بررسی آلودگی نیترات و نیتریت در منابع آب زیرزمینی شهر دهگلان

محورهای موضوعی : آب و محیط زیست

فرزانه محمدظاهری ¹ , باقر صفری ² , زهرا باقری ³ , سهیل سبحان اردکانی ⁴

1 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد همدان، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان. (مسئول مکاتبات)
2 - دانشگاه آزاد اسلامی، واحد همدان، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان
3 - دانشجوی کارشناسی ارشد محیط‌زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد همدان.
4 - استادیار گروه محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد همدان.

تاریخ دریافت : 1393/01/11 تاریخ پذیرش : 1393/04/27 تاریخ انتشار : 1393/07/01

کلید واژه: نیترات, نیتریت, منابع آب زیرزمینی, اسپکتروفتومتری, دهگلان,

چکیده مقاله :

نیترات و نیتریت از جمله مهم ترین آلاینده های منابع آب سطحی و زیرزمینی می باشند، که اثرات نامطلوبی بر سلامت مصرف کنندگان دارند. بنابراین در این مطالعه نسبت به تعیین غلظت آنیون های نیترات و نیتریت در منابع آب زیرزمینی شهر دهگلان اقدام شد. نمونه برداری از 20 حلقه چاه تامین کننده آب شرب منطقه مورد مطالعه در سال 1391 با پراکندگی یکنواخت در سطح دشت انجام و غلظت آنیون های نیترات و نیتریت با استفاده از روش اسپکتروفتومتری ماورای بنفش به ترتیب در طول موج های 420 و 543 نانومتر قرائت شد. میانگین غلظت نیترات و نیتریت در نمونه های قبل از کوددهی به ترتیب برابر با 97/0±66/8 و 0003/0±001/0 میلی گرم بر لیتر و در نمونه های بعد از کوددهی به ترتیب برابر با 82/8±20/69 و 006/0±013/0 میلی گرم بر لیتر می باشد. همچنین مقایسه میانگین غلظت آنیون های مورد ارزیابی با رهنمود سازمان حفاظت محیط زیست نشان داد که میانگین غلظت نیترات بعد از کوددهی بیش تر از رهنمود ارایه شده می باشد. با توجه به این که میانگین غلظت آنیون نیترات در نمونه های آب زیرزمینی بعد از کوددهی بیش از حد استاندارد می باشد، این عامل می تواند بیانگر روند افزایشی ترکیبات ازت دار مصرفی در بخش صنعت و کشاورزی باشد، که افزایش بار این آنیون را در پی داشته است. از این رو مصرف روزافزون مواد ازته به ویژه مصرف غیر اصولی و بیش از اندازه نهاده های کشاورزی، موجبات نگرانی در مورد بروز مخاطرات بهداشتی برای مصرف کنندگان را فراهم کرده است.

چکیده انگلیسی:

Nitrate and nitrite ions are important pollutants of surface waters and groundwater resources which can have adverse effects on the health of consumers. Therefore the purpose of this study was determination of nitrate and nitrite concentrations in groundwater resources of Dehgolan City.Groundwater samples were collected from20 selected stations during before and after of fertilization periods in 2012. The samples are prepared according to APHA method and concentrations of nitrate and nitrite anions analyzed using spectrophotometer on the wavelengths of 420 and 543 nm respectively. All statistical analyses were performed using the SPSS statistical package.The results showed that mean concentrations of nitrate and nitrite anions in groundwater samples for before fertilization period were 8.66±0.97 and 0.001±0.0003 mg L-1, respectively, and for after fertilization period were 69.20±8.82 and 0.013±0.006 mg L-1, respectively. Also comparison of the mean concentration of nitrate in groundwater samples after fertilization period with Iran DOE permissible limits for drinking use showed that significant difference (p<0.05). So that the mean concentration of nitrate significantly upper than permissible limits.Conclusion: According to the results of this study because of the mean concentration of nitrate significantly upper than permissible limits, therefore long-term excessive use of agricultural inputs and construction of polluting industries, can cause a threat to groundwater resources, and health of residents in this area.

منابع و مأخذ:

1. Jahed Khaniki, Gh.R. Dehghani, M.H., Mahvi, A.H., Rafati, L., Tavanafar, F.Concentrations of nitrate and nitrite in groundwater resources of Hamadan Province, Iran. Research Journal of Chemistry and Environment. 2008; 12(4): 56-58.


2. سبحان اردکانی، سهیل.؛ شایسته، کامران.؛ افیونی، مجید و محبوبی صوفیانی، نصراله (1384). غلظت نیترات در برخی از فرآورده های گیاهی اصفهان. مجله محیط شناسی، شماره 37، صفحه 76-69.


3. احمد آقاپور، علی؛ محمدی بوینی، امیر؛ لطفی، احتشام و حیدر پور، منصور. بررسی روند تغییرات غلظت نیترات و نیتریت و آمونیاک در آب های زیرزمینی دشت میاندوآب. چهارمین همایش تخصصی مهندسی محیط زیست، 1389، تهران، ایران.


4. بیات، مریم؛ زارع ابیانه، حمید و معروفی، صفر. بررسی غلظت نیترات و نیتریت در آبهای زیرزمینی اراک طی سال های 82-86. نخستین کنفرانس پژوهشهای کاربردی منابع آب ایران، 1389، کرمانشاه، ایران.


