ارزیابی کمی و کیفی منابع آب رودخانه کارون با استفاده از شاخص NSFWQI و روش AHP

محورهای موضوعی : آب و محیط زیست

مرجان سالاری ¹ , فریدون رادمنش ² , حیدر زارعی ³

1 - کارشناس ارشد مهندسی عمران_محیط زیست، دانشگاه شهید چمران اهواز *(مسئول مکاتبات).
2 - استادیار دانشکده مهندسی علوم آب، دانشگاه شهید چمران اهواز.
3 - استادیار دانشکده مهندسی علوم آب، دانشگاه شهید چمران اهواز

تاریخ دریافت : 1390/02/06 تاریخ پذیرش : 1390/10/27 تاریخ انتشار : 1391/11/01

کلید واژه: شاخص کیفیت آب, تحلیل سلسله مراتبی, رودخانه کارون و نرم افزار Expe,

چکیده مقاله :

رودخانه‌ها به عنوان یکی از منابع اساسی تامین آب برای مصارف مختلف مطرح می‌باشند. از این رو پایش کیفیت این منابع با توجه به خشکسالی‌های اخیر و توسعه شهری و روستایی یکی از وظایف مهم در حیطه مدیریت محیط زیست مصوب می‌گردد. رودخانه کارون اهمیت بسیاری در تأمین آب آشامیدنی، حفظ حیات صنعتی استان خوزستان و تامین آب کشاورزی دارد. بنابراین مدیریت و کنترل کیفیت این منبع آبی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در مطالعه حاضر، کیفیت آب رودخانه کارون با استفاده از شاخص NSFWQI ارزیابی گردید و در مرحله بعد وزن‌ 9 عامل بررسی شده در این شاخص با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی با توجه به شرایط محلی و نظرات کارشناسان متخصص در این زمینه تغییر و اصلاح گردید. نتایج وزن‌های اصلاح شده نشان داد که بیشترین ارزش وزنی به دست آمده از روش (AHP) در مقایسه با شاخصNSFWQI مربوط به پیراسنجه‌های اکسیژن محلول، کلیفرم و اکسیژن خواهی زیست- شیمیایی می‌باشد. همچنین روش استفاده شده در این مطالعه به دلیل قابلیت بالای مدیریتی، صحت و دقت قضاوت‌ها و مقایسات در به دست آوردن وزن نهایی معیارها ارزشمند است. به کار‌گیری روش موجود اولاً تمامی اهداف تعریف شده در پروژه‌های کیفیت آب را با ارایه نظرات کارشناسان متخصص به منظور کاهش هزینه و همچنین در نظر گرفتن مسایل اقتصادی، اجتماعی و فنی بهبود می بخشد. به عبارت دیگر استفاده از روش AHP توام با شاخص‌های کیفیت آب، محدودیت‌های شاخص‌های کیفیت آب مربوط به شرایط خاص هر مکان را از بین می برد.

چکیده انگلیسی:

Rivers are discussed as sources of water supply for various uses. Thus, monitoring the quality of these resources due to the recent drought and urban and rural development is one of the important tasks in the field of environmental management. Karoon River has very importance in preparing drinking water, maintaining the industrial survival of Khuzestan province and agricultural water supply. Thus, management and control of water quality this resource has particular significance. In the present study, the Karoon water quality has been evaluated by available NSF water quality index. Subsequently, the nine present NSF parameters’ weights have been changed and modified using the analytical hierarchy process (AHP) method as well as experts’ opinions in the field in a way to satisfy local conditions. In the newly developed WQI, more weights are given to relation with these parameters it can be said that the factors like dissolved oxygen (Do), fecal coliform (F.c) and biological oxygen demand (BOD) when compared with NSF-WQI. The method used in this study is deserving for its merits. Because it provides managers with the capability that can have the better and more accurate   judgments about the final weights of the parameters. Using the present method, one can consider all purposes and objectives defined in water quality projects by taking into account experts’ opinions regarding the essential costs and economical, social and technical remarks. In this respect, the sensitivity of   analyses can be changed and modified in relation to the spatial features. In other words, applying AHP method, confines the NSF utilization to a specific water quality project with the particular conditions.  

منابع و مأخذ:

1. Enrique, S., Manuel, F., Colmenarejo, JA., Angel, RG., Garcı, LT., Borja, R. 2007. Use of the water qualityindex and dissolved oxygen deficit as simple indicators of watersheds pollution. Ecological Indicators. No (7). p: 315–328.


2. Simeonov, V., Stratis, JA., Samara, C., Zachariadis, G., Voutsa, D., Anthemidis, A., 2003. Assessment of the surface water quality in Northern Greece. Journal Water Res. No (37). p: 4119–4124.


