mentioned system the ecological unit map of area with the table of characteristic unit, andthen the evaluation of capability was performed. Subsequently fertilized regions appropriate forecotourism development were found.Results of the study show that with regard to the whole ecological parameters, 0.94% of thestudied land with an area of less than 1 km2 is suitable for centered recreation and 24 % of the landwith area of 19.72 km2 is suitable for extended recreation.

منابع و مأخذ:

1. میراب زاده، پ.، 1375، ارزیابی پیامدهای زیست محیطی توریسم، محیط زیست. جلد8. شماره2. ص44 تا 50 .


2. رادکلیفت، م.، مترجم نیّر،ح.، 1373. توسعه پایدار، مرکز مطالعات برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی، وزارت کشاورزی، ص135.


3. مخدوم،م.،1380.، شالوده آمایش سرزمین، چاپ چهارم، موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، ص16، 123، 189- 207.


4. محلاتی، ص.، 1378.، پیامد های منفی جهانگردی بر محیط زیست طبیعی و راه های مبارزه با آن. محیط زیست، شماره 27، ص68 تا73.


5. تقوایی،م.، رمضانی، ع.،1381، ویژگی های گردشگری کوهستانی و جایگاه آن در استان چهارمحال و بختیاری، فصلنامه محیط زیست، شماره 37، ص20 تا 27.


6. احتشامی، م. و همکاران. 1378، ارزیابی توان اکولوژیکی به منظور تعیین زیستگاه های کلان در حوضه های آبریز میناب، فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست، شماره 3، ص53-62 .


7. مختاری، س.، 1384. بررس روند تخریب تالاب هورالعظیم با رهیافت ساختار اکولوژی سیمای سرزمین، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده محیط زیست.


8. Mc Harg, I.L.1969.Design with Nature.Doubleday/Natural History Press,New York.pp 35-53,115-121,196-197


9. مدیری، م .1377.، کارتوگرافی مدرن.، انتشارات سازمان جغرافیایی ارتش. ص 320، 319، 276 و 332.


10. مخدوم، م.1370.، ارزیابی توان اکولوژیکی منطقه گیلان و مازندران برای توسعه شهری، صنعتی و روستایی و توریسم، محیط شناسی، شماره 16، ص81-92 .


11. مهندسین مشاور پورآب،.1383، مطالعات تفضیلی اجرایی زیرحوضه زاخرد شهرستان شیراز، سازمان جهاد کشاورزی استان فارس، مدیریت آبخیزداری .