پهنه بندی توزیع زمانی و مکانی آغاز، خاتمه و فراوانی وقوع یخبندان در استان خراسان رضوی
محورهای موضوعی : آب و محیط زیستغلامعباس فلاح قالهری 1 , فهیمه شاکری 2 , ام البنین نودهی 3
1 - دانشیار اقلیم شناسی، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، دانشگاه حکیم سبزواری، خراسان رضوی، ایران.*(مسوول مکاتبات)
2 - دکتری اقلیم‌شناسی شهری، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، دانشگاه حکیم سبزواری، خراسان رضوی، ایران.
3 - کارشناس ارشد اقلیم شناسی، دانشکده جغرافیا و علوم محیطی، دانشگاه حکیم سبزواری، خراسان رضوی، ایران.
کلید واژه: پهنه بندی, تاریخ آغاز یخبندان, تاریخ خاتمه یخبندان, فراوانی وقوع یخبندان, روزشمار ژولیوسی,
چکیده مقاله :
یکی از اشکال تغییر دما، نوسانات ناگهانی دما به ویژه افت آن تا نقطه انجماد است. یخ بندان به وضعیتی گفته می شود که در آن دمای سطح زمین و اشیایی که در تماس با آن قرار دارند، به صفر یا کم تر از صفر درجه سلسیوس کاهش یابد. این تحقیق با هدف بررسی توزیع زمانی و مکانی آغاز و خاتمه یخ بندان در استان خراسان رضوی طی دوره آماری 1390-1368 انجام گردیده است. بدین منظور از داده های آماری بلند مدت دمای کمینه روزانه 10 ایستگاه سینوپتیک مشهد، گلمکان، کاشمر، نیشابور، سرخس، گناباد، سبزوار، تربت جام، تربت حیدریه و قوچان استفاده شده است. جهت تعیین زمان آغاز و خاتمه یخ بندان، روزها به روز شمار ژولیوسی تبدیل و از نرم افزار Minitab و ArcGIS به ترتیب برای رسم نمودار و نقشه های آغاز و خاتمه یخ بندان و فراوانی وقوع یخ بندان استفاده گردید. نتایج نشان می دهد که در نواحی شمالی، یخ بندان نسبت به نواحی جنوبی و غربی زودتر آغاز شده و دیرتر پایان می پذیرد. طول دوره یخ بندان در سطح استان از جنوب به شمال افزایش یافته که باعث محدود شدن طول دوره رشد گیاهان در این نواحی می شود. فراوانی وقوع یخ بندان در نواحی شمالی نسبت به نواحی جنوبی و غربی بیش تر می باشد
One of the forms of temperature variations is the sudden fluctuations of temperature, in particular the drop to the freezing point. The freezing is referred to as a condition in which the temperature of the earth's surface and the objects in contact with it is reduced to zero or less than zero degrees Celsius. This study has been done to investigate the temporal and spatial distribution of start and end frost during 1989-2011 in Khorasan Razavi province. Thus, the long-term daily minimum temperature data from 10 synoptic and evaporation stations including Mashhad, Golmakan, Kashmar, Neishaboor, Sarakhs, Gonabad, Sabzevar, Torbatjam-e-Jam, Torbat-e Heidarieh and Quchan have been used. To determine the beginning and end of frost days, the days converted into Julian day and then Minitab and ArcGIS software were used for charting and mapping the spatial and temporal distribution of frost. The result showed that in the northern regions compared with western and southern regions, the frost began earlier and ends later. Frost period in the province increased from south to north, and it would limit the growth period in these areas. Frequency of freezing in the northern areas is more than southern and western parts.
1- کمالی، غلامعلی، «سرماهای زیانبخش به کشاورزی ایران در قالب معیارهای احتمالی»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی،1381، شماره 64 ، صص 165- 149.
2- اکبرپور، عباس، «بارش»، ماهنامه تخصصی بازار کشاورزی ایران،1384، صص44-1.
3- Thom, H.C.S., Shaw, R.H., 1958. Climatological analysis 0f freeze data for Iowa, MonthlyWeather Review, 86, pp. 251-257.
4- Eriksson, M. 2001. Regional influence on the occurrence of road slipperiness during winter precipitation events. Meteorological Applications.
5- Vithkevich V. I., 1963. Agricultural Meteorology, Jerusalem (Mpnson), pp.183-305.
6- Boer, R. Campbell, L.C., Fletcher, D.J., 1993. Characteristics of Frost in a Major Wheat-growing Region of Australia, Australian journal of Agricultural Research, 44, pp.1731-1743.
7- Madelin, M., & Beltrando, G., 2005. Spatial Interpolation – Based Mapping of the Spring Frost Hazard in the Champagne Vineyards, Meteorological applications, 12,pp. 51-56.
8- Bootsma, A., 1976. Estimating minimum temperature and climatological freeze risk in hilly terrain, Agricultural Meteorology, 16, pp. 425-443.
9- Hom, H. C., S. 1959. The Distribution of Freezing Data and Years, Monthly Weather Review, 73, pp.34-38.
10- Karl T. R., 1998. A Regional Trends and Variation of Temperature and Precipitation in The Impacts of Climate change, Cambridge University Press,
11- هاشمی، فریدون، «تجزیه و تحلیل استاتیکی از سرمای تهران»، انتشارات دفتر تحقیقات و بررسیهای علمی هواشناسی، گزارش سازمان هواشناسی کشور، 1353، تهران.
12- علیزاده، امین و موسوی، محمد،« تاریخ وقوع اولین یخبندان پاییزه و آخرین یخبندان بهاره در استان خراسان»، مجله نیوار، 1372، شماره 24، سازمان هواشناسی کشور.
13- توکلی، محسن و حسینی، مهرداد، « ارزیابی شاخصهای یخبندان و شروع پاییزه آن در ایران مطالعه موردی ایستگاه اکباتان همدان، مجله نیوار، 1385، شماره60 ، صص 32- 31.
14- هژبرپور، قاسم، علیجانی، بهلول،«تحلیل همدید یخبندانهای استان اردبیل»، فصلنامه جغرافیا و توسعه، 1386،صص 106-89.
15- گندمکار، امیر،«تحلیل سینوپتیکی یخبندانهای بهاره نجف آباد»،مجله فضای جغرافیایی، 1387، شماره 23،صص 147-165.
16- جهانبخش، سعید؛ رضائی، سمیه؛ قاسمی، احمدرضا و تدینی، معصومه، «تحلیل سینوپتیکی یخبندان های بهاره تبریز (مطالعه موردی: سرمای بهار 1382 و 1383)»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 1390، شماره 102،صص 24-1.
17- فلاح قالهری، غلامعباس، «اصول و مبانی هواشناسی»، انتشارات دانشگاه حکیم سبزواری، چاپ دوم، 1393، صفحه96.
_||_