ارزیابی و تحلیل میزان زیست پذیری در بخش مرکزی مناطق کلان‌شهری (مطالعه موردی: منطقه 12 شهر تهران)

محورهای موضوعی : برنامه ریزی شهری

بهرام ایمانی ¹ (استادیار گروه جغرافیای دانشگاه محقق اردبیلی)
میثم ضارب نیا ² (کارشناس ارشد جغرافیای طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران و عضو جهاد دانشگاهی واحد استان اردبیل)
رضا کانونی ³ (کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه شهید بهشتی تهران)

تاریخ دریافت : 1396/08/22 تاریخ پذیرش : 1397/03/19 تاریخ انتشار : 1397/05/01

کلید واژه: بخش مرکزی, منطقه 12 شهر تهران, زیست پذیری, مناطق کلان‌شهری,

چکیده مقاله :

امروزه زیست‌پذیری در بیشتر کشورهای توسعه‌یافته به عنوان یک اصل راهنما در چارچوب گفتمان پایداری در سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی های شهری گسترش پیدا کرده است. روش تحقیق پژوهش حاضر توصیفی – تحلیلی و ازلحاظ هدف کاربردی می‌باشد. برای گردآوری اطلاعات از روش اسنادی- کتابخانه‌ای و میدانی استفاده‌شده است. جامعه آماری ساکنان منطقه 12 شهر تهران می‌باشند که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 384 نمونه محاسبه‌شده و بر اساس تعداد جمعیت هر ناحیه سهمیه متناسب تخصیص داده‌شده است. نتایج نشان داد که واریانس تجمعی تبیین شده توسط عوامل اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی و کالبدی 94.472 می‌باشد که نشان می‌دهد عوامل مربوطه 94.472 درصد زیست پذیری را بیان می‌کنند. همچنین شاخص زیست پذیری منطقه 12 شهر تهران با میانگین 2.87 و آماره t 4.75 در حد متوسط قرار داشته و با توجه به مطلوبیت عددی آزمون (3) می‌توان گفت آماره t تمامی ابعاد زیست پذیری منطقه 12 شهر تهران قابل‌قبول می‌باشد. از طرف دیگر می‌توان گفت که ابعاد زیست پذیری در منطقه 12 شهر تهران متفاوت است و بین نواحی منطقه 12 ازنظر شاخص‌های زیست پذیری تفاوت معناداری دیده می‌شود. درنهایت نتایج حاصل از تحلیل رگرسیونی نشان داد که 79.2 درصد از تغییرات زیست پذیری وابسته به 4 متغیر ذکرشده در این تحقیق بود و با توجه به معنی‌دار بودن مقدار آزمون F (19.846) در سطح 99 درصد می‌توان گفت که در مدل رگرسیونی تحقیق، مجموعه متغیرهای اقتصادی، اجتماعی و کالبدی قادرند تغییرات زیست پذیری را به‌خوبی تعیین کنند.

چکیده انگلیسی:

Viability as an approach to achieve sustainable urban development and a host of features that make the city an attractive place to live. Today viability in most developed countries as a guiding principle in the framework of sustainability in urban policy and planning has spread. The research method is descriptive - analytical and practical purpose is in view. The data collection method is used for documentary library and field. The results showed that the cumulative variance explained by economic factors, social, environmental and physical 94.472 94.472 percent, which shows the relevant factors suggest viable. On the other hand, we can say that the biological consequences of District 12 of Tehran is different between the regions of the 12 indicators in terms of viability is no significant difference. Finally, the results of the analysis showed that 79.2 percent of the viability depends on four variables stated in the study and given the significance of the test F (19.846) at the level of 99 percent can be said that in the regression model study variables economic, social and physical well capable of determining their viability.

منابع و مأخذ:

1- بازوندی، فرشاد؛ شهبازی، مهرداد (1393). نقش سرزندگی در ایجاد تصویر ذهنی شهروندان و میزان بهره‌گیری از فضای شهری (مطالعه موردی: پیاده راه خیابان سپه‌سالار تهران)، دو فصلنامه پژوهش‌های منظر شهر، 1(1)، 33-43.

2- بندر آباد، علیرضا (1390). شهر زیست پذیر از مبانی تا معانی، تهران، چاپ اول، انتشارات آذرخش.