5. ایمانی جیحون آبادی، علیرضا؛ نظامی محمدطاهر؛ لطف الهی، محمد و توسلی، ابوالقاسم. بررسی آلودگی نیترات و منشایابی آن در آبهای زیرزمینی منطقه (شهرستان) شهریار، سومین همایش تخصصی مهندسی محیط زیست، 1388، تهران، ایران.


6. ززولی، محمدعلی؛ قهرمانی، اسماعیل؛ قربانیان اله آباد، مهدی و بهمنی، پگاه. بررسی غلظت نیترات و نیتریت درآب چاههای روستاهای شهر ساری در سال های 1387-1386. دوازدهمین همایش ملی بهداشت محیط، 1388، تهران، ایران.


7. نوروزی، حسینعلی؛ شهبازی، احمد؛ رنجبر، محمد و ظفر میرمحمدی، علیرضا.  بررسی میزان یونهای نیترات و نیتریت در منابع آب زیرزمینی استان همدان. دهمین همایش ملی بهداشت محیط.، 1386، همدان، ایران.


8. احسانی، حمیدرضا؛ جاوید، امیرحسین؛ حسنی، امیرحسام و شریعت، سیدمحمود. بررسی روند تغییرات نیترات و کل جامدات محلول در آبهای شرب زیرزمینی دشت همدان – بهار با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS). دهمین همایش ملی بهداشت محیط.، 1386، همدان، ایران.

9.        خسروی دهکردی، اردشیر؛ افیونی، مجید و موسوی، سیدفرهاد (1385). بررسی تغییرات غلظت نیترات آب‌های زیرزمینی حاشیه زاینده‌رود در استان اصفهان. محیط شناسی، دوره 32، شماره 39، صفحه 40-33.

10. فروغی، رقیه. بررسی سطوح غلظت آلودگی نیتریت و نیترات موجود در آب های سطحی و زیرزمینی استان های مازندران و گلستان. اولین همایش تخصصی مهندسی محیط زیست، 1385، تهران، ایران.

11.    جعفری ملک آبادی، علی؛ موسوی، سیدفرهاد؛ افیونی، مجید و خسروی، اردشیر (1382). بررسی آلودگی نیترات در آب های زیرزمینی حاشیه رودخانه زاینده رود. مجله کشاورزی دانشگاه تهران، سال پنجم، شماره 1، صفحه 54-43.

12. فرشاد، علی اصغر و ایماندل، کرامت الله (1382). میزان نیترات و نیتریت در چاه های آب واحدهای صنعتی منطقه غرب تهران. مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، جلد 1، شماره 2، صفحه 44-33.


13. نان بخش، حسن (1382). بررسی میزان غلظت نیترات و نیتریت در چاه های آب قابل شرب شهر ارومیه در سال 1380. مجله پزشکی ارومیه، جلد 14، شماره 2، صفحه 15-9.


14. Alabdula’aly, Al., Al-Rehaili, AM., Al-Zarah, AI., Khan, MA. Assessment of nitrate concentration in groundwater in Saudi Arabia. Environmental Monitoring and Assessment. 2010; 161(1-4): 1-9.


15. Jalali, M., Kolahchi, Z. Nitrate concentration in ground water of Bahar area, Hamedan. Iranian Journal of Soil and Water Sciences. 2005; 19(2): 194-202.


16. Khad, SM. Investigation of Nitrate in Ground waters. 2^nd Asia Conference on Water Management. Tehran, Iran. 2001; pp: 95-97.


17. سبحان اردکانی، سهیل؛ جمالی، مریم و معانی جو، محمد (1393). بررسی غلظت آرسنیک، روی، کروم و منگنز در منابع آب زیر­زمینی دشت رزن و تهیه نقشه پهنه­بندی عناصر با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی. فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره 16، شماره 2، صفحه 38-25.


18. سبحان اردکانی، سهیل.؛ طالبیانی، سارا و معانی جو، محمد (1393). ارزیابی غلظت آرسنیک، روی، سرب و مس منابع آب زیرزمینی دشت تویسرکان و تهیه نقشه توزیع مکانی عناصر. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، دوره 24، شماره 114، صفحه 129-120.


19. Olías, M., Moral, F., Galván, L., Cerón, J.C. Groundwater contamination evolution in the Guadiamar and Agrio aquifers after the Aznalcóllar spill: assessment and environmental implications. Environmental Monitoring and Assessment. 2012; 184:3629-3641.


20. Ramesh, K., Elango, L. Groundwater quality and its suitability for domestic and agricultural use in Tondiar river basin, Tamil Nadu, India. Environmental Monitoring and Assessment. 2012; 184:3887-3899.


21. Clescerl, LS., Greenberg, AE., Eaton, AD. Standard Methods for Examination of Water & Wastewater (20^th Edition). 1999.  


22. Gapper, LW. Fong, BY. Otter, DE. Indyk, HE, Woollard, DC. Determination of nitrite and nitrate in dairy products by ion exchange LC with spectrophotometric detection. International Dairy Journal. 2004; 14(10): 881-887.