بهره گیری از برنامه ریزی استراتژیک برای احیای بافت های فرسوده شهری (مورد مطالعه: شهر بیرجند)

محورهای موضوعی : برنامه ریزی شهری

رستم صابری فر ¹ , علی کامل ² , احمد خلیلی نیا ³

1 - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور
2 - گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه پیام نور
3 - گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه پیام نور

تاریخ دریافت : 1397/07/16 تاریخ پذیرش : 1398/01/18 تاریخ انتشار : 1398/02/15

کلید واژه: بافت فرسوده, برنامه ریزی استراتژیک, بیرجند, تکنیک سوات, نوسازی شهری,

چکیده مقاله :

تحقیقات صورت گرفته در بیرجند حکایت از آن دارد که تقریبا 50 درصد از شهر در شمار بافت های فرسوده و یا حاشیه ای تلقی می شوند. این وضعیت نشانگر آن است که بیرجند شاید از مهم ترین شهرهایی قلمداد شود که نیازمند احیا و نوسازی بافت های فرسوده است. به این منظور، مطالعه حاضر با روش توصیفی و تحلیلی و بهره گیری از تکنیک سوات، بافت فرسوده شهر بیرجند را بررسی و امکان بهره گیری از برنامه ریزی استراتژیک را مورد ارزیابی قرار داده است. نتایج نشان داد که نمرات نقاط قوت برابر با 64/2 و نقاط ضعف 42/0 و فرصتها معادل 63/2 و تهدیدها 47/0 می باشد. بر این اساس، امتیاز نقاط ضعف و قوت معادل 06/3 و فرصتها و تهدیدها نیز 1/3 تعیین شد. با بردن ضرایب و نمره‌های به دست آمده بر روی نمودار سوات، مشخص می شود که بهترین استراتژی برای احیا و ساماندهی بافت فرسوده شهر بیرجند با توجه به رویکرد مدیریت استراتژیک، راهبردهای تهاجمی می باشد. بر این اساس، در ارتباط با ساماندهی و احیای محدوده مورد مطالعه، بایستی نسبت به پیاده سازی ساز و کارهای مدیریت استراتژیک به منظور ساماندهی فضاهای خالی و استفاده بهینه از فضا و باز کردن گره های ترافیکی و همچنین حل مشکلات بهداشتی و نظافتی بافت، اقدام گردد.

چکیده انگلیسی:

The research in Birjand suggests that about 50% of the city is considered to be deteriorated or marginalized. The present study, using a descriptive and analytical method and using Swat technique, evaluated the deteriorated textures of Birjand and evaluated the possibility of utilizing strategic planning. The results showed that, score of 0.440 and against the most significant threat to the future "the lack of attention to the renovation of the texture according to the program Strategic Planning »with a score of 0.019. As a result, the scores of the strengths are 2.64 and the weaknesses are 0.42 and the opportunities are 2.63 and the threats are 0.47. Accordingly, the score of the strengths and strengths was 3.6, and the opportunities and threats were estimated at 3.1. By taking the coefficients and scores obtained on the Swat chart, it is clear that the best strategy for restoring and organizing the deteriorated textures of Birjand city is considering strategies of strategic management, aggressive strategies that recommend growth strategies. In connection with the organization and revitalization of the study area, it is necessary to implement strategic management mechanisms for the organization of empty spaces and the optimal use of space and opening of traffic nodes as well as solving health and cleaning problems of the texture, take action.

منابع و مأخذ:

1. حبیبی، کیومرث؛ پوراحمد، احمد؛ مشکینی، ابوالفضل، (1386): بهسازی و نوسازی بافت­های کهن شهری، چاپ اول، انتشارات انتخاب، تهران.

2. حدیدی­زاده، مهدی (1396): مطالعه و معرفی تکنیکهای موثر در مدیریت و کنترل ترافیک شهری(مطالعه موردی شهرستان بیرجند)، دانشگاه پیام نور، فردوس.