3- خراسانی، محمدامین (1391). تبیین زیست پذیری روستاهای پیرامون شهری با رویکرد کیفیت زندگی مطالعه موردی شهرستان ورامین، رساله دکتری رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.

4- خراسانی، امین (1395). تأملی در مفهوم زیست پذیری: شناخت، سنجش و رویکردها، نشریه پژوهش در هنر و علوم انسانی، 1(2)، 8-15.

5- رضوانی، محمدرضا؛ منصوریان، حسین (1387). سنجش کیفیت زندگی: بررسی، مفاهیم، شاخص‌ها، مدل‌ها و ارائه مدل پیشنهادی برای نواحی روستایی، فصلنامه روستا و توسعه، شماره 3، 1-26.

6- زبردست، اسفندیار (1386)، درس‌نامه روش‌های برنامه‌ریزی شهری، دانشکده شهرسازی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران.

7- ساسان پور، فرزانه؛ تولایی، سیمین؛ جعفری اسدآبادی، حمزه (1393). قابلیت زیست پذیری شهرها در راستای توسعه پایدار شهری موردمطالعه کلان‌شهر تهران، نشریه جغرافیا، 12 (42)، 129-157.

8- سلیمانی مهرنجانی، محمد؛ تولایی، سیمین؛ رفیعیان، مجتبی؛ زنگانه، احمد؛ فرخی نژاد، فروغ (1395). زیست پذیری شهری: مفهوم، اصول، ابعاد و شاخص‌ها، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، (401)، 27-50.

9- عیسی لو، علی‌اصغر؛ بیات، مصطفی؛ بهرامی، عبدالعلی (1393). انگاره زیست پذیری رهیافتی نوین جهت ارتقای کیفیت زندگی در جوامع روستایی (مطالعه موردی: شهرستان قم، بخش کهک)، فصلنامه مسکن و محیط روستا، 33 (146)، 107-120.

10- ماجدی، حمید؛ بندر آباد، علیرضا (1393). بررسی معیارهای جهانی و بومی زیست پذیر، نشریه هویت شهر، 8 (17)، 65-76.

11- مهندسین مشاور باوند، (1385)، طرح تفصیلی منطقه 12 شهر تهران.

12- Allison, E. W., & Peters, L. (2010). Historic preservation and the livable city. John Wiley & Sons.

13- Aziz, N. A., & Hadi, A. S. (2007). Linking urban form to a liveable city. Malaysian Journal of Environmental Management, 8, 87-107.

14- Chazal, J. D. (2010). A systems approach to livability and sustainability: Defining terms and mapping relationships to link desires with ecological opportunities and constraints. Systems Research and Behavioral Science, 27(5), 585-597.

15- Heylen, K. (2006). Liveability in social housing: three case studies in Flanders.

16- Larice, M. A. (2005). Great Neighborhoods: The Livabililtly and Morphology of High Density Neighborhoods in Urban North America. University of California, Berkeley.

17- Leby, J. L., & Hashim, A. H. (2010). Liveability dimensions and attributes: Their relative importance in the eyes of neighbourhood residents. Journal of Construction in Developing Countries, 15(1), 67-91.

18- McCrea, R., & Walters, P. (2012). Impacts of urban consolidation on urban liveability: Comparing an inner and outer suburb in Brisbane, Australia. Housing, Theory and Society, 29(2), 190-206.

19- Norris, T., & Pittman, M. (2000). The healthy communities movement and the coalition for healthier cities and communities. Public health reports, 115(2-3), 118.

20- Perogordo Madrid, Daniel (2007) the Silesia Megapolis, European Spatial Planning.

21- Senlier, N., Yildiz, R., & Aktaş, E. D. (2009). A perception survey for the evaluation of urban quality of life in Kocaeli and a comparison of the life satisfaction with the European cities. Social indicators research, 94(2), 213-226.

22- Victoria Transportation Policy Institution (VTPI). (2111). Community Livability Helping to Create Attractive, Safe, Cohesive Communities. (www.vtpi.org)

23- Victorian competition and efiiciency commission (2008), a state of Liveability: An in inguir in to enhancing victoria’s Liveability, final report.