ارزیابی کمی- مکانی محیط‌زیستی سه آلترناتیو راه‌آهن شیراز به روش ارتقاء یافته FAHP YAPP-

محورهای موضوعی : ارزیابی پی آمدهای محیط زیستی

جهانبخش بالیست ^{1 *} , فائزه چهرآذر ² , حمیدرضا جعفری ³

1 - دکترای برنامه‌ریزی محیط‌زیست، دانشکده محیط‌ز‌یست، دانشگاه تهران
2 - دانشجوی دکترای برنامه‌ریزی محیط‌زیست، دانشکده محیط‌زیست، دانشگاه تهران
3 - استاد گروه برنامه‌ریزی، مدیریت و آموزش محیط‌زیست، دانشکده محیط‌زیست، دانشگاه تهران

تاریخ دریافت : 1396/11/23 تاریخ پذیرش : 1398/06/02 تاریخ انتشار : 1401/01/01

کلید واژه: YAPP-FAHP, ارزیابی محیط زیست, ارزیابی ریسک, کمی- مکانی,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: ایمنی راه آهن یک موضوع بسیار پیچیده است، که عوامل مختلفی در آن دخیل می باشند. بسیاری از تکنیک های ارزیابی ریسک که در راه آهن در حال حاضر مورد استفاده قرار می گیرند، تکنیک های تقریبا قدیمی هستند. در این مطالعه از روش ارتقاء یافته YAPP استفاده شده است. روش بررسی: در این روش، از سه شاخص به منظور برآورد میزان ریسک هر آلترناتیو استفاده می شود. ریسک مربوط به طول هر آلترناتیو راه آهن، ریسک مربوط به تراکم جمعیت و تعداد ساکنین اطراف هر آلترناتیو و ریسک مربوط به وضعیت زمین شناسی و نقاط عطف هر آلترناتیو. جهت تکمیل ارزیابی گزینه ها از روش FAHP برای اولویت بندی آنها بر اساس شاخص ها و زیرشاخص های YAPP استفاده شده است. یافته ها: در این مطالعه سه آلترناتیو برای راه آهن شیراز وجود دارد، یک، کازرون- فراشبند، دوم، کازرون - کوار و سوم شیراز-نورآباد. نتیجه مطالعه نشان می دهد که آلترناتیو سوم ایمن ترین آلترناتیو با مقدار ریسک 779/127 در مقایسه با دو آلترناتیو دیگر با مقادیر ریسک 277 و 298 است. بر اساس نتایج اولویت بندی با روش FAHP نیزگزینه سوم به عنوان گزینه برتر شناخته شد. بحث و نتیجه گیری: روش YAPP با در نظر گرفتن عوامل طبیعی و انسانی در ارزیابی ریسک مسیرهای راه آهن روش کارایی می باشد که می تواند در انتخاب مسیر بهینه و ایمن در مرحله طراحی و برنامه ریزی پروژه ها مورد استفاده قرار بگیرد. با بهره گیری از روش های تصمیم گیری چندمعیاره همراه با روش YAPP انتخاب گزینه نهایی آسان تر و علمی تر انجام می شود.

چکیده انگلیسی:

Background and Aim: Rail safety is a very complex subject, with various factors involved. Many of the risk assessment techniques currently used in railroads are routine techniques. In this study, the YAPP upgraded method was used. Method: In this method, three indicators are used to estimate the risk of each alternative. The risk associated with the length of each railway alternative, the risk of population density and the number of residents around each alternative, and the risks associated with the geological situation and the milestones of each alternative. To complete the evaluation of options, the FAHP method is used to prioritize them based on the YAPP indexes and sub-indicators. Findings: In this study, there are three alternatives for Shiraz railway, one, Kazeroon-Farashband, Second, Kazeroon-Quar and Shiraz-Noorabad. The study results show that the third alternative is the safest alternate with a risk value of 127.779 compared to two other alternatives with risk values ​​of 277 and 298. Based on the results of the FAHP prioritization, the third option was also identified as the preferred option.  Discussion and Conclusion: The YAPP method, taking into account natural and human factors in assessing the risk of railroads, is an efficient method that can be used to select optimal and safe paths in the design and planning phase of the projects. Using the multi-criteria decision-making methods along with the YAPP method, the choice of the final option is made easier and more scientifically.

منابع و مأخذ:

• 1- Guillermo Zúííiga-Gutiérreza, Joaquín Arroyo-cabrales, Carlos Lechuga, Alfredo o r t e g a-Rubio, 2002, Environmental quantitative assessment of two alternative routes for a gas pipeline in Campeche, Mexico, Landscape and Urban Planning 59 (2002) 181-186.


• 2- De Jongh, P., 1988. Uncertainty in EIA. In: Wathem, P. (Ed.), Environment lmpact Assessment: Theory and Practice. Routledge, NY, USA, pp. 60-78.


• 3- Jabal Ameli, M. 2016. Project risk rating using multi-criteria decision-making process, publications of the Faculty of Industrial Engineering, Iran University of Science and Technology. (In persian).


• 4- Wei, Z. & Luxin, N. 2007. Qinghai- Xizang Railroad Construction in Permafrost Region. Shanghai University Publish. 324pp.


• 5- Stephen, S. 2006. Managing Industrial Risk- Having a Tested and Proven System to Prevent and Assess Risk, Hazardous materials Journal: Springer, vol: 13, No.3, pp: 55- 67.


• 6- Shuang, C. & Baker, J. W. 2008. Railway Risk Assessment-The Fuzzy Analytic Hierarchy Process Approaches a case study of Shunting at Waterloo Depot, Rail and Rapid Transit Publish., Quebec, Canada. 258pp.


• 7- Tarek, M. & Amer, H. 2008. Assessing Risk and Uncertainty Inherent in Chinese Highway Projects Using AHP. Project Management Bulletin, Beijing, China.384pp.


• 8- Sarkis, J. & Talluri, S. 2004. Evaluating and Selecting E- Commerce Software and Communication Systems for a Supply Chain. European Journal of Operational Research, Vol: 159. pp: 318-329.


• 9- Wun, Q. 2004. Risk assessment of earth fractures by constructing an intrinsic vulnerability map, a specific vulnerability map, and a hazard map, using yuci city , shanxi china as an example , Environmental geology.