3. داوودپور، زهره، نیک­نیا، ملیحه (1390): «بهسازی و نوسازی بافت فرسوده­ی شهری راهبردی به سوی دستیابی به ابعاد کالبدی توسعه پایدار شهری. مطالعه موردی: بافت فرسوده کوی سجادیه»، آمایش محیط، 3(15)، صص. 32-59.

4. زنگی­آبادی، علی؛ خسروی، فرامرز؛ صحرائیان، زهرا (1390): «استخراج شاخص‌های شناسایی بافت فرسوده­ با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه‌ی موردی: شهر جهرم)»، پژوهش­های جغرافیای انسانی، 43(78)، صص. 117-136.

5. زیاری، کرامت اله؛ بیرانوند زاده، مریم؛ علیزاده، یحیی؛ ابراهیمی، سمیه (1388): بررسی و ارزیابی سیاست­های بهسازی و نوسازی بافت­های فرسوده­ی شهری(نمونه شهر یزد)»، نگرش­های نو در جغرافیای انسانی، 2(1)، صص. 85-99.

6. شکری، هومر (13969): بررسی میزان خطرپذیری شهر از پهنه بندی­های سیلابی، مورد شهر بیرجند، دانشگاه پیام نور، تهران.

7. صابری­فر، رستم (1391): مطالعه توسعه فیزیکی شهر بیرجند با معیار مخاطرات محیطی، بوم­شناسی، 6، صص. 94-103.

8. عالمی، رضا (1383): بافت‌شناسی جغرافیایی محلات قدیمی بیرجند، احیا و پیشگیری از فرسودگی، شهرداری، بیرجند.

9. عیسی­لو، علی اصغر؛ ابراهیم­زاده، حسین؛ شاه­مرادی، بهزاد (1393): «امکان­سنجی مداخله­­پذیری بافت­های فرسوده و ناکارآمد شهری با استفاده از مدل فرایند تحلیل شبکه (مطالعه­ی موردی: منطقه­ی 6 شهر قم)»، جغرافیا و توسعه، 12(34)، صص. 57-67.

10. فرج­زاده اصل، منوچهر؛ احد نژاد، محسن، امینی، جمال (1390): «ارزیابی آسیب­پذیری مساکن شهری در برابر زلزله(مطالعه­ی موردی: منطقه­ی 9 شهر تهران)»، مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، 3(9)، صص. 19-36.

11. کاشانی، ساناز؛ یزدانی، سعید (1389): «توانمندسازی بافت فرسوده­ی ملایر»، ماهنامه­ی راه­ و ساختمان، 41، صص. 19-23.

12. کوچکی، غلام (1386): تحلیل ساختار کالبدی-فیزیکی بافت قدیم شهر خرم­آباد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، اصفهان.

13. وفایی فرد، مهدی (1384): در جستجوی هویت شهری بیرجند، وزارت مسکن و شهرسازی، بیرجند.

14. وفایی، ابوذر (1386): تحلیل فرآیند و شکل­گیری فرم کالبدی بافت قدیم شهر کاشان، دانشکده ادبیات، دانشگاه اصفهان.

15. Chan, Edwin, and Grace KL Lee (2008): Critical factors for improving social sustainability of urban renewal projects, Socia Indicators Research, 85(2), pp. 243-256.

16. Güzey, Özlem (2009): Urban regeneration and increased competitive power: Ankara in an era of globalization, Cities, 26(1), pp. 27-37.

17. Lantada, Nieves, Luis G. Pujades, and Alex H. Barbat (2009): Vulnerability index and capacity spectrum based methods for urban seismic risk evaluation, Natural Hazards, 51(3), pp. 501.

18. Malczewski, Jacek (1999): GIS and multicriteria decision analysis, John Wiley & Sons, Canada.

19. Wang, Hao, Qiping Shen, Bo-sin Tang, Chen Lu, Yi Peng, and LiYaning Tang (2014): A framework of decision-making factors and supporting information for facilitating sustainable site planning in urban renewal projects, Cities, 40, pp. 44-55.

20. Zebardast, Esfandiar (1999): Application of analytical hierarchy process on city and area Planning, Journal of Fine Arts, 4(10), pp. 52-59.