3. Chapman, D., 1996. Water Quality assessment. E&FN spon, an imprint of Chapman &Hall. 2^nd Edition.


4. 4- رحیمی، آزاده. «شبکه‌های پایش کیفیت آب»، مجله‌ی آب و محیط زیست، شماره 51، 1383؛ صفحه 30.


5. 5- مفتاح هلقی، مهدی. «پهنه‌بندی کیفی آب با استفاده از شاخص‌های متفاوت کیفی (مطالعه موردی: رودخانه اترک)». مجله پژوهش‌های حفاظت آب و خاک، جلد هجدهم. شماره دوم. 1390؛ صفحات 211-220.
   
   
   1. 6- Meftah Halaghi, M., Golalipor, A. 2007. Classification of Water Quality of Atrak River, Technical Report of Golestan Environmental Office. p: 177.
   
   
   2. 7- Teraoka, H., Ogava, M,. 1984. Behavior of element in the Takahashi, Japan river basin. Journal Environ. Qual. No (13). p: 453-459.
   
   
   3. 8- Miller, W., Guitjens, J., Mahannah, C.n. 1984. Water quality of irrigation and surface teturn flows from flood-irrigated pasture and alfalfa hay. Journal Environ. Qual. No (13). p: 543-548.
   
   
   4. Dasilva, A,. Maria M., 2001. Using chemical and physical parameters to define quality of Parado river water (botucatu- sp-brazil), Journal Wat Res. Elsivier sience. 35(6). p: 1609-1616.
   
   
   5. گلجان، فاطمه و همکاران، «تعیین کلاسه کیفی آب رودخانه‌های شهرستان نور». فصلنامه تحقیقات علوم آب. سال اول، شماره اول. 1388؛ صفحات 48-35.
      
      
      1. Marina, C., Paolo, A., Alfredo, S. 2002. Water quality control in the river Arno, Journal Water Research. No (36). p: 2673-2680.
      
      
      2. اسداللهی فرد، قادر و همکاران، «بررسی شاخص‌های کیفیت و طبقه‌بندی کیفی آب رودخانه»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد علم و صنعت. دانشگاه تهران. 1378؛ صفحات 156-152.
      
      
      3. نصیر احمدی، کامران و همکاران، «پهنه بندی کیفیت آب رودخانه هراز بر‌اساس شاخص NSFWQI »، مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، دوره 22. شماره 92. شهریور 1391. صفحات 22-20.
      
      
      4. حسینیان، سعید و همکاران، «طبقه بندی کیفیت آب رودخانه کارون با  استفاده شاخص ملی کیفیت آب (WQI) از گتوند تا خرمشهر و از دزفول تا بامدژ». هفتمین کنفرانس بین المللی مهندسی رودخانه، اهواز، بهمن 1385. صفحات 325-334.
         
         
         1. Karbassi, AR., MirMohammad Hosseini, F., Baghvand, A., Nazariha, M., 2011. Development of water Quality Index (WQI) for Gorganrood River. Int. J. Environ. Res., 5(4). p:1041-1046.
         
         
         2. Malczewski, J., 1999. GIS and Multi criteria Decision Analysis, John Wiley and so as Inc.395.
         
         
         3. قدسی پور، حسین. «فرآیند تحلیل سلسله مراتبی AHP»، انتشارت دانشگاه صنعتی امیر‌کبیر، 1385.
         
         
         4. طرح توسعه استان خوزستان. 1390. طرح منابع آبی استان خوزستان.
            
            
            1. Ramirez, NF., Solano, F. 2004. Physic-chemical water quality indices-a comparative review.    RevistaBifua. J .No (27). p: 437-441.
            
            
            2. Liou, S., Losl, H., 2003. Application of twostage fuzzy set theory to river quality evaluation in Taiwan. Water Res.37. p: 1406–1416.
            
            
            3. National Sanitation Foundation (NSF). 2003. http://www.Nsfconsumer.rg/environment/wqi.asp
            
            
            4. Saaty, T.L., 2008. Decision making with the analytic hierarchy process. Int. J. Sci., 1(1).83-98.
            
            
            5. Karimian, A., Jafarzadeh, N., Nabizaheh, R., & Afkhami, M., 2007. Zoning of water quality bases on WQI index, Zohreh river case study. Int J Water Eng. 18. p: 56-62.
            
            
            6. Mirzaei, M., Nazari, A., Bagheri, A., 2005. Jadjrood River Qualification, Journal Environ. Sci. No (37). p: 17-26.